ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA

Prezentacja na temat: "ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA"— Zapis prezentacji:

1 ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA
CZĘŚĆ II ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA

2 1. POJĘCIE I MODEL ORGANIZACJI

3 ORGANIZACJA (definicja) Znaczenie rzeczowe Organizacja to całość złożona z ludzi współdziałających przy realizacji jakiegoś celu (zadania). Znaczenie atrybutowe Organizacja to struktura rzeczy złożonych i procesów (np. przedsiębiorstwa, produkcji). Znaczenie czynnościowe Organizacja (organizowanie) to proces tworzenia i zmieniania struktur rzeczy i procesów (np. przedsiębiorstwa, produkcji).

4 CZTEROELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI Funkcje (cele, zadania)
(H.J. Leavitt) Ludzie Funkcje (cele, zadania) otoczenie Struktura Technika

5 PIĘCIOELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI
(L.Krzyżanowski) G SP K MT OT STR G – cele, SP – system (podsystem) społeczny, MT – system (podsystem) materialno-techniczny, STR – struktura, K- człon kierowniczy, OT – otoczenie

6 SIEDMIOELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (Model McKinseya – „7S”)
strategia style systemy wartości otoczenie kwalifikacje pracownicy struktury

7 (efekt organizacyjny)
SYNERGIA (efekt organizacyjny) Synergia to efekt współdziałania, polegający na tym, że podmioty współdziałające osiągają efekt większy niż wynosi suma efektów podmiotów działających osobno. Synergia nazywana jest efektem organizacyjnym. Synergia może być dodatnia lub ujemna: 2 + 2 = 4 – łączny efekt podmiotów działających osobno (2 + 2) > 4 – dodatni łączny efekt podmiotów współdziałających (2 + 2) < 4 – ujemny łączny efekt podmiotów współdziałających

8 SYSTEMATYKA ORGANIZACJI
Systematyka - podział zbioru na podzbiory. Biologia – nauka ożyciu i organizmach żywych stosuje systematykę organizmów żywych wyodrębniając: Wirusy (forma, rodzaj kwasu nukleinowego, rodzaj gospodarza) Bakterie (forma, sposób odżywiania, sposób oddychania, sposób rozmnażania) Protisty (grzybopodobne, roślinopodobne, zwierzęce) Grzyby (forma, sposób odżywiania, sposób oddychania, sposób rozmnażania) Rośliny (typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek) Zwierzęta (typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek) Sposoby przeprowadzania systematyzacji: klasyfikacja - podział zbioru na podzbiory, przy zachowaniu rozłączności i zupełności podziału. b) typologia - przeprowadzenie podziału zbioru na podzbiory nie spełniające wymogów stawianych klasyfikowaniu.

9 TYPY ORGANIZACJI (1) ze względu na wielkość: małe średnie duże
ze względu na etap rozwoju: w etapie projektowania w etapie początkowym istnienia młode rozwinięte w etapie schyłkowym ze względu na nastawienie do zysku: nastawione na zysk nie nastawione na zysk ze względu na jawność: jawne tajne

10 TYPY ORGANIZACJI (2) ze względu na legalność: legalne nielegalne
ze względu na osobowość prawną: posiadające osobowość prawną nie posiadające osobowości prawnej ze względu na przedmiot działania: administracyjne gospodarcze społeczne polityczne naukowe edukacyjne militarne i paramilitarne kulturalne religijne sportowe

11 TYPY ORGANIZACJI (3) ze względu na dostępność: otwarte zamknięte
ze względu na charakter uczestnictwa (członkostwa): przymusowe dobrowolne Ze względu na liczbę członków: masowe elitarne ze względu na kwalifikacje członków: profesjonalne amatorskie

12 TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (1)
ze względu na przedmiot działalności: produkcyjne usługowe ze względu na sektor gospodarki (własność): sektora publicznego sektora prywatnego ze względu na sekcję gospodarki (PKD): rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo rybołówstwo i rybactwo przetwórstwo przemysłowe wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę budownictwo handel hurtowy i detaliczny, naprawy hotele i restauracje transport, gospodarka magazynowa i łączność pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne edukacja ochrona zdrowia i opieka społeczna pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna

