Przyczynek do dyskusji na temat finansowania (współfinansowania) szkolnictwa wyższego w Polsce Witold Jurek.

Prezentacja na temat: "Przyczynek do dyskusji na temat finansowania (współfinansowania) szkolnictwa wyższego w Polsce Witold Jurek."— Zapis prezentacji:

1 Przyczynek do dyskusji na temat finansowania (współfinansowania) szkolnictwa wyższego w Polsce Witold Jurek

2 W. Jurek2 OECD Reviews of Tertiary Education – Poland, September 2007 Podstawowe źródło problemów w Polsce Both teaching and research have been squeezed to the point of serious damage to the aspiration that Polish tertiary education and science should play a full part in the European higher education and research areas.

3 W. Jurek3

4 4

5 5

6 6 Wnioski Wydatki na studenta są na bardzo niskim poziomie W większości krajów wydatki na studenta nie spadły w okresie 1995 – 2004; w Polsce spadły (bardziej wzrosła liczba studentów niż nakłady na edukację) W Polsce relatywnie dużo środków na szkolnictwo wyższe pochodzi z gospodarstw domowych

7 W. Jurek7 Struktura kształcenia Rozwój odpłatnych form studiów przyczynił się do: upowszechnienia dostępu do studiów wyższych rozwoju mniej kosztownych kierunków kształcenia (szczególnie to widać wśród szkół niepublicznych)

8 W. Jurek8 Struktura kształcenia Rezultat: struktura kształcenia studentów odstaje od struktury w rozwiniętych krajach. Niski udział studentów, między innymi: Science & Engineering Medical Sciences Law Zbliżenie struktury studentów według obszarów studiów wyższych będzie wymagało rozwoju kierunków bardziej kosztownych (inżynierskich, medycznych, …)

9 W. Jurek9 Liczba studentów Przy utrzymaniu (lub niewielkim wzroście) poziomu skolaryzacji: spadek liczebności roczników zainteresowanych studiami będzie miał wpływ na sytuację finansową uczelni: uczelni publicznych (spadek liczby kandydatów na odpłatne studia niestacjonarne) uczelni niepublicznych (spadek liczby kandydatów na studia)

10 W. Jurek10 Finansowanie – schemat Nie ma studiów bez kosztów. Ktoś te koszty musi ponieść W finansowaniu studiów uczestniczą: studiujący i ich rodziny społeczeństwo (budżet centralny, budżety lokalne) instytucje (osoby) sponsorujące

11 W. Jurek11 Finansowanie studiów ze środków rodzin studentów

12 W. Jurek12 Finansowanie – schemat Można zaryzykować stwierdzenie, że obecnie w Polsce istnieje współfinansowanie studiów, ale w nietypowej – biorąc standardy współfinansowania – formie Wszyscy studenci ponoszą koszty utrzymania w czasie studiów Studiujący nieodpłatnie ponoszą koszty w formie podatków Studiujący odpłatnie ponoszą koszty podwójnie w formie podatków przeznaczonych między innymi na edukację płacąc czesne za studia

13 W. Jurek13 Finansowanie – schemat Polska należy do grupy krajów (w zasadzie Europa Centralna i Wschodnia), w których jest dualny (podwójny) system finansowania szkolnictwa (dotacje państwowe, czesne)

14 W. Jurek14 Geografia odpłatności za studia

15 W. Jurek15 Idea współpłatności Początek lat 80. – kryzys w finansowaniu szkolnictwa nawet w najzamożniejszych krajach Grupa krajów europejskich, gdzie od studentów nie pobiera się żadnych opłat i nie dyskutuje się o zmianie sposobu finansowania szkolnictwa wyższego jest coraz mniej liczna Idea współpłatności, w myśl zasady: płaci ten, kto korzysta (częściowo społeczeństwo, częściowo absolwent studiów wyższych) Problemy: proporcje podziału kosztów pomiędzy dwie strony rozłożenie kosztów (i ich zwrotu) w czasie

