POWSTANIE POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO

Prezentacja na temat: "POWSTANIE POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO"— Zapis prezentacji:

1 POWSTANIE POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO
75. rocznica

2 Witam! Jestem emerytowanym żołnierzem, który walczył w armii Podziemnego Państwa Polskiego. Pewnie zastanawiacie się co to jest i jak przebiegała moja służba? Zaraz wam to wyjaśnię.

3 CZYM BYŁO PAŃSTWO PODZIEMNE???
Polskie Państwo Podziemne – tajne struktury państwa polskiego, istniejące w czasie II wojny światowej, podlegające Rządowi RP na uchodźstwie.

4 POWSTANIE I DZIAŁALNOŚĆ
W nocy z 26 na 27 września 1939 roku powstała w oblężonej Warszawie Służba Zwycięstwu Polski – konspiracyjna organizacja wojskowa, mająca prowadzić walkę przeciw okupantom. 13 listopada 1939 roku została ona przekształcona w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), podlegający rządowi emigracyjnemu. 14 lutego 1942 roku generał Władysław Sikorski przekształcił ZWZ w Armię Krajową (AK). Jej Komendantem Głównym został generał Stefan Rowecki, wybitny teoretyk walk miejskich. Utworzenie AK miało służyć scaleniu wszystkich grup wojskowych w jedną organizację, podległą rządowi RP na uchodźstwie. Jesienią 1941 roku do ZWZ należało 40 tysięcy żołnierzy, pod koniec 1942 roku AK liczyła ich już około 200 tysięcy. Była największą podziemną armią w okupowanej Europie. Jednakże większość żołnierzy nie przeszła regularnego szkolenia, a w dodatku mieli oni zaledwie 53 tysiące sztuk broni (z czego tylko 6% broni maszynowej).

5 ARMIA KRAJOWA Główne zadanie Armii Krajowej polegało na gromadzeniu sił do uderzenia w chwili załamania się Niemiec. Akcje zbrojne prowadziły bowiem do okrutnych represji – hitlerowcy rozstrzeliwali kilkudziesięciu Polaków za każdego zabitego Niemca. Dopiero pod koniec 1942 roku AK nasiliła działalność dywersyjną: atakowała niemieckie posterunki, wykolejała transporty wojskowe przeznaczone na front wschodni, wysadzała mosty, odbijała więźniów. Skutkiem tego było zahamowanie sukcesów Wehrmachtu, osiągnięcie sprawności organizacyjnej przez AK oraz aktywna działalność komunistycznej Gwardii Ludowej.

6 AKCJA BURZA Akcja "Burza" – akcja wojskowa zorganizowana i podjęta przez oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom niemieckim, w końcowej fazie okupacji niemieckiej, bezpośrednio przed wkroczeniem Armii Czerwonej, prowadzona w granicach II Rzeczypospolitej. Trwała od 4 stycznia 1944, kiedy wojska radzieckie przekroczyły na Wołyniu granicę polsko-radziecką z 1939, do stycznia Rozkaz do rozpoczęcia akcji wydał w listopadzie 1943 Komendant Główny AK, gen. Tadeusz Komorowski. 26 października 1944, Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz jej zakończenia. Do Akcji Burza zmobilizowano łącznie ok żołnierzy i oficerów AK.

7 Znak polski walczącej Znak Polski Walczącej – symbol w kształcie kotwicy, której górny człon jest ukształtowany na literę P, a dolne haki przypominają literę W co odnosi się do nazwy znaku. Został on zaprojektowany w 1942 przez Annę Smoleńską (ps. „Hania”), która zgłosiła swoje dzieło na konspiracyjny konkurs organizowany przez Biuro Informacji i Propagandy Kwatery Głównej AK. Przez wiele lat symbol ten dodawał otuchy polskim żołnierzom walczącym w konspiracji podczas II wojny światowej.

