US Supreme Court kluczowe decyzje

Prezentacja na temat: "US Supreme Court kluczowe decyzje"— Zapis prezentacji:

1 US Supreme Court kluczowe decyzje
Sąd Najwyższy USA US Supreme Court kluczowe decyzje

2 Skład SN John G. Roberts, Chief Justice, 1955, mianowany przez G.W. Busha, 2005 John Paul Stevens, 1920, Gerald Ford, 1975 Antonin Scalia, 1936, Ronald Reagan, 1986 Anthony Kennedy, 1936, Ronald Reagan, 1988

3 Skład SN Clarence Thomas, 1948, George H. W. Bush, 1991
Ruth Bader Ginsburg, 1933, Bill Clinton, 1993 Stephen Breyer, 1938, Bill Clinton, 1994 Samuel Alito, 1950, George W. Bush, 2006 Sonia Sotomayor, 1954, Barack Obama, 2009

4 Dwóch emerytów Sandra Day O’Connor, 1930, Ronald Reagan, 1981, przeszła na emeryturę w 2006 David Souter, 1939, George H.W. Bush, 1990, emerytura od 2009

5 judicial review zasada przyznająca sądom prawo badania zgodności prawa z konstytucją albo inaczej – legalności prawa dotyczy nie tylko Sądu Najwyższego zasadnicza domena SN – jego decyzje stanowią „oficjalne” interpretacje konstytucja USA przez to same stają się częścią prawa konstytucyjnego

6 najważniejsze dziedziny
może wypowiadać się w każdej sprawie dla nas najważniejsze kwestie dotyczą: zasad amerykańskiego federalizmu praw osobistych wolności obywatelskich (wynikających z I poprawki do konstytucji)

7 federalizm Marbury v. Madison (1803)
William Marbury, sędzia pokoju w D.C., mianowany przez Prez. Johna Adamsa, nie otrzymał stosownych dokumentów od Johna Marshalla, przewodniczącego SN Adams mianował go tuż przed upływem końca swej kadencji nominacje 16 sędziów rejonowych oraz 42 sędziów pokoju było zaakceptowanych en masse przez Senat ale musieli dostać nominacje, by zacząć działać

8 federalizm Johna Marshall był już mianowany Przewodniczącym, ale jednocześnie pełnił obowiązki Sekretarza Stanu nowo wybrany prezydent – Thomas Jefferson polecił, by nie dostarczać pozostających nominacji – odpowiadał za to James Madison, jako nowy Sekretarz Stanu

9 federalizm SN stwierdził, że dostarczenie nominacji jest tylko kwestią administracyjną rząd w Stanach Zjednoczonych jest rządem prawa a nie osób (czyli na decyzje wpływają regulacje a nie osobiste przekonania) z drugiej strony Marshall wskazał, że prawo, na które się powoływał Marbury (Judiciary Act of 1789) jest sprzeczne z konstytucją a sąd zawsze ma prawo badania zgodności z konstytucją i przy stwierdzeniu braku – żądanie Marbury’ego staje się bezzasadne

10 federalizm Martin v. Hunter’s Lessee (1816)
chodziło o prawo stanu Wirginia, pozwalające na konfiskatę majątku lojalistów (tutaj – Martin) Martin skierował sprawę do sądu przeciwko dzierżawcom majątku Hunter SN uznał, że konfiskata była sprzeczna z konstytucją i wskazał na to, że są interpretacja sądu federalnego ma pierwszeństwo nad stanową; może zmienić decyzje sądu stanowego

11 federalizm McCulloch v. Maryland (1819)
stan Maryland próbował storpedować powstanie i działanie Drugiego Banku Stanów Zjednoczonych (pierwszy został rozwiązany, bo w 1811 wygasła ustawa, przewidująca nowelizację po 20 latach); powołany w 1816 r., miał nadzorować politykę monetarną Maryland wymyślił, że wprowadzi podatek od wszystkich banknotów wyemitowanych przez banki, które nie były założone w tym stanie

12 federalizm Second Bank of the United States był jedynym takim, działającym w Marylandzie było to w oczywisty sposób wymierzone przeciwko tej instytucji James Mc.Culloch, szef oddziału Banku w Baltimore skierował sprawę do sądu SN stwierdził, że Konstytucja przyjęta w 1787 roku jest umową społeczną zawartą przez naród Stanów Zjednoczonych w trakcie konwencji konstytucyjnej

13 federalizm ponieważ Konstytucja jest krótkim dokumentem – nie można było w niej napisać wszystkiego dlatego chociaż nie pojawia się w niej słowo „bank” – jego stworzenie wynika z klauzuli dotyczącej podatków i wydatków dlatego należy uznać, że Konstytucja daje Kongresowi prawo do realizowania uprawnień w niej zapisanych i w tym celu musi tworzyć sprawny rząd stan nie ma prawa przeszkadzać w działaniu takiego rządu

14 federalizm South Dakota v. Dole (1987)
zaczęło się od ustawy z 1984 roku – National Minimum Drinking Age Act ustawa przewidywała odebranie 5% z funduszu przeznaczonego na autostrady w przypadku stanów, które nie wprowadzą limitu wieku 21 lat Południowa Dakota miała ten wiek – 19 lat w przypadku piwa zawierającego mniej niż 3,2% alkoholu

15 federalizm stan oskarżył Elizabeth Dole, Sekretarz Transportu
SN zdecydował, że prawo tworzone przez Kongres: musi działać na rzecz – ogólnego dobra (T) nie może być niejednoznaczne (T) musi być wprowadzone dla osiągnięcia „federalnej korzyści w konkretnym ogólnonarodowym programie” (T) musi zapewnić inne rozwiązanie w przypadku warunkowych grantów

