EKOLOGIA I OCHRONA ŚRODOWISKA

Prezentacja na temat: "EKOLOGIA I OCHRONA ŚRODOWISKA"— Zapis prezentacji:

1 EKOLOGIA I OCHRONA ŚRODOWISKA
Dodać logo chemii i ekonomii

2 PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE
EKOLOGIA – nauka biologiczna o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody, obejmuje całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami (i zespołami organizmów) a ich żywym i martwym środowiskiem. EKOLOGIA – termin określający ruchy społeczne i polityczne (zieloni), których celem jest ochrona środowiska. OCHRONA ŚRODOWISKA – działalność mająca na celu ochronę wszystkich elementów otoczenia przed niekorzystnym wpływem działalności człowieka, aby zapewniało mu ono optymalne warunki rozwoju fizycznego i psychicznego. OCHRONA ŚRODOWISKA – zachowanie w nienaruszonym stanie elementów przyrodniczych o charakterze naturalnym. SKAŻENIE – wprowadzenie do środowiska substancji lub energii będących źródłem zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, szkodliwych dla gatunków żywych i systemów ekologicznych, niszczących struktury nieożywione lub piękno przyrody. SOZOLOGIA – to nauka zajmująca się wypracowaniem i wdrażaniem wzorców postępowania wobec przyrody.

3 Zatrucia atmosfery Skażenie powietrza: dym, SO2, SO3, NOx, VOC (volatile organic compounds), NO, Pb, Kwaśne deszcze, chroniczne efekty toksyczne w drzewostanie, Niszczenie budynków – korozja, Choroby organizmów - alergie układu oddechowego, Emisja ołowiu z paliw – przekroczenie zawartości dopuszczalnej w niektórych produktach rolniczych, Dziura ozonowa – niszczenie warstwy O3 przez chlorofluorowęglowodory, Radioaktywność – katastrofy ekologiczne.

4 Zatrucia wód Ścieki, nieszczelna kanalizacja,
Dezynfekowanie wody chlorem powoduje powstawanie chloropochodnych organicznych (rak pęcherza) jednakże woda nie denzyfekowana może powodować więcej chorób, Detergenty, nawozy, pestycydy dostające się do rzek i mórz, Stosowanie rur ołowianych.

5 Gleba W glebie i w roślinach z substancji nieorganicznej (CO2, H2O + hv) powstaje substancja organiczna będąca głównym pożywieniem człowieka (CH2O)n. Gleba jest naturalnym tworem wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej powstałym ze zwietrzeliny skalnej w wyniku oddziaływania na nią zmieniających się w czasie zespołów organizmów żywych i czynników klimatycznych w określonych warunkach rzeźby terenu. Gleba to mieszanina składników: -organicznych – rozkładające się rośliny i substancje humusowe, -mineralnych – cząstki skał wietrzejących, minerały skałotwórcze, iły, tlenki, koloidalne kompleksy, -gazowych – CO2, pary związków organicznych, -mikroorganizmów katalizujących wiele ważnych reakcji. Właściwości fizykochemiczne gleby (pH, redox), biomasa oraz wzrost roślin zależą od względnych proporcji wody, gazu w porach gleby. W wilgotnej glebie organizmy tlenowe są zastępowane beztlenowymi (katalizowanie redukcji).

6 Zanieczyszczenie gleb
Skład i właściwości fizykochemiczne gleby Gleba – wierzchnia warstwa powierzchni ziemi w zasięgu oddziaływania korzeni roślinnych (1 – 1,5m) – ziemia, grunty, rola. W glebie o małej zawartości próchnicy rośliny nie mogą prawidłowo rosnąć (1). Gdy warstwa próchniczna jest grubsza, korzenie swobodniej się rozrastają (2). Optymalne dla roślin są ziemie o warstwie próchnicznej i luźnym podglebiu (3 i 4).Źle, gdy na głębokości 0,5-0,8 m wytworzy się zbita warstwa gleby (5). Sytuację pogorszyć może gromadząca się woda gruntowa (6).

7 Skażenie gleby Pb, Cd, inne metale, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) = polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH), Pestycydy (nieprzestrzeganie okresu karencji), Nadmiar nawozów sztucznych, Dioksyny z wypalania terenów, Dzikie wysypiska śmieci.

8 Źródła skażenia gleby Źródła skażenia:
-przemysł wydobywczy (Cu, Hg, Pb), hutnictwo (Fe), górnictwo, -rolnictwo – nawozy mineralne, Cd, Cr, Mn, Pb, -środki ochrony roślin – pestycydy, Cu, As, Hg, Pb, MN, Zn, -środki konserwujące żywność - As, Cu, -kompost, obornik - Cd, Cu, Ni, Pb, Zn, As, -ścieki komunalne - Cd, Ni, Cu, Pb, -zużyte ogniwa, farby, katalizatory, leki, dodatki do paliw. Badania kwasowości i zawartości zanieczyszczeń gleb: - stacje chemiczno-rolnicze na terenach wiejskich, - laboratoria stacji sanitarno-epidemiologicznych, - wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska.

