Dr hab. inż. Jerzy Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Prezentacja na temat: "Dr hab. inż. Jerzy Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie"— Zapis prezentacji:

1 Dr hab. inż. Jerzy Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Formy i miejsca sprzedaży bezpośredniej. Systemy organizacji sprzedaży bezpośredniej w warunkach krajowych. Dr hab. inż. Jerzy Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie CDR Oddział w Krakowie 1

2 Treść referatu: 1. Globalizacja obrotu środkami żywnościowymi i jej implikacje 2. Uwarunkowania sprzedaży bezpośredniej 3. Formy sprzedaży bezpośredniej

3 Schemat agrobiznesu AGROBIZNES KONSUMENT ŻYWNOŚCI
Banki Handel Usługi produkcyjne Gospodarstwa rolne Produkcja środków produkcji dla przemysłu spożywczego Produkcja środków produkcji dla rolnictwa Przemysł spożywczy Obsługa produkcyjna KONSUMENT ŻYWNOŚCI Źródło: Opracowanie własne.

4 Rys. Ogniwa łańcucha żywnościowego
Źródło: Opracowanie własne

5 Dominująca rola korporacji transnarodowych w poszczególnych ogniwach łańcucha żywnościowego
11 KTN dostarcza 81% światowej chemii rolnej, 24 KTN kontrolują ponad połowę sprzedaży nasion, 4 KTN przemysłu piwowarskiego posiadają 51% udziału w sprzedaży piwa na świecie, 6 KTN – 85% światowego handlu zbożem, 3 KTN – 80% handlu bananów, 3 KTN obejmują ponad 80% światowego handlu kakao Źródło: P. Chechelski. Konferencja. Kraków 2013

6 Dwie główne strategie postępowania dostępne dla rolników:

7 (m.in. sprzedaż bezpośrednia)
albo masowa produkcja po możliwie niskich kosztach, (bariery – zasoby czynników produkcji w rolnictwie) albo wykorzystywanie nisz rynkowych i podnoszenie wartości produkcji (m.in. sprzedaż bezpośrednia)

8 Kontekst makroekonomiczny sprzedaży bezpośredniej
Wolny rynek z jego mechanizmem pro efektywnościowej selekcji, jest dobry dla silnych producentów

9 Silni ekonomicznie rolnicy są w stanie obniżać koszty
i przystosowywać się elastycznie do coraz to większych wymagań odbiorców produktów rolniczych

10 Rys. Skala globalizacji ogniw łańcucha żywnościowego
Handel żywnością Przemysł spożywczy Przemysł Środków produkcji Zaawansowanie globalizacji Rolnictwo Źródło: P. Chechelski. Ewolucja łańcucha żywnościowego. Konferencja. Kraków 2013

11 Trudności w monitorowaniu łańcucha żywności prowadzą do obniżenia poziomu bezpieczeństwa żywnościowego

12 Konsekwencje zmian w łańcuchu żywnościowym:
Wydłużenie drogi pomiędzy polem a stołem Wzrost liczby ogniw pośrednich w łańcuchu żywnościowym Wydłużenie kanałów dystrybucyjnych poprzez większą liczbę pośredników

13 Rosnąca wymiana handlowa surowcami i produktami żywnościowymi w skali globalnej (konsumpcja produktami egzotycznymi z różnych obszarów) Wydłużenie okresu przydatności do spożycia środków żywnościowych poprzez postęp technologiczny

14 Silna konkurencja na rynku jako czynnik sprzyjający wprowadzaniu na rynek żywności niepełnowartościowej

15 Duże sieci sklepów z żywnością nie są w stanie zapewnić odpowiednich cech świeżości wielu produktów przeznaczonych do spożycia (owoce warzywa etc.)

16 Definicja sprzedaży bezpośredniej wynika głównie z krajowych regulacji prawnych państw Wspólnoty Europejskiej, choć jej normy formalno-prawne są wspólne dla wszystkich państw członkowskich

17 Odnoszą się one do szczegółowych rozwiązań obowiązujących w danym kraju
i dotyczące:

18 statusu prawnego podmiotu stanowiącego gospodarstwo rolne (rolnik jednozawodowy, gospodarstwo pomocnicze); prawa o rzemiośle - dla przetwórstwa produktów rolnych; prawa podatkowego prawa sanitarnego, dotyczącego żywności. bezpieczeństwa żywności

19 definicja Powszechnie za sprzedaż bezpośrednią uznaje się zbyt produktów rolnych od producenta do konsumenta, bez udziału ogniw pośrednich.

20 Za sprzedaż taką uznaje się także sprzedaż do tzw
Za sprzedaż taką uznaje się także sprzedaż do tzw. instytucjonalnego konsumenta: szpitala, hotelu, jednostki wojskowej

21 Przyjmuje się także, że sprzedażą bezpośrednią jest zbyt produktu przez rolnika do odbiorcy finalnego, w tym (kontrowersyjnie) do hurtowni, giełd, chłodni i zakładów przetwórczych, jednak wówczas gdy ich współwłaścicielami są rolnicy

22 Produkcja rolna, prowadzona według standardów ekologicznych, niemal w całości w krajach "UE 15" zbywana jest w drodze sprzedaży bezpośredniej

23 Najkrótszym kanałem dystrybucji jest marketing bezpośredni, gdy producent sprzedaje swój produkt bezpośrednio finalnemu odbiorcy