13 TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (2)
ze względu na formę prawną: indywidualni przedsiębiorcy spółki handlowe: spółki osobowe: spółka jawna spółka partnerska spółka komandytowa spółka komandytowo-akcyjna spółki kapitałowe: spółka z o.o. spółka akcyjna przedsiębiorstwa państwowe spółdzielnie fundacje stowarzyszenia

14 TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (3)
ze względu na zależności kapitałowe: niezależne dominujące zależne powiązane ze względu na terytorium działania: lokalne krajowe międzynarodowe wielonarodowe transnarodowe

15 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Wyjaśnij różnicę pomiędzy organizacją w sensie rzeczowym, atrybutowym i czynnościowym Omów wybrane modele organizacji. Wyjaśnij na czym polega efekt synergiczny i podaj co najmniej trzy przykłady tego efektu. Na czym polega systematyzacja, klasyfikacja i typologia organizacji.

16 2. FUNKCJE, CELE I ZADANIA ORGANIZACJI

17 DEFINICJA FUNKCJI, CELU, ZADANIA
Byty pełnią funkcje. Kierunek zajmujący się działaniem, funkcjonowaniem czegoś nazywany jest funkcjonalizmem. Organizacje pełnią funkcje, realizują cele i zadania. Funkcją organizacji jest to, czemu organizacja służy. Celem jest pożądany stan rzeczy (efekt). Zadaniem jest to, co należy wykonać. Organizacje to całości złożone z ludzi realizujące funkcje, cele i zadania przekraczające możliwości jednego człowieka.

18 RODZAJE FUNKCJI, CELÓW I ZADAŃ ORGANIZACJI
Funkcje, cele i zadania organizacji Cele (funkcje) statutowe Cele (zadania) zarządcze Funkcje egzystencjalne

19 CELE (FUNKCJE) STATUTOWE
określają założyciele organizacji tożsame z przedmiotem działania organizacji zawarte w dokumencie założycielskim organizacji (statucie) sformułowane ogólnie, statut nie precyzuje horyzontu czasowego ani wielkości celu (funkcji)

20 CELE (ZADANIA) ZARZĄDCZE
określają właściciele i zarządzający organizacją uzależnione od sytuacji i etapu rozwoju organizacji zawarte w planach i programach działania organizacji sformułowane szczegółowo, mają określony horyzont czasowy i wymiar

21 FUNKCJE EGZYSTENCJALNE
związane z bytem organizacji: istnienie, rozwój nigdzie nie sformalizowane

22 TYPOLOGIA CELÓW (ZADAŃ) ZARZĄDCZYCH
ze względu na szczebel zarządzania: cele całej organizacji cele komórek organizacyjnych cele stanowisk organizacyjnych ze względu na realność: cele realne (osiągalne) cele nierealne (nieosiągalne) ze względu na stopień trudności: cele łatwe cele trudne ze względu na wymierność: cele wymierne (mierzalne) - ilościowe cele niewymierne - jakościowe ze względu na powtarzalność: cele powtarzalne (realizowane stale) cele niepowtarzalne (realizowane doraźnie) cele okresowe (realizowane co jakiś czas) ze względu na ważność: cele główne cele drugorzędne cele trzeciorzędne itd. ze względu na rodzaj efektu końcowego: cele stopniowalne cele niestopniowalne

23 FUNKCJE CELÓW (ZADAŃ) ZARZĄDCZYCH
funkcja planistyczna - cele (zadania) służą planowaniu, ukierunkowują poczynania ludzi funkcja organizacyjna - cele (zadania) integrują poczynania ludzi funkcja motywacyjna - cele (zadania) motywują ludzi funkcja kontrolna - cele (zadania) umożliwiają ocenę i rozliczanie ludzi

24 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Omów rodzaje funkcji, celów i zadań organizacji i podaj po trzy przykłady? Jakie funkcje pełnią cele i zadania zarządcze?

