Architektura Grecji.

Prezentacja na temat: "Architektura Grecji."— Zapis prezentacji:

1 Architektura Grecji

2 Architektura starożytnej Grecji dzieli się na 3 okresy:
1. Archaiczny - do roku 500 p.n.e. (do najazdu Persów). Powstały wtedy pierwsze świątynie murowane. 2. Klasyczny - od 500 r. p.n.e. do 336 r. p.n.e. (do podboju Grecji przez Aleksandra Wielkiego). Wykształciły się wzory architektury greckiej. 3. Hellenistyczny - od 336 r. p.n.e. do 146 r. p.n.e. (wcielenie Grecji do Imperium Rzymskiego). Na skutek podbojów Aleksandra architektura grecka rozprzestrzeniła się na cały Bliski Wschód.

3 Okres archaiczny to najstarszy z trzech etapów rozwoju sztuki w rejonie basenu Morza Egejskiego. Początki sięgają najazdu Dorów na Peloponez w XII wieku p.n.e. i wiązanego z nim upadku kultury mykeńskiej. Wydarzenia kończące ten pierwszy okres związane są z początkiem II wojny perskiej, a ściślej z bitwą pod Salaminą oraz zniszczeniem Aten w 480 p.n.e.

4 Okres klasyczny to drugi z etapów, na które zazwyczaj dzieli się czas trwania i rozwoju sztuki na terenach zamieszkałych przez ludy greckie, czyli na obszarach należących do basenu Morza Egejskiego. Jako wydarzenie rozpoczynające ten okres przyjmowana jest data bitwy pod Salaminą (480 p.n.e.) a wydarzenia kończące go wiązane są z datą śmierci Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e., po której nastąpił stopniowy podział jego imperium.

5 fragment tympanonu i fryzu (tryglify)

6 Okres hellenistyczny to ostatni, umowny okres dziejów sztuki starożytnej Grecji. Jego ramy czasowe wyznaczają: śmierć Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e. oraz podbój Egiptu Ptolemeuszy, ostatniego, niezależnego państwa hellenistycznego (30 p.n.e.). Podboje Aleksandra Wielkiego rozszerzyły zasięg oddziaływania sztuki greckiej. Jednocześnie wiele z podbitych ziem już wcześniej posiadało bogate tradycje kulturowe (np. Egipt, Mezopotamia, Persja czy dolina Indusu). Przenikanie się elementów greckich i orientalnych a także w późniejszym okresie italskich, zdecydowało o dalszych kierunkach rozwoju sztuki hellenistycznej. Wielu jej twórców wywodząc się z tradycyjnych ośrodków artystycznych Grecji czerpiąc z bogatej spuścizny poszukiwało nowych form wyrazu pełniej odpowiadających nowym realiom. Wraz z ekspansją terytorialną powstały nowe ośrodki, miejscowe tradycje wywierały wpływ na działających w nich artystów.

7 Świątynia Zeusa Olimpijskiego w Atenach

8 Architektura tego okresu związana jest w dużej mierze z zakładaniem nowych miast i przebudowywaniem istniejących ośrodków miejskich. Przy rozwiązywaniu układów urbanistycznych przestrzegano zasad opracowanych już w V wieku p.n.e. przez Hippodamosa z Miletu. Jednym z czołowych urbanistów okresu hellenistycznego był architekt macedoński Deinokrates, projektant Aleksandrii. Nowatorstwo rozwiązań wiązało się, między innymi, z planowaniem — biorącym pod uwagę ukształtowanie terenu, warunki klimatyczne, odległość od szlaków komunikacyjnych oraz możliwości zaopatrzenia w wodę. Miasta zakładano na geometrycznym planie z wyraźnie zaznaczonymi granicami dzielnic mieszkalnych, handlowych, reprezentacyjnych i terenów rekreacyjnych. Centralnym miejscem była agora a regularna siatka ulic prowadzona była w prostopadłych kierunkach. Miasta wyposażano w urządzenia wodociągowe doprowadzające wodę do domów oraz w sieć kanalizacyjną. Najważniejszymi budowlami miejskimi były: buleuterion (ratusz, miejsce posiedzeń rady miejskiej), eklesiastreon (gmach posiedzeń zgromadzeń), stoa wznoszona jako budowla wolno stojąca o zróżnicowanym przeznaczeniu użytkowym albo portyk otaczający agorę, kręgi świątynne czy palestry.