8 AK oraz kultura i nauka Armia Krajowa zajmowała się również szerzeniem kultury w okupowanej Polsce. Powstały Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze (które jako pierwsze wydały m. in. „Kamienie na Szaniec” A. Kamińskiego) a także liczne podziemne szkoły i uniwersytety, które mimo wojny wokół potrafiły wykształcić polonistów, historyków, matematyków, lekarzy. W czasie wojny, studia ukończyło prawie 10 tysięcy studentów. Ponieważ Niemcy zakazali działalności podrzędnych teatrzyków i kabaretów, a także tępili polską kulturę, powstawały tajne teatry. W piwnicach i mieszkaniach wystawiano sztuki Wyspiańskiego, Słowackiego czy Szekspira, a także organizowano wieczory poetyckie czy koncerty.

9 Działania propagandowe
Wspomniane już Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze drukowały nie tylko książki, ale także broszury propagandowe i biuletyny informacyjne. Żołnierze AK zebrani w tzw. „Małym sabotażu” mieli za zadanie na przykład zdejmowanie niemieckich flag z budynków czy malowanie różnych znaków i napisów propagandowych na ścianach. W okupowanej Warszawie ściany zdobiły wspomniane wcześniej kotwice Polski Walczącej, a także napisy „Verloren”. Była to odpowiedź na umieszczane wszędzie przez Niemców litery V, które symbolizowały zwycięstwo (łac. victoria) III Rzeszy. „Mały sabotaż” dopisywał do tego cząstkę „erloren”. Powstały wyraz oznaczał po niemiecku „przegrany”. Oprócz tego można było zobaczyć symbol żółwia, który zachęcał Polaków, żeby pracowali dla Niemców wolno.

10 Powstanie warszawskie
Bez wątpienia największą akcją PPP było powstanie warszawskie. Rozpoczęło się ono 1 sierpnia 1944 roku, a skończyło ponad dwa miesiące później – 3 października. W powstaniu brało udział około 50 tys. Polskich żołnierzy. Zginęła jedna piąta z nich, a oprócz tego od tys. Cywilów. Po zrywie niemalże cała ocalała ludność Warszawy została zmuszona do opuszczenia stolicy (dużą część zesłano na Sybir), a samo miasto niemalże doszczętnie zrównane z ziemią. Ci, którzy przeżyli, opisują powstanie jako istne piekło. Żołnierze AK musieli kilometrami czołgać się po kanałach, mieszkańcy, których krewni walczyli w zrywie, żyli w ciągłym strachu, że następnego dnia albo zostaną powiadomieni o śmierci bliskiego, albo hitlerowcy wpadną im do mieszkania i aresztują za pokrewieństwo z „wrogiem Rzeszy”

11 Klęska powstania Mali chłopcy przenosili rozkazy z kwatery do kwatery, często przeskakując pomiędzy latającymi nabojami i pociskami, unikając patrolujących miasto Niemców i przeciskając się przez śmierdzące wnętrza kanałów. Żołnierze zdobywali kolejne budynki, budowali umocnienia, barykady. Sanitariuszki brodziły w krwi próbując opatrzyć setki rannych. Dowódcy w swoich kwaterach głowili się nad kolejnymi posunięciami gdy na zewnątrz słychać było strzały i wybuchy. Niestety powstanie zakończyło się klęską. Niemcy odbierali Polakom kolejne tereny i z wolna osaczali siły powstańcze. W końcu komendant główny AK Tadeusz Komorowski (ps. „Bór”) podjął decyzję o kapitulacji i oddał się w hitlerowską niewolę. Hitler wydał rozkaz, aby zrównać Warszawę z ziemią. Po jej zniszczeniu stolica PPP przeniosła się do Częstochowy.

12 Żołnierze wyklęci Antykomunistyczny, niepodległościowy ruch partyzancki, stawiający opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej ZSRR, toczący walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR i podporządkowanymi im służbami w Polsce. Uczestnicy ruchu partyzanckiego określani są jako „żołnierze wyklęci”, „żołnierze drugiej konspiracji” czy jako „żołnierze niezłomni”. W czasach PRL ogół jednostek antykomunistycznych określany był jako reakcyjne podziemie.