9 WYZWANIA DLA SPOŁECZEŃSTWA

10

11 ŹRÓDŁA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH
Źródła rolnicze powietrze: aerozole pestycydów, kurz z ptasich piór, NH3, H2S, gleba; woda: wycieki pestycydów, z silosów z kiszonką, azotany, fosforany, cząstki gleby, wycieki paliwa (węglowodory); gleba: nawozy sztuczne (As, Cd, Mn, U, V, Zn), nawozy naturalne (Zn, As, Cu w nawozie trzody chlewnej i drobiu), pestycydy (As, Cu, Mn, Pb, Zn, DDT), produkty korozji metali (ogrodzenia rynny), wycieki paliwa (węglowodory), cmentarzyska padłych zwierząt (mikroorganizmy patogenne). Elektrownie powietrze: COx, NOx, SOx, węglowodory aromatyczne, izotopy promieniotwórcze; woda: biocydy z wody chłodzącej, WWA z popiołów, związki As, B; gleba: popioły, pyły, metale ciężkie. Elektrownia jądrowa w Czernobylu

12 Źródła substancji szkodliwych
Instalacje gazowe powietrze: lotne związki organiczne, H2S, NH3 ; woda: WWA, fenole, siarczany i cyjanki metali (Cu, Cd, As); gleba: smoły (węglowodory, fenole, benzen, ksylen, naftalen, WWA), tlenki Fe, Cd, As, PB, Cu, siarczany, siarczki. Przemysł metalurgiczny powietrze: SOx, pyły (Pb, As, Cd, Cr, Cu, Mn, Sb, Tl, Zn, Hg, Ni), lotne związki organiczne, kwasy; woda: siarczany, cyjanki, jony metali, odpady kwasowe i rozpuszczalniki (czyszczenie metali), detergenty, odpady rud; gleba: hałdy skały płonnej (zwietrzałe cząstki rudy, erozja wietrzna), odpady z rzek naniesione podczas powodzi, cyjanki, metale, rozpuszczalniki, kwasy, aerozole z pieców.

13 Źródła substancji szkodliwych
Przemysł chemiczny i elektroniczny powietrze: lotne związki organiczne, Hg; woda: zrzut odpadów, substancje chemiczne w ściekach,  rozpuszczalniki; gleba: opad pyłów z dymów kominowych, ścieki, złom (WWA, metale). Wysypiska śmieci i niszczenie odpadów powietrze: spalarnie (dymy, aerozole, pyły, Cd, Hg, Pb, COx, NOx), wysypiska (metan, lotne związki organiczne), odpady hodowlane (CH4, NH3, H2S), woda: wycieki z zakopanych odpadów, azotany, chlorki, sole amonu, mikroorganizmy; gleba: muł ze ścieków, chlorofenole, WWA, metale, hałdy złomu, popiół węglowy, odpady ze spalania odpadów, hałdy odpadów przemysłowych, wycieki z zakopanych odpadów.

14 Źródła substancji szkodliwych
Transport powietrze: gazy spalinowe, aerozole, pyły (COx, NOx, SOx, dym, WWA), woda: wycieki paliwa, transportowanych ładunków (np. pestycydy; węglowodory), skażenie morza (awarie tankowców), odpady z usuwania lodu (glikole, sole), osady produktów spalania; gleba: osady kwasów, substancji chemicznych ze stacji przeładunkowych, produkty paliwa (dym, WWA, guma, Pb). Źródła przypadkowe powietrze: gazy w trakcie wybuchu wulkanów, woda: wycieki z podziemnych zbiorników (nafta); gleba: drewno impregnowane (kreozol, As, Cr, Cu), zużyte ogniwa (Hg, Cd, Ni, Zn, Pb), dachy i ogrodzenia ocynkowane; sprzęt wojskowy, amunicja, korozja metali; opady promieniotwórcze (katastrofa w Czarnobylu).

15 Klasyfikacja substancji szkodliwych w UE SZARA LISTA
Zawiera pewne substancje należące do grup wymienionych w Liście I, które nie mają określonych wartości granicznych oraz: Zn, Cu, Ni, Cr, Pb, Se, As, Sb, Mo, Ti, Sn, Ba, Be, B, U, V, Co, Tl, Te, Ag i ich związki, Biocydy i ich pochodne nie wymienione w liście I, Związki krzemoorganiczne, Nieorganiczne związki fosforu, Nietrwałe oleje mineralne i węglowodory pochodzenia naftowego, Cyjanki i fluorki,NH3 i NOx.

