Sztuka Starożytnej Grecji

Prezentacja na temat: "Sztuka Starożytnej Grecji"— Zapis prezentacji:

1 Sztuka Starożytnej Grecji
Sztuka starożytnej Grecji powstała i rozwijała się po upadku kultury mykeńskiej, spowodowanym w głównym stopniu najazdem Dorów. Za czas jej trwania przyjmuje się okres od ok p.n.e. do I w. p.n.e., czyli do czasu podboju starożytnej Grecji przez Rzymian. Jednak wraz z podbojem rzymskim, nie skończył się definitywnie okres sztuki greckiej. Artyści nadal tworzyli, ale przede wszystkim na potrzeby kolekcjonerów rzymskich. Najczęściej ich dzieła były kopiami znanych wcześniej dzieł greckich. Dzięki tej działalności znamy wygląd wielu rzeźb, których oryginały zaginęły lub zostały zniszczone. Sztuka grecka (m.in. właśnie dzięki kopiom) wywarła przeogromny wpływ na rozwój sztuki rzymskiej. Jednak wraz ze zmianami politycznymi skończyła się jej samodzielność. Czas trwania sztuki greckiej dzielony jest na następujące okresy rozwoju:

2 Okres archaiczny Okres archaiczny to najstarszy z trzech etapów rozwoju sztuki w rejonie basenu Morza Egejskiego. Początki sięgają najazdu Dorów na Peloponez w XII wieku p.n.e. i wiązanego z nim upadku kultury mykeńskiej. Wydarzenia kończące ten pierwszy okres związane są z początkiem II wojny perskiej, a ściślej z bitwą pod Salaminą oraz zniszczeniem Aten w 480 p.n.e. Okres archaiczny dzielony jest umownie na cztery mniejsze przedziały czasowe, które noszą nazwy: okres ciemny okres wczesnoarchaiczny okres dojrzałego archaizmu okres późnego archaizmu

3 Okres klasyczny Okres klasyczny to drugi z etapów, na które zazwyczaj dzieli się czas trwania i rozwoju sztuki na terenach zamieszkanych przez ludy greckie, czyli na obszarach należących do basenu Morza Egejskiego. Jako wydarzenie rozpoczynające ten okres przyjmowana jest data bitwy pod Salaminą (480 p.n.e.) a wydarzenia kończące go wiązane są z datą śmierci Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e., po której nastąpił stopniowy podział jego imperium. Ten przedział czasu umownie dzielony jest na trzy etapy, określane jako: okres wczesnoklasyczny ( p.n.e.), związany przede wszystkim z rozpoczętą po II wojnie perskiej odbudową Aten okres klasyczny, związany z działalnością Peryklesa okres późnoklasyczny, obejmujący czas po zakończeniu wojen peloponeskich i włączenia Grecji do imperium Aleksandra Wielkiego.

4 Okres hellenistyczny Okres hellenistyczny, to ostatni w dziejach umowny czas trwania i rozwoju sztuki starożytnej Grecji. Daty określające jego ramy to rok śmierci Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e. i rok 30 p.n.e., w którym nastąpił podbój ostatniego, niezależnego państwa hellenistycznego, jakim w tym czasie był Egipt. Podboje Aleksandra Wielkiego rozszerzyły terytorialny zasięg oddziaływania sztuki greckiej. Jednocześnie, wiele z podbitych państw już wcześniej posiadało bogate tradycje kulturowe (np. starożytny Egipt, Mezopotamia, Persja). Wzajemne przenikanie się elementów greckich i orientalnych a także w późniejszym okresie italskich, zdecydowało o dalszych kierunkach rozwoju sztuki hellenistycznej. Wielu jej twórców wywodziło się z tradycyjnych ośrodków artystycznych greckich, czerpiąc z bogatej spuścizny poszukiwało nowych form wyrazu pełniej odpowiadających nowym realiom. Wraz z ekspansją terytorialną powstały nowe ośrodki, miejscowe tradycje wywierały wpływ na działających w nich artystów. W nauce nastąpił rozwój nauk przyrodniczych i filozofii. Zainteresowanie człowiekiem i jego rozwojem od niemowlęctwa do później starości w sztuce zaowocowało licznymi portretami przedstawicieli wszystkich ras, warstw społecznych, ludzi zdrowych, kalekich i starców. Przedstawienia na reliefach i obrazach zamiast neutralnego tła otrzymały bogate pejzaże. Idealizacja została zastąpiona tendencjami naturalistycznymi a klasyczna harmonia ustąpiła miejsca ekspresji i kontrastowi piękna i brzydoty.