25 3. SFERA FORMALNA I NIEFORMALNA ORGANIZACJI

26 (określona przepisami) (nie ujęta w przepisach)
SFERY ORGANIZACJI Organizacja nie pozostawia swoim członkom swobody działania, normuje ich miejsce w organizacji, zadania i sposoby zachowań. Sfery organizacji Sfera formalna (określona przepisami) Sfera nieformalna (nie ujęta w przepisach) struktura formalna organizacji zachowania formalne członków organizacji struktura nieformalna organizacji zachowania nieformalne członków organizacji

27 RODZAJE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH
Struktury organizacyjne Struktury formalne Struktury nieformalne

28 PRZYKŁAD STRUKTURY FORMALNEJ ORGANIZACJI
KN K1 K2 K3 W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 KN – kierownik naczelny K1, K2, K3 – kierownicy niższego szczebla W1 ... W9 – personel wykonawczy

29 PRZYKŁAD STRUKTURY NIEFORMALNEJ KOMÓRKI ORGANIZACYJNEJ (SOCJOGRAM)
kobieta mężczyzna wzajemna sympatia sympatia jednostronna wzajemna antypatia antypatia jednostronna 7 1 4 5 8 2 6 9 3

30 DEFINICJA GRUPY FORMALNEJ
Grupa formalna to dwóch lub więcej ludzi wyznaczonych do realizacji określonych zadań i połączonych więzią współpracy. Grupy formalne wynikają z podziału pracy obowiązującego w organizacji. Rodzaje grup formalnych: komórki organizacyjne: zespoły sekcje działy biura jednostki organizacyjne (zespoły komórek organizacyjnych): wydziały piony departamenty względnie samodzielne jednostki organizacyjne: filie zakłady oddziały

31 DEFINICJA GRUPY NIEFORMALNEJ (SPOŁECZNEJ)
Dwa poglądy: grupa nieformalna obejmuje minimum 2 osoby (diada) powiązane więzią społeczną. grupa nieformalna obejmuje minimum 3 osoby (triada) powiązane więzią społeczną.

32 TYPOLOGIA GRUP NIEFORMALNYCH
ze względu na liczbę członków: małe duże ze względu na cel: ofensywne (nastawione na atak) i defensywne (nastawione na obronę) postępowe (nowatorskie) i konserwatywne ze względu na charakter członkostwa: elitarne egalitarne ze względu na skład: pionowe poziome mieszane ze względu na stosunek do organizacji: symbiotyczne (wspierające organizację) pasożytnicze (żerujące na organizacji i jej członkach): kliki gangi

33 GRUPA FORMALNA (KOMÓRKA ORGANIZACYJNA)
A GRUPA NIEFORMALNA (GRUPA KOLEŻEŃSKA) Cecha Grupa formalna Grupa nieformalna cele realizacja jakiejś funkcji organizacji towarzyskie, koleżeńskie itp. hierarchia służbowa społeczna kanały informacyjne oficjalne, formalne nieoficjalne przynależność sformalizowana (umowa o pracę, kontrakt) niesformalizowana (w drodze socjalizacji i akceptacji) podporząd-kowanie członków dyscyplina służbowa konformizm grupowy normy zachowań pisane (regulaminy, instrukcje) niepisane kodeksy postępowania sankcje służbowe społeczne

34 RODZAJE ZACHOWAŃ ORGANIZACYJNYCH
Zachowania organizacyjne Zachowania formalne Zachowania nieformalne

35 RODZAJE ZACHOWAŃ NIEFORMALNYCH
Zachowania nieformalne Ze względu na charakter Ze względu na podmiot Ze względu na cele organizacji sprzeczne z przepisami indywidualne pozytywne nie ujęte w przepisach grupowe negatywne

36 GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZACHOWAŃ NIEFORMALNYCH
potrzeby ludzi, których w ramach formalnej organizacji nie można zaspokoić niezgodność celów organizacji i jej członków techniczny brak możliwości sformalizowania wszystkich zachowań ludzi konflikt ról społecznych i organizacyjnych

37 KONFLIKT RÓL SPOŁECZNYCH I ORGANIZACYJNYCH
pozycja (miejsce jednostki w grupie) Zakład pracy rola (zespół oczekiwań grupy wobec jednostki) Pracownik Partia polityczna Rodzina Koledzy

38 ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (1)
PF00 Max oś wkładów PF00 - poziom formalnych oczekiwań organizacji 0 - zero wkładów Max - maksimum wkładów

39 ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (2) ZNK ZNNK GTO PK PF00=ZF Max
tendencja do minimalizacji wkładów ZNK ZNNK GTO PK PF00=ZF Max oś wkładów obszar tolerancji względnej obszar tolerancji bezwzględnej ZF - zachowania formalne ZNNK - zachowania nieformalne nie karane ZNK - zachowania nieformalne karane GTO - granica tolerancji organizacji PK - początek kar