24 Rys. Typowy łańcuch marketingowy/kanał
Podmioty skupujące Przemysł spożywczy Rolnik Eksport/Import Logistyka zaopatrzenia surowcowego Logistyka marketingowa Hurt różnych szczebli Detaliści Konsumenci

25 Metody dystrybucji bezpośredniej
produktów rolnych

26 Sprzedaż bezpośrednia może dać szczególne korzyści wtedy, gdy: !!!
jest ograniczona liczba skoncentrowanych przestrzennie potencjalnych nabywców, przedmiotem obrotu są towary, które szybko tracą walory jakościowe

27 Innym sposobem na zwiększanie wartości dodanej w rolnictwie jest przejmowanie niektórych funkcji przetwórstwa rolno-spożywczego, jak i przejmowanie dystrybucji

28 Przejmowanie funkcji przetwórstwa rolno- spożywczego przez rolników skutkuje nie tylko dodawaniem wartości swojej produkcji, ale stanowi też element aktywizacji terenu poprzez zatrudnianie w swoich mikro przedsiębiorstwach miejscowych pracowników

29 Rolnicy powinni się starać sprzedawać nie tylko produkty rolne nie przetworzone, ale właśnie produkty przetworzone sprzedawane w miejscu ich wytworzenia po cenach detalicznych, a nie hurtowych

30 Rys. Formy sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych

31 1. Sprzedaż na targowisku rolnym
- istniejącym lub reaktywowanym przez samorządy gminne po okresie zamarcia tej formy sprzedaży, dni tygodnia i godziny są tu stałe lub sprzedaż odbywa się codziennie, przy czym sprzedającym może być rolnik użytkownik gospodarstwa lub grupa (zespół) rolników wspólnie wynajmujących miejsce na targu

32 2. Sprzedaż „u drzwi” - jest zazwyczaj uboczną działalnością gospodarstwa rolnego, dostarczającą producentowi dodatkowego dochodu. Ze sprzedażą tego typu jest związane niewielkie ryzyko, gdyż nie sprzedane produkty można dystrybuować poprzez normalne kanały. Produktami w sprzedaży „przy drzwiach” są najczęściej jajka, mleko, drób, owoce, warzywa i ziemniaki. Atutami są uzyskiwane wyższe ceny, do 50% wyższe w stosunku do cen hurtowych

33 3. Sprzedaż na poboczu drogi
- dotyczy zwykle produktów sezonowych, w tym zwłaszcza owoców i warzyw; jest to forma nie wymagająca angażowania dużego kapitału, jednak warunki sanitarne, a zwłaszcza bezpieczeństwa sprzedaży są zdecydowanie niekorzystne

34 4. Sprzedaż „pod drzwi " gdy towar o zwykle znanym asortymencie i wielkości dostarczany jest do znanych, często stałych konsumentów periodycznie lub incydentalnie

35 5. Sklep lub stragan prowadzony przy gospodarstwie
- wówczas konieczny jest szeroki asortyment produktów, właściwie przygotowanych i eksponowanych; jest to warunek trudny do spełnienia przez jedno gospodarstwo, dlatego też często forma ta wiąże się z udziałem w małym zespole marketingowym (lub spółce) handlowej, organizowanej wraz z sąsiadami

36 6. Sklep samodzielny poza gospodarstwem
np. w mieście lub stoisko w domu handlowym o atrakcyjnej lokalizacji; wiąże się to z organizacją samodzielnego przedsięwzięcia gospodarczego o charakterze podmiotu gospodarczego lub spółki

37 7. Wyszynk, bar, winiarnia, - raczej nieznany w Polsce, a dość popularny np. w Austrii, w Niemczech. Wówczas zazwyczaj przy gospodarstwie rolnym prowadzona jest półhurtowa sprzedaż wina połączona z wyszynkiem wina, a także win owocowych, nalewek i winiaków własnej produkcji;

38 8. Sprzedaż w formie "zbieraj sam„
- stosowana głównie jako pomocnicza forma sprzedaży po zebraniu głównego plonu lub części plonu wcześniej zbywalnego po wyższej cenie; stosuje się ją przy zbiorze owoców miękkich, zwłaszcza truskawek, owoców pestkowych, jabłek, gruszek, śliw;

39 9. Sprzedaż przez Internet
-realizowany w różnych formach, w tym poprzez indywidualny dowóz lub wysyłka do konsumenta, czy też jedynie przyjmowanie zamówień drogą elektroniczną i indywidualny odbiór większych partii towaru przez klienta

40 10. Sprzedaż sąsiedzka tj. "od rolnika do rolnika„
- może dotyczyć zarówno produktów roślinnych np. zbóż, siana jak też zwierząt hodowlanych, czy też produktów na potrzeby gospodarstwa domowego, których rolnik sam nie produkuje, lecz nabywa u sąsiada (ziemniaki, warzywa, miód, drób). Z tej formy sprzedaży korzystają także sąsiedzi, którzy zaniechali produkcje rolną lub produkcja ta została zekstensyfikowana lub zmarginalizowana

41 Literatura: własne opracowania
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Literatura: własne opracowania Chechelski P. Ewolucja łańcucha żywnościowego. Konferencja nt. Przemysł spożywczy – otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja zagraniczna. Kraków 2013.