Pochodzenie nazw miejscowych

Prezentacja na temat: "Pochodzenie nazw miejscowych"— Zapis prezentacji:

1 Pochodzenie nazw miejscowych
mojego regionu Tomasz Szilman

2 Cel prezentacji Moim zadaniem jest przedstawienie nazw geograficznych zwanych toponimami lub geonimami, czyli nazw obiektów przestrzennych, terenowych zamieszkałych i niezamieszkałych przez człowieka. Nazwy miejscowe, określające miasta, osady, wsie i wszelkie obiekty zamieszkałe nazywamy ojkonimami.

3 Wyrazy dzielimy na: Wyrazy pospolite Nazwy własne powstawanie nazw własnych Onomastyka z wyrazów pospolitych z innych nazw własnych w sposób mieszany z obu elementów

4 Pierwsza wzmianka, która przypuszczalnie dotyczy Chorzowa pochodzi z bulii papieża Innocentego II:
„wieś pod Bytomiem , która się Zuersov (Zwierszów lub Zwierzów) zowie , z chłopami , kopaczami srebra , z dwiema karczmami należy wyłącznie do jurysdykcji arcybiskupa” Drugi dokument, który być może dotyczy Chorzowa pochodzi z 1198 roku i wspomina o osadzie noszącej nazwę Coccha

5 Pierwsza oficjalna wiadomość na temat Chorzowa pochodzi z 1257 r
Pierwsza oficjalna wiadomość na temat Chorzowa pochodzi z 1257 r., kiedy książę Władysław (książę Opola i Raciborza) wydał dekret nadający braciom zakonu Bożogrobców prawo założenia, osiedlenia i ponownego odbudowania wsi Charzowa, zrównanej z ziemią przez Tatarów. ...(Tatarzy) srożyli się także żelazem i ogniem we wsiach Charzow i Domb tak okrutnie , aby pozostały tylko puste obszary rzeczonych wsi i nazwa

6 W 1822 r. Z obszaru Świętochłowic, Łagiewnik, Bytomia i Hajduk wykrojono teren pod samodzielną kolonię górniczo - hutniczą, którą nazwano Królewska Huta (Königshütte). 1 lipca 1934 roku następuje połączenie Królewskiej Huty z Chorzowem i Nowymi Hajdukami oraz nadanie wspólnej nazwy Chorzów

7 MACIEJKOWICE Najstarsza wzmianka o wsi Maciejkowice (Maczeikowitz)
pochodzi z 1421 roku. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od imienia Macieja. Od północy gmina graniczyła z obszarem dworskim Antoniowiec, będącym folwarkiem.

8 Kościółek drewniany na Górze Redena
KLIMZOWIEC Sto lat temu była to osada położona nad małym strumykiem. Młynarz Jacek Klimza zorientował się że można strumyk wykorzystać do napędzania koła młyńskiego. Wokół młyna pobudowano kilka chat. W których mieszkali Klimzowianie. Kościółek drewniany na Górze Redena

9 1 kwietnia 1939 r. Do Chorzowa przyłączono Wielkie Hajduki, Szarlociniec oraz część Kochłowic. Miasto liczyło wówczas mieszkańców. Ratusz w Hajdukach

10 Teatr Rozrywki Przedszkole Szkoła im. St. Batorego

11 „Lubi mi się tu miasto i kościół zbudować”
Nazwę Lublińca wywodzi się od powiedzenia hipotetycznego założyciela miasta Władysława I Opolczyka, który polując w miejscowych borach powiedzieć miał w miejscu, gdzie później gród stanął: „Lubi mi się tu miasto i kościół zbudować” Od słów lubi mi się miała powstać nazwa Lubliniec. Według językoznawców jest ona formą nazwy dzierżawczej, pochodzącej od nazwy osobowej Lubla

12 LUBLINIEC Lubliniec powstał wokół zamku myśliwskiego i kaplicy, które około 1272 roku zbudował książę Władysław Opolski. Na miejscu dawnej kaplicy wybudowano później dzisiejszy kościół parafialny pod wezwaniem świętego Mikołaja.

13 KOSZĘCIN Nazwa miejscowości wywodzi się od nazwy osobowej Koszęta - Konstanty; według ludowych przekazów, ma związek z legendarnym pierwszym właścicielem Koszęcina - księciem Gosławem Koszeńskim lub zajęciem pierwotnych mieszkańców - wyplataniem koszy

14 Dziś duża wieś, ośrodek gminy
Dziś duża wieś, ośrodek gminy. Nazwa oddaje właściwości terenu wciśniętego ciasno między połacie lasów, a później także i stawów. Czas powstania wsi datuje się na lata 1500

15 W bliskości Lublińca jest także Solarnia, dawniej Warmusie zwana.
Archeolodzy ustalili, że już w czasach prehistorycznych istniało tutaj osadnictwo związane z tzw. kulturą łużycką ( p.n.e.)

16 SOLARNIA W średniowieczu miejsce warzenia i przechowywania soli. Sprowadzano ją z Wieliczki w stanie surowym (w tzw. bałwanach), czyszczono, mielono, wreszcie przegotowywano, przygotowując do konsumpcji. Całym procesem zajmowali się specjalni dzierżawcy, zwani solarzami, solnikami lub prasołami (łac. salinator)

17 Gwara Gwara śląska Przykłady
Terytorialna odmiana języka ogólnonarodowego, mowa wsi różniąca się cechami fonetycznymi, morfologicznymi, składniowymi, leksykalnymi, niekiedy nazwa języka środowiskowego lub zawodowego Gwara śląska Dialekt śląski jest językiem ludu pogranicza, w którym doszło do przemieszania się słownictwa (staro)polskiego, czeskiego (morawskiego) i niemieckiego. Dialekt śląski posiada, co najmniej, dwie odmiany różniące się zarówno słownictwem, jak i fonetyką. Obecnie trwają prace nad utworzeniem śląskiego języka literackiego. Przykłady kiszka = kwaśne, zsiadłe mleko kopruch = komar; forma wyłącznie śląska kółko = rower; forma typowo śląska krupniok = kaszanka, kiełbasa z kaszy i świńskiej krwi kucać = kaszleć łonacyć, onacyć = bardzo charakterystyczny śląski czasownik, przeca = przecież rzykać = modlić się, mówić pacierz; sam = tutaj, tu, np. podź sam = chodź tutaj;

18 WNIOSKI Analizując pochodzenie nazw miejscowości Chorzowa i dzielnic, należy stwierdzić że dominują tu nazwy patronimiczne i dzierżawcze Nazwy miejscowe Lublińca i okolic to głównie nazwy służebne i nazwy rodowe

19 Dziękuję za uwagę! Tomasz SZILMAN