40 ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (3) PF00=ZF PN Max ZNNN ZNN
tendencja do maksymalizacji wkładów PF00=ZF PN Max bez nagród nagrody oś wkładów ZNNN ZNN PN - początek nagród ZNNN - zachowania nieformalne nie nagradzane ZNN - zachowania nieformalne nagradzane

41 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Omów formalną i nieformalną sferę istnienia i funkcjonowania organizacji. Czym różnią się struktury formalne od struktur nieformalnych? Wyjaśnij podobieństwa i różnice pomiędzy grupą formalną a nieformalną. Wyjaśnij istotę, rodzaje i źródła zachowań nieformalnych. Przedstaw mechanizmy zachowań nieformalnych indywidualnych. Jakie działania powinien podejmować menedżer wobec zachowań nieformalnych w firmie?

42 4. KULTURA ORGANIZACYJNA

43 Rzeczywistość nas otaczająca obejmuje: naturę i kulturę.
POJĘCIE KULTURY Rzeczywistość nas otaczająca obejmuje: naturę i kulturę. Natura to elementy i twory przyrody. Kultura to ogół wytworów materialnych i niematerialnych człowieka. poziomy analizy kultury: kultura jednostki ludzkiej kultura grupy społecznej kultura organizacji kultura narodowa kultura masowa wyróżniki kulturowe a powszechniki kulturowe organizacja stanowi amalgamat kulturowy - częściowe zmieszanie i wzajemne przenikanie różnych kultur w firmie: kultura robotnicza, kultura urzędnicza, kultura menedżerska kultura kobieca, kultura męska kultura młodych, kultura starszych itd.

44 MODEL KULTURY ORGANIZACYJNEJ – KULTURA JAKO GÓRA LODOWA (E. Schein)
ARTEFAKTY (widoczne i uświadamiane, ale wymagające interpretacji) poziom morza NORMY i WARTOŚCI (częściowo widoczne, częściowo uświadamiane) ZAŁOŻENIA PODSTAWOWE (niewidoczne, nieuświadamiane)

45 ARTEFAKTY FIZYCZNE produkty architektura budynków
architektura i wyposażenie wnętrz maszyny i urządzenia druki firmowe foldery uniformy gazeta zakładowa gadżety reklamowe

46 ARTEFAKTY SYMBOLICZNE
znaki (graficzne, barwne, dźwiękowe) symbole język maksymy sentencje anegdoty legendy wierzenia bohaterowie

47 ARTEFAKTY BEHAWIORALNE
tradycje obyczaje zwyczaje ceremonie rytuały obrzędy

48 NORMY KULTUROWE Normy to obowiązujące w organizacji nakazy i zakazy dotyczące zachowań. Złamanie normy naraża sprawcę na różne sankcje (nieprzyjemności). Rodzaje norm: ze względu na kierunek: nakaz - wymóg określonego zachowania się zakaz - wymóg powstrzymania się od określonego zachowania ze względu na sposób upowszechnienia: normy pisane normy niepisane ze względu na charakter sankcji: normy prawne normy obyczajowe

49 WZORY KULTUROWE Wzór kulturowy to zespół cech i zachowań ocenianych przez daną społeczność pozytywnie, godnych naśladowania. Etos – charakterystyczny dla danej grupy zespół norm i reguł obyczajowo-moralnych, całościowy wzór stylu życia.

50 WARTOŚCI KULTUROWE Wartościami są wszelkie przedmioty, idee, przekonania, którym ludzie przypisują ważne znaczenie, a zewnętrznym tego przejawem jest dążenie do ich zdobycia. system wartości – układ wartości charakterystycznych dla jednostki lub grupy hierarchia wartości – układ wartości ze względu na stopień ważności, pożądania rodzaje wartości: wartości autoteliczne (autonomiczne, centralne, nadrzędne) – ich realizacja jest dobrem samym w sobie, a wartości instrumentalne (podrzędne) – służące osiąganiu wartości autotelicznych wartości indywidualne, wartości grupowe wartości akceptowane, wartości deklarowane, wartości przestrzegane

51 (dominujące poglądy, przekonania, w tym światopoglądowe
ZAŁOŻENIA PODSTAWOWE (dominujące poglądy, przekonania, w tym światopoglądowe członków organizacji) założenia dotyczące otoczenia organizacji założenia dotyczące natury człowieka założenia dotyczące produktów firmy założenia dotyczące klientów założenia dotyczące konkurencji itd.