16 W. Jurek16 Zalety współfinansowania - państwo Możliwość wpływu państwa na sferę wykształcenia wyższego, nawet na strukturę kształcenia Zwolnienie środków na fundusze, które mogą być przeznaczone na: pomoc materialną różnego rodzaju stypendia, zwolnienia z opłat (lub spłat np. kredytów) kredyty studenckie

17 W. Jurek17

18 W. Jurek18 Wnioski Pomoc materialna stanowi (malejący) ułamek wydatków na szkolnictwo wyższe

19 W. Jurek19 Zalety współfinansowania - uczelnie Uzależnienie dochodów uczelni od oczekiwań kandydatów sprzyja, między innymi: konkurencji na rynku edukacyjnym dywersyfikacji (rozszerzeniu) oferty edukacyjnej

20 W. Jurek20 Zalety współfinansowania - studenci Materialna odpowiedzialność studenta za swoje decyzje Studia łatwiej dostępne – koniec z postawą:pochodząc z małego ośrodka nie dam sobie rady w dużym ośrodku akademickim Koniec z postawą:co nic nie kosztuje jest nic nie warte

21 W. Jurek21 Uczestnictwo środków społecznych - powody społeczne inwestowanie w rozwój społeczeństwa eliminowanie przedkładania interesu krótkoterminowego uczelni nad długoterminowy niedoinformowanie młodzieży

22 W. Jurek22 Uczestnictwo środków społecznych - powody z punktu widzenia jednostki kształcenie wyższe jest działalnością ryzykowną w tym sensie, że rezultat jest niepewny student może być niezdolny do zaabsorbowania korzyści z wyższego wykształcenia wyższe wykształcenie nie zapewnia automatycznie wyższego standardu (w tym: materialnego) życia

23 W. Jurek23 Zalecenia OECD dla szkolnictwa wyższego w Polsce Zasada podziału kosztów (państwo, beneficjenci) Preferowane rozwiązania: powszechne czesne + system grantów (zwolnienia z opłat) powszechnie dostępne kredyty: warunki spłaty uzależnione od sytuacji materialnej

24 W. Jurek24 Zalecenia OECD dla szkolnictwa wyższego w Polsce Preferencyjne finansowanie studiów (np. stanowiących nowatorskie przedsięwzięcia edukacyjne) Uproszczenie systemu pomocy materialnej (pomoc materialna według (wyłącznie) potrzeb materialnych) Zarządzanie pomocą materialną różnego typu – agencja rządowa (a nie np. banki czy uczelnie)

25 W. Jurek25 Rekomendacje OECD Związek kształcenia z rynkiem pracy System śledzenia karier absolwentów System informujący kandydatów na studia i studentów o przewidywaniach dotyczących rynku pracy (wymagania, kwalifikacje, wynagrodzenia, …) Mechanizmy zachęcające uczelnie do reagowania na rynek pracy

26 W. Jurek26 Mity współfinansowania studiów Fałszywy wybór studia bezpłatne – powszechnie dostępne studia płatne – dostępne dla najzamożniejszych Najbogatsi studiują za darmo Nieodpłatne studia – jednym z praw człowieka. Współfinansowanie – zamach na to prawo

27 W. Jurek27 Źródła Devising solid bases for funding tertiary education. Synthesis report, OECD 2007 (draft) O. Fulton, P. Santiago, Ch. Edquist, E. El-Khawas, E. Hackl, OECD Reviews of Tertiary Education, OECD 2007. J. Komljenovic, Tuition fees and student support in European Higher Education Area, EUA 2007 (provisional draft) A. Kraśniewski, Zalecenia OECD dla szkolnictwa wyższego w Polsce, Prezydium KRASP, październik 2007 Opinia KRASP o istniejących formach odpłatności ze usługi edukacyjne w publicznych szkołach wyższych, załącznik do uchwały Zgromadzenia Plenarnego KRASP, wrzesień 2000