5

6 Kolumny w porządku Doryckim
Porządek dorycki (styl) – jeden z najbardziej znanych porządków architektonicznych czasów starożytnych. Charakteryzuje się on ciężkimi proporcjami, surowością i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały w nim miejsca funkcjonalizmowi. Architektura dorycka wywodzi się prawdopodobnie z budownictwa drewnianego. Wiele dekoracyjnych szczegółów w budownictwie kamiennym imituje elementy drewniane, np. tryglif nad każdą kolumną w budownictwie drewnianym pełnił rolę ochrony czoła belki stropowej, umieszczane pod okapem regulae - naśladują deseczki, guttae to imitacja drewnianych kołków łączących konstrukcje. Kolumna w porządku doryckim nie posiada bazy,a jej głowica ma bardzo prosty kształt; jak gdyby okrągłej spłaszczonej poduszki, na której spoczywa kwadratowa płyta. Taki rodzaj kolumn pojawił się w Grecji najwcześniej już w VII w. p.n.e

7 Kolumny w porządku Jońskim
Porządek joński to jeden z trzech podstawowych porządków architektonicznych występują-cych w architekturze starożytnej Grecji. Ma dwie odmiany: attycką i małoazjatycką, różniące się przede wszystkim detalami bazy i belkowania. Powstał w Azji Mniejszej na przełomie VII i VI w. p.n.e. pod wpływem budownictwa ludów Wschodu

8 Kolumny w porządku Korynckim
Porządek koryncki – jeden z trzech podstawowych porządków architektonicznych występujących w architekturze starożytnej Grecji. Rozwinął się jako odmiana porządku jońskiego na przełomie V i IV w. p.n.e.

9 Akropol ateński Akropol ateński (nw.gr. Ακρόπολη Αθηνών, od akropolis = górne miasto) to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości względnej 90 m (157 m n.p.m.). Był ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli także inni wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.

10 Ceramika malowana Ceramika malowana zajmowała szczególnie ważne miejsce w wytwórczości artystycznej starożytnych Greków, aż po IV wiek p.n.e.. Była elementem kultury greckiej, wyróżniającym ją spośród innych kultur - w żadnej innej cywilizacji starożytnej malunki dekorujące naczynia nie posiadały takiego bogactwa motywów i tak wysokiego poziomu artystycznego (zob. sztuka starożytnej Grecji). Twórcy greckich malunków wazowych pozostali zazwyczaj jednak nieznani. Nadaje im się więc imiona związane z namalowanymi przez nich scenami (np. Malarz Amazonki), z miejscem znalezienia wazy (np. Malarz z Dipylonu), z nazwiskiem archeologa – odkrywcy wazy (np. Malarz Hirschfelda), czy miejscem, w którym wystawiona jest waza jak w przypadku Malarza Berlińskiego. Jednymi z niewielu twórców, których imię jest znane, są Eksekias i Sofilos.

11 Erechtejon Świątynię wzniesiono na cześć Erechteusza, jednego z pierwszych władców ateńskich. Wybudowana na miejscu wcześniejszych kultów m.in. Zeusa Hypatosa, herosa Butesa. Pierwsza świątynia została zniszczona podczas wojen perskich (480 p.n.e.), odbudowana jako prostylos w porządku jońskim w latach 421 p.n.e.–406 p.n.e. W VI wieku świątynię zamieniono na kościół chrześcijański, a następnie używany był przez Turków jako harem. W XVII-XIX wieku popadł w ruinę, a w latach poddano go rekonstrukcji.