52 TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (1)
ze względu na wyrazistość: kultura silna kultura słaba ze względu na stosunek do tradycji, postępu, zmian: kultura konserwatywna (zachowawcza) kultura postępowa (nowatorska) ze względu na stosunek do otoczenia: kultura introwertyczna (zamknięta) kultura ekstrawertyczna (otwarta) ze względu na typ działalności: kultura urzędnicza kultura przemysłowa

53 TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (2)
ze względu na dominujące cechy: kultura męska (agresywna, z tendencją do dominacji, rywalizacji) kultura kobieca (łagodna, uległa, z tendencją do współpracy) ze względu na skład członków: kultura elitarna kultura egalitarna ze względu na orientację na wartości: kultura pracy kultura pieniądza kultura władzy kultura zhumanizowana

54 TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (3)
ze względu na preferowany sposób działania ludzi (praca, decyzje, odpowiedzialność): kultura indywidualistyczna (jednostka, rywalizacja) kultura kolektywistyczna (zespół, współpraca) ze względu na stosowane metody oddziaływania na ludzi: kultura strachu (kary, zagrożenie, niepewność) kultura spokoju (nagrody, pewność) ze względu na oceny ludzi: kultura pozytywna (akceptowana) kultura negatywna (nie akceptowana)

55 FUNKCJE KULTURY ORGANIZACYJNEJ
Funkcje wewnętrzne – wpływ kultury na funkcjonowanie organizacji funkcja integrująca funkcja informacyjna funkcja wychowawcza funkcja produkcyjna Funkcje zewnętrzne – wpływ kultury na relacje organizacji z otoczeniem funkcja identyfikująca funkcja marketingowa funkcja społeczna Rolą menedżera jest diagnozowanie i doskonalenie kultury organizacyjnej firmy.

56 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Wyjaśnij pojęcie kultury organizacyjnej i wskaż możliwe płaszczyzny jej analizy i oceny. Scharakteryzuj model kultury organizacyjnej E.Scheina. Omów kulturę organizacyjną wybranej organizacji. Jakie znaczenie ma kultura dla organizacji?

57 5. TECHNIKA

58 TECHNIKA Technika stanowi całokształt środków i sposobów działania ludzi.

59 ŚRODKI DZIAŁANIA Środki działania obejmują: przedmioty pracy
środki pracy

60 PRZEDMIOTY PRACY Przedmioty pracy obejmują: materiały surowce
półprodukty produkty gotowe towary

61 ŚRODKI PRACY Środki pracy obejmują: grunty budynki budowle
maszyny i urządzenia środki transportu narzędzia wyposażenie

62 EPOKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI
(ze względu na rodzaj materiału do wytwarzania narzędzi) Epoka kamienia łupanego Epoka kamienia gładzonego Epoka brązu Epoka żelaza

63 EPOKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI (ze względu na rodzaj napędu)
Epoka energii naturalnej Epoka energii parowej Epoka energii elektrycznej Epoka energii atomowej

64 EPOKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI (ze względu na złożoność środków pracy)
Epoka narzędzi Epoka maszyn Epoka automatów Epoka robotów Epoka komputerów

65 METODY DZIAŁANIA Metodą działania jest świadomie i konsekwentnie (systematycznie) stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu. Metodami działania są: zasady reguły schematy procedury algorytmy

66 UNIWERSALNA METODA DZIAŁANIA
(cykl działania zorganizowanego H. Le Chatelier’a) tp początek działania Sformułuj cel Zaplanuj realizację celu Przygotuj realizację celu Zrealizuj cel Oceń realizację celu tk koniec działania

67 UNIWERSALNE ZASADY DZIAŁANIA (1)
Etap formułowania celu: zasada dostępności celu zasada koniecznej ogólności i szczegółowości celu zasada zrozumiałości celu zasada wyodrębnienia celu głównego i celów ubocznych Etap planowania realizacji celu: zasada rozpoznania stosowanych w praktyce sposobów realizacji danego celu zasada określania warunków, środków i wykonawców celu zasada określania czynności cząstkowych i etapowych realizacji celów zasada budowy harmonogramu realizacji celu Etap przygotowania realizacji celu: zasada pozyskania formalnego i faktycznego środków zasada pozyskania formalnego i faktycznego ludzi zasada stworzenia struktury organizacyjnej do realizacji celu