16 federalizm wniosek – chodziło o odebranie zaledwie 5%, dlatego Kongres nie naruszał X i XXI poprawki Clinton v. Jones (1997) Paula Corbin Jones była zatrudniona w biurze gubernatora stanu Arkansas (za czasów Clintona), oskarżyła go o molestowanie seksualne William Jefferson Clinton uznał, że jest to sprzeczne z przysługującym mu immunitetem

17 federalizm SN uznał, że immunitet nie chroni przed sprawami z powództwa cywilnego sprawa z Jones zakończyła się ugodą pozasądową na kwotę dolarów

18 prawa osobiste Dred Scott v. Sandford (1857), tzw. Dred Scott decision
Dred Scott był niewolnikiem z Wirginii, w 1830 jego właściciel wyjechał z nim do St. Louis i kupiony tam przez Johna Emersona (nazwisko nieważne) Emerson, oficer amerykańskiej armii, stacjonował między innymi w Illinois (stan z zabronionym niewolnictwem) oraz na terytorium Minnesoty (też zabronione)

19 prawa osobiste walczył o wolność dla siebie i córki, która urodziła się na wolnym terytorium, pierwszy proces w 1846, sprawa odrzucona 1853 – sprawa przeciwko Johnowi Sanfordowi, wykonawcy testamentu Decyzja SN: osoba przywieziona do USA jako niewolnik oraz jej potomkowie nie podlegają konstytucyjnej ochronie, bo nigdy nie będą obywatelami USA Kongres nie ma prawa zabronić niewolnictwa na federalnych terytoriach Niewolnicy nie są obywatelami – dlatego nie mogą skierować skargi do sądu

20 prawa osobiste wyrok powyższy został zniesiony zmianą konstytucji: XIII i XIV Plessy v. Ferguson (1896) Homer Plessy wsiadł do wagonu dla białych, był w 1/8 murzynem, w 7/8 biały; od urodzenia wolny człowiek jednak zgodnie ze stanowym prawem Luizjany z 1890 roku był zakwalifikowany jako czarny, dlatego dla niego przewidziany był wagon dla czarnych

21 prawa osobiste sędzia John Howard Ferguson z Luizjany uznał, że władze stanowe mają prawo wprowadzania regulacji kolejowych, jeśli dotyczą tego stanu SN uznał, że segregacja rasowa jest dopuszczalna jest to sprawa polityki publicznej, co więcej – zapewnienia równego dostępu do publicznych instytucji (w szczególności linii kolejowych) wprowadza zasadę separate but equal uznając ją za zgodną z konstytucją (w tym XIV poprawką)

22 prawa osobiste Brown v. Board of Education of Topeka (1954)
Olivier Brown (i inni z Topeki, w podobnych sprawach) – wystąpił przeciwko segregacji rasowej w szkołach jego córka Linda musiała chodzić do szkoły dla czarnych położonej w dużej odległości od domu, choć w pobliżu była szkoła dla białych jest taka legenda, że kiedy Przewodniczący SN przyjechał na rozprawę, jego zaprzyjaźniony kierowca musi spać w innym hotelu

23 prawa osobiste Earl Warren przewodniczył obradom i to jest rzadki przypadek jednomyślności sędziów (9-0) uznano, że: oddzielne instytucje edukacyjne nie są w istocie równe segregacja de jure jest naruszeniem klauzuli równej ochrony prawnej wynikającej z XIV poprawki segregacja rasowa jest niekonstytucyjna

24 prawa osobiste Loving v. Virginia (1967) – SN uznaje, że prawo zabraniające małżeństw mieszanych jest sprzeczne z konstytucją Regents of the University of California v. Bakke (1978) – SN uznał, że stosowanie akcji afirmatywnej („punktów preferencyjnych” dla mniejszości rasowych) jest pogwałceniem równej ochrony prawnej Grutter v. Bollinger 2003 – ściśle okreśona procedura może brać pod uwagę rasę w procesie rekrutacyjnym jako jeden z czynników, gdy różnorodność grona studenckiego jest z korzyścią dla nich samych i dla stanu (Michigan)

25 prawa osobiste Craig v. Boren (1976) – stosowanie różnych kryteriów wiekowych przy zakupie alkoholu przez kobiety i mężczyzn jest pogwałceniem równej ochrony prawnej bez względu na płeć Griswold v. Connecticut (1965) – małżeństwa mają prawo do korzystania z antykoncepcji; uniemożliwienie im kupna odpowiednich środków jest pogwałcenim konstytucji Eisenstadt v. Baird (1972) – do antykoncepcji mają prawo nie tylko małżeństwa, ale po prostu dorośli

26 prawa osobiste Miranda v. Arizona (1966) – policja musi poinformować zatrzymanego o przysługującym mu konstytucyjnym prawie do zachowania milczenia, prawie do konsultacji z prawnikiem przesłuchanie musi się zakończyć, kiedy podejrzany stwierdzi, że chce zachować milczenie Ernesto Arturo Miranda został oskarżony o porwanie i zgwałcenie osiemnastolatki

27 pierwsza poprawka Schenck v. United States (1919) – w wypowiedziach niosących „oczywiste zagrożenie” nie przysługuje ochrona wolności wypowiedzi (chodziło o sprzeciw wobec zaciągu do wojska) Roth v. United States (1957) – ochrona wolności wypowiedzi nie przysługuje w przypadku treści obscenicznych Brandenburg v. Ohio (1969) – samo przekonywanie do prawa do używania przemocy nie jest sprzeczne z prawem (Ku Klux Klan); za to nakłanianie innych do jej stosowania – już tak