12 Świątynia Ateny Nike Świątynia Ateny Nike (Św. Nike Apteros, Św. Nike Bezskrzydłej, Św. Nike) – niewielka świątynia w typie attycko-jońskiego tetrastylosu na Akropolu, na prawo od Propylejów, w południowo-zachodniej części wzgórza. Świątynię postawiono w V w p.n.e., choć jej zalążki sięgają okresu archaicznego. Projektantem był prawdopodobnie Kallikrates. Oddawano tam kult Atenie Zwycięskiej. Najlepiej zachowana świątynia jońska, dwukrotnie rekonstruowana.

13 Propylom Propylon (gr. przedsionek) – w architekturze starogreckiej monumentalna brama wznoszona na prostym planie, o jednym przejściu. Uważana jest za prototyp i nierozwiniętą formę propylei, różniącą się od nich mniejszymi wymiarami i liczbą przejść (propyleje miały ich pięć). Propylon występował głównie w architekturze przedgreckiej i okresu mykeńskiego, spotykamy go np. w Troi II, w cytadeli w Tirynsie czy też w Pałacu Nestora w Pylos.

14 Świątynia Zeusa Olimpijskiego
Świątynia Zeusa Olimpijskiego, Olimpejon (gr. Ναός του Ολυμπίου Διός) – świątynia w starożytnych Atenach, ukończona w 131 roku n.e. przez cesarza rzymskiego Hadriana. Jej budowa rozpoczęła się jednak o wiele wcześniej, bo już w 2. połowie VI wieku p.n.e. za czasów Pizystrata – powstały wówczas fundamenty pod ogromny (107,7 m na 42,9 m) dipteros dorycki. Prace przerwano jednak po obaleniu syna Pizystrata – Hippiasza. Budowla, wzniesiona później według zmodyfikowanego planu, liczyła 104 marmurowe kolumny i była największą świątynią w starożytnej Grecji. We wnętrzu na polecenie Hadriana umieszczono dwa posągi – jeden przedstawiał Zeusa (kopia posągu z Olimpii), a drugi samego cesarza. Do naszych czasów zachowało się jedynie 15 kolumn, pozostałe zaś leżą przewrócone na ziemi. Posągi zaginęły. Ruiny świątyni znajdują się na wydzielonym terenie stanowiska archeologicznego w centrum współczesnych Aten

15 Odeon Heroda Attyka Odeon Heroda Attyka gr. Ωδείο Ηρώδου του Αττικού – odeon w Atenach, uważany za największy i najwspanialszy z odeonów starożytnych. Zbudowany został na południowo-zachodnim stoku Akropolu ateńskiego w 161 przez Heroda Attyka, który w ten sposób uczcił pamięć ukochanej małżonki, Aspasii Regilli. Odeon posiadał 32 rzędy widowni, gdzie mogło zasiąść od 5 do 6 tysięcy widzów. Wzniesiono go w stylu teatrów rzymskich. Scena o szerokości 35 m miała trzy kondygnacje. Okrągła orchestra o średnicy ok. 19 m wyłożona była szachownicą z białego i czarnego marmuru. Cały budynek, dla lepszej akustyki, przykryty był dachem z drewna cedrowego. W starożytności odbywały się w nim konkursy muzyczne i rozmaite przedstawienia. Znakomita akustyka obiektu wykorzystywana jest i współcześnie. Corocznie odbywają się tutaj spektakle i koncerty w ramach Festiwalu Ateńskiego, przyciągającego artystów z całego świata. Występowali tu m.in.: Montserrat Caballé, Luciano Pavarotti, Plácido Domingo, Maria Callas, a z polskich artystów – Zbigniew Preisner z prapremierą Requiem dla mojego przyjaciela oraz Jan Garbarek z zespołem. Poza koncertami odeon jest zamknięty – można obejrzeć go tylko z lotu ptaka

16

17 Hefajstejon Hefajstejon – świątynia poświęcona Hefajstosowi i Atenie, patronom rzemiosła, znajdująca się w dzielnicy Keramejkos ponad agorą u stóp Akropolu w Atenach. Świątynia została zbudowana w porządku doryckim ok. 445 p.n.e.-425 p.n.e. Przez długi czas świątynię opisywano i znano jako Thesejon lub Tezejon. B. Sauer ustalił jej prawdziwych patronów. Pomyłka była spowodowana dekoracją świątyni - jej metopy ozdobione zostały scenami ilustrującymi czyny Heraklesa i Tezeusza.