68 UNIWERSALNE ZASADY DZIAŁANIA (2)
Etap realizacji celu: zasada postępowania zgodnie z planem zasada stałego dostosowywania planu do przebiegu realizacji celu zasada bieżącej oceny postępów realizacji celu zasada podtrzymywania gotowości ludzi i środków Etap oceny realizacji celu: zasada porównania wyniku końcowego z zamierzonym zasada poszukiwania przyczyny niesprawności

69 POJĘCIE DZIAŁANIA I SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA
Działanie to celowe zachowanie się człowieka (ludzi). Działanie jest sprawne, jeżeli odznacza się szeregiem cech pozytywnie ocenianych, tj. walorów sprawnościowych. Sprawność w sensie syntetycznym Sprawność w sensie uniwersalnym

70 GŁÓWNE WALORY SPRAWNEGO DZIAŁANIA
skuteczność – miara stopnia realizacji celu działania skuteczne działania częściowo skuteczne działania nieskuteczne działania przeciwskuteczne działania nadskuteczne korzystność – różnica pomiędzy wynikiem (W) z działania a kosztami na jego realizację (K) W – K > 0 korzystne W – K = 0 obojętne W – K < 0 niekorzystne ekonomiczność – stosunek pomiędzy wynikiem (W) z działania a kosztami na jego realizację (K) ekonomiczne obojętne nieekonomiczne

71 INNE WALORY SPRAWNEGO DZIAŁANIA
prostota energiczność czystość udatność dokładność niezawodność

72 GŁÓWNE WYTYCZNE SPRAWNEGO DZIAŁANIA
Specjalizacja Uniwersalizacja Aktywizacja Ograniczanie działania: potencjalizacja machinalizacja instrumentalizacja inwigilacja czysta Kunktacja Antycypacja

73 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Wyjaśnij pojęcie techniki i metody. Scharakteryzuj generacje techniki i omów ich wpływ na działanie ludzi oraz struktury organizacyjne. Przedstaw przykład działania racjonalnego posługując się modelem cyklu działania zorganizowanego H. Le Chatelier’a. Wymień i objaśnij główne walory sprawnego działania. Wymień i objaśnij główne wytyczne sprawnego działania.

74 6. STRUKTURA ORGANIZACYJNA

75 DEFINICJA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
Byty mają strukturę – budowę. Kierunek zajmujący się budową, strukturą czegoś nazywany jest strukturalizmem. Struktura (w sensie ogólnym) to budowa, układ elementów w jakiejś całości. Obejmuje ona elementy tej całości i powiązania pomiędzy nimi. Struktura organizacyjna obejmuje elementy składowe organizacji i powiązania pomiędzy nimi.

76 ELEMENTY SKŁADOWE ORGANIZACJI
stanowisko organizacyjne – najmniejszy element składowy organizacji: kierownicze, sztabowe, wykonawcze jednoosobowe a wieloosobowe komórka organizacyjna jednostka organizacyjna

77 Typowe więzi w organizacji
WIĘZI ORGANIZACYJNE Więzi organizacyjne to relacje (powiązania, zależności) pomiędzy elementami organizacji (stanowiskami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi). Typowe więzi w organizacji więzi hierarchiczne więzi funkcjonalne więzi sztabowe więzi kooperacyjne (technologiczne) więzi informacyjne

78 WYMIARY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
Konfiguracja Specjalizacja Centralizacja Standaryzacja Formalizacja

79 KONFIGURACJA Konfiguracja to stopień rozbudowy struktury organizacyjnej w pionie i poziomie.

80 KONFIGURACJA PIONOWA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
(Spiętrzenie kierownictwa) DYREKTOR NACZELNY Z-ca DYREKTORA ds. HANDLOWYCH Z-ca DYREKTORA ds. PRODUKCJI Z-ca DYREKTORA ds. EKONOMICZNYCH KIEROWNIK ZAKŁADU „A” SZEF PRODUKCJI KIEROWNIK WYDZIAŁU MECHANICZNEGO KIEROWNIK ODDZIAŁU OBRABIAREK NUMERYCZNYCH MISTRZ BRYGADZISTA Szczeble zarządzania

81 KONFIGURACJA POZIOMA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
(spłaszczenie struktury organizacyjnej) DYREKTOR NACZELNY Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Z-ca Dyrektora ds. Technicznych Z-ca Dyrektora ds. Handlowych Z-ca Dyrektora ds. Finansowych Z-ca Dyrektora ds. Personalnych