16 Czynniki wpływające na rozkład substancji szkodliwych
pH, temperatura, zawartość w glebie tlenu i pożywek, budowa molekularna substancji skażającej i toksyczność, rozpuszczalność i zdolności adsorpcyjne substancji skażającej. Organiczne substancje szkodliwe są rozkładane przez mikroorganizmy żyjące w glebie (trwałość niektórych substancji np. DDT). Niektóre bakterie i grzyby mogą rozkładać chloropochodne organiczne – rekultywacja skażonych gruntów. Enzymy oksygenazowe wydzielane przez mikroorganizmy mogą utleniać niektóre szkodliwe substancje organiczne.

17 Szkodliwość odpadów O szkodliwości odpadów decyduje:
składnik najniebezpieczniejszy, który określa przynależność odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości, toksyczność i szkodliwość odpadu dla organizmów żywych, właściwości rakotwórcze, zagrożenie dla wód powierzchniowych i gleby, zanieczyszczenie atmosfery przez odpady pylące, łatwość zapłonu. Podział odpadów wg stopnia szczególnego zagrożenia: odpady grożące zakażeniem (drobnoustroje chorobotwórcze), odpady grożące skażeniem (promieniotwórcze), odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska – uznane przez ministra zdrowia za trucizny, surowce, produkty i inne materiały uznane za nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego.

18 Ekonomiczne skutki wykorzystania surowców wtórnych
Eliminowanie zanieczyszczenia środowiska naturalnego, Zwiększenie bazy surowcowej gospodarki narodowej, Obniżenia kapitałochłonności i energochłonności pozyskiwania i przetwórstwa surowców, Zmniejszenie zużycia materiałów oraz kosztów produkcji w wyniku wyeliminowania zanieczyszczenia środowiska odpadami. Niekorzystne skutki: Przetwarzanie może być bardzo pracochłonne, Stosowanie specjalistycznych maszyn, Przetwórstwo surowców wtórnych jest trudniejsze, Gorsze cechy technologiczne surowców wtórnych – obniżenie wskaźników jakościowych i użytkowych, Dodatkowe koszty przerobu.

19 Rodzaje recyclingu Recycling chemiczny –przetworzenie odpadów na materiały o innych właściwościach fizykochemicznych (np. wytworzenie materiału termoizolacyjnego z makulatury), Recycling surowcowy –przetwarzanie materiałów i wyrobów odpadowych do postaci surowców, z których zostały wytworzone; pod wpływem temperatury następuje rozkład organicznych materiałów odpadowych (np. z butelki PET można odzyskać kwas tereftalowy i glikol), Recycling materiałowy – odzyskiwanie z odpadów tworzyw sztucznych, które nadają się do ponownego przetworzenia (reglanulaty), Recycling termiczny – spalanie odpadów z tworzyw sztucznych z odzyskaniem energii, Recycling organiczny – obróbka tlenowa (w tym kompostowanie) lub beztlenowa odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów (metan).

20

21 Składowanie Składowiska odpadów obojętnych i niebezpiecznych;
Składujemy to czego nie da się odzyskać aktualnie. Odpady gęsto upakowane w uszczelnionych kopcach, okopach ograniczają wyciek i emisję gazów (CH4, CO2), Wykorzystanie procesów mikrobiologicznych biegnących z wytworzeniem metanu jako bioreaktorów (wykorzystanie jako paliwo), Niskie koszty składowania, Możliwość przeróbki w przyszłości, Nowoczesne składowiska odpadów powinny być zlokalizowane na podłożu nieprzepuszczalnym (bez wycieku), uwzględniając warunki demograficzne, topograficzne, geologiczne, klimatyczne.

22

23 Ochrona przyrody - dyrektywa Rady 79/409/EWG – dyrektywa ptasia,
Unia europejska:  - dyrektywa Rady 79/409/EWG – dyrektywa ptasia, - dyrektywa Rady 92/43/EWG – dyrektywa siedliskowa, - konwencje – Rio de Janeiro 1992, Berno 1980 ratyfikowane przez Polskę,  Prawo polskie: - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych objętych ochroną, - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn w sprawie listy gatunków zwierząt objętych ochroną, - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie,  Cel ustawy z dn o zmianie ustawy o ochronie przyrody, (weszła w życie ): -dostosowanie do wymagań UE, wprowadzenie definicji, -zmieniono procedurę tworzenia form przyrody, -inaczej sformułowano sposób i katalog ograniczeń dla parków narodowych i rezerwatów, inny dla parków krajobrazowych, -sformułowano przepisy dotyczące planów ochrony, -wprowadzono podstawy prawne tworzenia sieci obszarów chronionych wg systemu „Natura 2000” dostosowując prawo do UE,

24