13 Żołnierze wyklęci na Kresach Wschodnich
Podziemie niepodległościowe aktywnie działało na przedwojennych ziemiach polskich włączonych oficjalnie w 1945 do ZSRR, szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej. Wśród oddziałów podziemia operujących na tym obszarze był m.in.: oddział płk. Macieja Kalenkiewicza „Kotwicz”, cichociemnego, dowódcy Okręgu Nowogródzkiego AK, oddział ppor. Czesława Zajączkowskiego „Ragnera” walczący w Nowogródzkiem, oddział por. Jana Borysewicza ps. „Krysia”, „Mściciel”, oddział ppor. Anatola Radziwonika „Olecha” operujący na ziemi lidzkiej, oddział ppor. Mieczysława Niedzińskiego „Mena” walczącego na Grodzieńszczyźnie. Jednym z ostatnich polskich żołnierzy czynnie walczących na Kresach był Hryncewicz ps. „Bogdan” pochodzący spod Lidy. Został ujęty w sierpniu 1953 i później zamordowany. Rotmistrz Zdzisław Szyłeyko w swojej pracy Lepsza strona czasu będącej wspomnieniami z walk partyzanckich na polskich Kresach podaje, że we wrześniu 1955 zginął na Wileńszczyźnie w walce z Sowietami partyzant z oddziału „Kmicica” – Franciszek Polakiewicz ps. „Ben Hur

14 Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”
Od 2011 roku, dzień 1 marca został ustanowiony świętem państwowym, poświęconym żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego. Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” jest obchodzony corocznie, nie jest jednak dniem wolnym od pracy. Pierwszy dzień marca jest dniem szczególnie symbolicznym dla żołnierzy antykomunistycznego podziemia, tego dnia w 1951 roku wykonany został wyrok śmierci na kierownictwie IV Komendy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

15 Rząd RP na uchodźstwie Rząd Rzeczypospolitej Polskiej w latach będący legalną kontynuacją władz II RP, zmuszonych opuścić Polskę po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 i okupacji całego terytorium Polski przez agresorów. Siedzibą rządu był Paryż, później Angers, a od końca czerwca 1940– Londyn. Władze RP na uchodźstwie zakończyły działanie po wyborze i zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy na prezydenta Polski i przekazaniu mu insygniów prezydenckich przez prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego.

16 Czasy powojenne 6 lipca 1945 dotychczasowi sojusznicy Rzeczypospolitej, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone wycofały uznanie dyplomatyczne Rządu RP na uchodźstwie, uznając powołanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z udziałem Stanisława Mikołajczyka za wykonanie postanowień konferencji jałtańskiej w kwestii powołania rządu polskiego uznawanego przez wszystkie państwa tzw. Wielkiej Trójki (Wielką Brytanię, USA i ZSRR). 25 czerwca 1945 rząd Tomasza Arciszewskiego w nocie przekazanej zwycięskim mocarstwom odrzucił postanowienia konferencji w Teheranie i Jałcie, stwierdzając, że swoje uprawnienia konstytucyjne przekazać może tylko rządowi wyłonionemu w wolnych wyborach w kraju. Ostatnie jednostki Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie zostały rozwiązane w 1947 po sfałszowanych przez PPR wyborach parlamentarnych w Polsce (styczeń 1947) - oprotestowanych, lecz uznanych przez mocarstwa zachodnie. Po wyborach prezydenckich w Polsce w 1990 ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przekazał insygnia prezydenckie II Rzeczypospolitej, wśród nich insygnia Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski, Lechowi Wałęsie. Tym samym Rząd RP na uchodźstwie zakończył działalność.

17 Dziękujemy za uwagę Prezentację wykonali: Anna Hamerla, kl. IIId
Natalia Kozłowska, kl. IIId Maciej Bartusik, kl. IIId Katarzyna Rzym, kl. IIIc