82 ROZPIĘTOŚĆ I ZASIĘG KIEROWANIA
Rozpiętość kierowania – liczba podwładnych bezpośrednio podległych kierownikowi Zasięg kierowania – liczba podwładnych podległych kierownikowi bezpośrednio i pośrednio KN 3 36 K1 2 9 K2 3 12 K3 2 12 K11 5 K12 2 K21 4 K22 2 K23 3 K31 5 K32 5

83 DEPARTAMENTACJA A DYWIZJONALIZACJA
DEPARTAMENTACJA = proces grupowania stanowisk i komórek organizacyjnych w większe całości według kryterium funkcji DYWIZJONALIZACJA = proces grupowania stanowisk i komórek organizacyjnych w większe całości według innych kryteriów Typowe kryteria dywizjonalizacji: wyrób rynek geograficzny etap procesu rodzaj klientów

84 DEPARTAMENTACJA DYREKTOR NACZELNY Z-ca Dyrektora ds. Produkcji
ds. Technicznych Z-ca Dyrektora ds. Handlowych Z-ca Dyrektora ds. Finansowych Z-ca Dyrektora ds. Personalnych

85 STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA
(dywizjonalizacja według wyrobu) DYREKTOR NACZELNY Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Pieczywa Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Wędlin Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Sałatek

86 STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA
(dywizjonalizacja według rynku geograficznego) DYREKTOR NACZELNY Z-ca Dyrektora na Polskę Centralną Z-ca Dyrektora na Polskę Płn. i Zachodnią Z-ca Dyrektora na Polskę Płd. i Wschodnią

87 STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA
(dywizjonalizacja według etapu procesu technologicznego) DYREKTOR NACZELNY Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Roślinnej Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Zwierzęcej Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Mięsa i Wędlin

88 STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA
(dywizjonalizacja według rodzaju klientów) DYREKTOR NACZELNY Z-ca Dyrektora ds. Klientów Indywidualnych Z-ca Dyrektora ds. Klientów Instytucjonalnych Z-ca Dyrektora ds. Klientów Zagranicznych

89 SPECJALIZACJA Specjalizacja to stopień złożoności i zakres różnorodności zadań realizowanych przez poszczególne elementy składowe organizacji (stanowiska, komórki itd.).

90 CENTRALIZACJA Centralizacja to stopień skupienia władzy na najwyższym szczeblu.

91 STANDARYZACJA Standaryzacja to stopień typowości działań, procedur, rozwiązań organizacyjnych.

92 FORMALIZACJA Formalizacja to stopień ujęcia struktury organizacyjnej w ramy przepisów.

93 DETERMINANTY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
determinanty wewnętrzne: przedmiot działania etap rozwoju organizacji technika i technologia liczba i kwalifikacje ludzi działania nieformalne determinanty zewnętrzne: koniunktura gospodarcza pozycja na rynku (siła konkurencji) odległość od źródeł zaopatrzenia odległość od rynku docelowego zakres kooperacji biernej i czynnej przepisy prawa

94 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Omów elementy składowe organizacji. Wyjaśnij pojęcie więzi organizacyjnych i podaj ich przykłady. Czy się różni konfiguracja pionowa od poziomej konfiguracji struktury organizacyjnej? Podaj miary centralizacji, specjalizacji, standaryzacji i formalizacji. Scharakteryzuj determinanty wewnętrzne dowolnej struktury organizacyjnej. Scharakteryzuj determinanty zewnętrzne dowolnej struktury organizacyjnej.

95 7. OTOCZENIE ORGANIZACJI

96 ORGANIZACJA A OTOCZENIE
Otoczenie to wszystko, co nie należy do organizacji, a pozostaje z nią w jakichś relacjach.

97 STRUKTURA OTOCZENIA ORGANIZACJI
OTOCZENIE ‘’DALSZE’’ OTOCZENIE „BLIŻSZE” ORGANIZACJA oddziaływania wzajemne (relacje) otoczenie „bliższe” (mikrootoczenie) – inne organizacje otoczenie „dalsze” (makrootoczenie) – uwarunkowania natury ogólnej

98 ELEMENTY OTOCZENIA BLIŻSZEGO
właściciele dostawcy odbiorcy konkurenci partnerzy organizacje społeczne i zawodowe regulatorzy: urzędy publiczne, aparat kontroli, aparat skarbowy, sądowy itp.)