18 Igrzyska pytyjskie Igrzyska pytyjskie – igrzyska panhelleńskie organizowana w Delfach ku czci boga Apollina, drugie co do ważności po igrzyskach olimpijskich wydarzenie o charakterze religijno-sportowym w starożytnej Grecji. Nazwa igrzysk wywodzi się od świętego węża Delf, Pytona. Podobno ustanowił je sam Apollin dla upamiętnienia swojego zwycięstwa nad Pytonem.

19 Kuros Kuros (stgr. κοῦρος - młodzieniec) - typ posągu w sztuce starożytnej Grecji, przedstawiający stojącego, nagiego młodego mężczyznę z falistymi włosami i zagadkowym uśmiechem (archaiczny uśmiech), z rękoma zawsze opuszczonymi wzdłuż ciała i lewą nogą wysuniętą lekko do przodu. Ten typ posągu był charakterystyczny dla drobnej i monumentalnej sztuki greckiej okresu archaicznego (około p.n.e.).

20 Diadumenos Diadumenos - rzeźba Polikleta, obok Doryforosa najbardziej znana rzeźba tego artysty, przedstawiająca Kanon w klasycznej rzeźbie greckiej. Głowa Diadumenosa Jest to posąg nagiego mężczyzny z opaską wokół głowy, mający 1,86 metra wysokości. Został wykonany ok. 420 roku p.n.e. Postać opiera się na prawej nodze wysuniętej do przodu, ręce są podniesione do góry. Rzeźba znana jest z późniejszych kopii.

21 Fidiasz Fidiasz (stgr. Φειδίας Pheidias, ok. 490 p.n.e. - ok. 430 p.n.e.) – rzeźbiarz grecki, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela greckiej rzeźby starożytnej okresu klasycznego. Syn Charmidesa z Aten, uczeń Hageladesa z Aten i Hegiasa z Argos. Przyjaciel i doradca Peryklesa. Kierował pracami rzeźbiarskimi na Akropolu ateńskim (447 p.n.e p.n.e.); później działał w Olimpii. Wywarł decydujący wpływ na rozwój greckiej rzeźby monumentalnej.

22 Grupa Laokoona Grupa Laokoona – starożytna rzeźba, będąca według części badaczy dziełem greckim z okresu hellenistycznego, według innych – rzymską kopią hellenistycznego oryginału. W związku z tymi wątpliwościami datowanie dzieła jest różne i rozciąga się między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e. Istnieje także hipoteza, uznająca Grupę Laokoona za fałszerstwo autorstwa Michała Anioła]. Obecnie rzeźba znajduje się w Muzeach Watykańskich (Museo Pio-Clementino). Grupa Laokoona jest jednym z najsłynniejszych i najbardziej kontrowersyjnych dzieł greckich]. Stanowiła wielokrotnie przedmiot studiów i inspiracji innych twórców, podziwiających jej realizm i ekspresję. Nawiązywali do niej zarówno pisarze i teoretycy, tacy jak Gotthold Ephraim Lessing, autor tekstu Laokoon (1766), jak i malarze, np. Tycjan, któremu przypisywana jest karykatura Grupy Laokoona, w której zamiast ludzi przedstawione są małpy, czy El Greco, autor obrazu Laokoon ( ).

23 Nike z Samotraki Nike z Samotraki – marmurowa rzeźba z okresu hellenistycznego z III lub II wieku p.n.e.. Postać Nike ma 2,40 m wysokości, a ze skrzydłami 3,28 m. Jej twórcą był prawdopodobnie Pytokritos z Rodos. Uważa się, że mogła być symbolem zwycięstw odniesionych przez Rodyjczyków w wojnie z Antiochem III. Prawdopodobnie znajdowała się na dziobie jakiegoś okrętu. Została odnaleziona w 1863 roku na greckiej wyspie Samotraka przez francuskiego archeologa-amatora Charlesa Champoiseau.

24 PREZENTACJĘ WYKONAŁA PAULINA PIETRUSIAK 