9 W tym czasie powstawały też duże obiekty sportowe - gimnazjony, gmachy bibliotek miejskich (np. w Aleksandrii, i Pergamonie), w budowlach teatrów rozbudowywano proskeon, którego część podziemną – hyposkeon wyposażano w portyk. O możliwościach technicznych rozwiązań ówczesnych architektów świadczy wielopiętrowa budowla jaką była zaliczana do siedmiu cudów świata latarnia morska w Faros. Zachodziły także zmiany w budownictwie rezydencji. Powstawały pełne przepychu pałace, rozbudowane w planie piętrowe budynki o bogatym wystroju malarskim, marmurowych wykładzinach, mozaikach zdobiących posadzki. W mniej bogatych willach okładziny marmurowe zastępowano malarską imitacją. W architekturze sakralnej nastąpiło ostateczne zerwanie z zasadą tryglifów. Porządek dorycki występował tylko w małych obiektach sakralnych, jako dekoracja budynków świeckich lub w fasadach grobowców. Nowe świątynie budowane były w porządku jońskim lub korynckim. Dodatkowo wzbogacano go przez np. reliefową dekorację baz kolumn, dodatkową kolumnadę (świątynia Apollina w Milecie, Olimpiejon w Atenach).

10 Porządek architektoniczny to system konstrukcyjno-dekoracyjny, którego elementy, o określonym kształcie i sposobie dekoracji, są powiązane określonymi proporcjami obliczanymi za pomocą modułów. Porządek obejmuje podporę (kolumna z bazą, trzonem i głowicą) oraz belkowanie. Najbardziej wyróżniającym elementem każdego porządku jest głowica. Podstawowe porządki architektoniczne wykształciły się w starożytności, w kręgu kultury klasycznej. W końcu VII wieku p.n.e. ustaliły się w Grecji zasady porządku doryckiego (prawdopodobnie najstarszy) i jońskiego (wywodzi się z Azji Mniejszej). Koryncki - trzeci po doryckim i jońskim klasyczny porządek grecki, wynaleziony w Atenach w V wieku p.n.e.,

11 Architektura dorycka wywodzi się prawdopodobnie z budownictwa drewnianego. Wiele dekoracyjnych szczegółów w budownictwie kamiennym imituje elementy drewniane, np. tryglif nad każdą kolumną w budownictwie drewnianym pełnił rolę ochrony czoła belki stropowej, umieszczane pod okapem regulae - naśladują deseczki, guttae to imitacja drewnianych kołków łączących konstrukcje. a. abakus (inaczej plintus) b. echinus c. trzon z kanelurami d. anuli e. scamillus f. architraw (epistyl) g. metopa h. tryglif i. geison (gzyms wieńczący)

12 Porządek joński Cechy charakterystyczne: * lekkość, smukłe proporcje, bogate zdobienia * baza oparta na plincie: w wariancie attyckim trójczłonowa złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi, albo w wariancie małoazjatyckim – wieloczłonowa, dowolnie zestawiona z torusów i trochilusów * trzon kolumny ozdobiony 24 kanelurami połączonych listewkami (stegami), żłobkowanie jest węższe niż w stylu doryckim. Mniej wyraźnie jest zaznaczony entasis, zwężenie trzonu poniżej głowicy jest też mniejsze * głowica – najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl joński ukształtował się w VI w. p.n.e., zbudowana jest z ozdobnej, opisywanej często jako przypominającej baranie rogi, woluty. Kształt woluty wywodzi się z rolowanej nad wejściem maty. Powyżej woluty abakus o profilowanych krawędziach, często dość bogato zdobiony * belkowanie złożone z trójczłonowego architrawu na którym opiera się w wariancie attyckim bogato zdobiony fryz ciągły (w porządku doryckim fryz zdobiony był metopami rozdzielonymi tryglifami). Fryz zdobiony był reliefem z scenami mitologicznymi, historycznymi. Najbardziej znanym i ciekawym przykładem jest fryz Partenonu zwany fryzem partenońskim. Świątynie budowane w stylu jońskim kryte były, podobnie jak świątynie w stylu doryckim, dwuspadowym dachem zwieńczonym tympanonem, z gzymsem ozdobionym akroterionami. Wzdłuż dachu biegła rynna (sima) zakończona rzygaczami w postaci lwich pysków. Pole przyczółka wypełniała bogata dekoracja rzeźbiarska * świątynie stawiano na trzystopniowej podbudowie (krepidoma)

13

14 Porządek koryncki Cechy charakterystyczne:
* smuklejsze proporcje i bardziej ozdobna głowica niż w porządku jońskim * baza – jako w porządku jońskim, czyli trójczłonowa złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi, * trzon kolumny, jak w stylu jońskim, ozdobiony 24 kanelurami połączonych listewkami (stegami), kolumna o smuklejszych proporcjach * głowica – najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl koryncki, ma kształt koszyka (kalatosu) uformowanego z dwóch rzędów liści akantu mocno rozchylonych na zewnątrz, powyżej liści znajdują się cztery pojedyncze woluty podtrzymujące abakus. Pomiędzy tymi wolutami znajdują się jeszcze cztery pary mniejszych wolut, spomiędzy których wyprowadzona jest palmeta lub inny motyw roślinny * belkowanie podobne jak w stylu jońskim, czyli złożone z trójczłonowego architrawu na którym opiera się zdobiony fryz ciągły. Powyżej fryzu znajdowała się najwyższa część belkowania – gzyms wieńczący, często podparty wspornikami, jest to dodatkowy element w porównaniu porządku korynckiego z porządkiem jońskim

15

16

17