99 INTERESARIUSZE Interesariusze (stakeholders) - osoby i grupy z organizacji i jej otoczenia zainteresowane bezpośrednio i pośrednio działalnością organizacji interesariusze wewnętrzni: menedżerowie pracownicy interesariusze zewnętrzni: dostawcy odbiorcy konkurenci partnerzy inni

100 ELEMENTY OTOCZENIA DALSZEGO
uwarunkowania ekonomiczne uwarunkowania demograficzne uwarunkowania prawne uwarunkowania polityczne uwarunkowania techniczne uwarunkowania kulturowe uwarunkowania międzynarodowe uwarunkowania środowiskowe

101 RODZAJE OTOCZENIA ORGANIZACJI
otoczenie proste a otoczenie złożone otoczenie stabilne (statyczne) a otoczenie burzliwe (dynamiczne) otoczenie zmienne w sposób przewidywalny a otoczenie zmienne w sposób nieprzewidywalny otoczenie przyjazne (więcej szans) a otoczenie wrogie (więcej zagrożeń)

102 MEGATRENDY Megatrendy – trendy ogólnoświatowe Megatrendy gospodarcze
Megatrendy polityczne Megatrendy społeczne Megatrendy w nauce i technice Megatrendy w ekosystemie

103 MEGATRENDY POLITYCZNE
globalizacja a regionalizacja podział polityczny świata liczne lokalne konflikty zagrożenie terroryzmem międzynarodowym

104 MEGATRENDY GOSPODARCZE
globalizacja a regionalizacja podział gospodarczy świata rozwój wielkich korporacji międzynarodowych dynamiczny rozwój sfery usług wysokie tempo rozwoju przemysłu nadprodukcja w rolnictwie krajów rozwiniętych

105 MEGATRENDY SPOŁECZNE umiędzynarodowienie kultury, nauki, sztuki
zderzenie i przenikanie kultur wzrost poziomu życia, wykształcenia, poprawa stanu zdrowia, wydłużenie życia szybki wzrost ludności w krajach ubogich (bomba demograficzna) ujemny przyrost naturalny w krajach rozwiniętych migracje i rozwój turystyki międzynarodowej dłuższy czas wolny załamanie systemu tradycyjnych wartości (nihilizm i rozwój patologii społecznych)

106 MEGATRENDY W NAUCE I TECHNICE
rozwój informatyzacji rozwój telekomunikacji rozwój biotechnologii (genetyka) badania nad sztuczną inteligencją nowe materiały, nowe źródła energii, nowe technologie

107 MEGATRENDY W EKOSYSTEMIE
wzrost zanieczyszczenia (bomba ekologiczna) wymieranie gatunków zwierząt i roślin wyczerpywanie się złóż i zasobów przyrody (surowce, woda) inne zagrożenia: dziura ozonowa, ocieplenie klimatu

108 GLOBALIZACJA Globalizacja to żywiołowy proces polegający na umiędzynarodawianiu się stosunków politycznych, gospodarczych i społecznych. Przejawy globalizacji gospodarczej: umiędzynarodowienie rynków umiędzynarodowienie firm (rozwój korporacji międzynarodowych i ponadnarodowych) umiędzynarodowienie czynników produkcji (kapitał, technologia, siła robocza, zasoby naturalne) umiędzynarodowienie metod organizacji i zarządzania rozwój instytucji gospodarki światowej rozwój globalnych produktów (napoje, kosmetyki, szybkie dania itp.) rozwój międzynarodowej integracji gospodarczej

109 KORZYŚCI Z GLOBALIZACJI
dla korporacji międzynarodowych: źródła tanich surowców nowe miejsca taniej produkcji nowe rynki zbytu nieograniczone możliwości ekspansji dla bogatych państw: przyspieszenie wzrostu gospodarczego gromadzenie bogactwa wzrost poziomu życia ludności dla biednych państw: przyspieszenie rozwoju gospodarczego (zmniejszenie dystansu do krajów rozwiniętych) możliwość korzystania z najnowszych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych podniesienie stopy życia ludności

110 ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z GLOBALIZACJI
dla bogatych państw: osłabienie władzy państwowej na rzecz kapitałowych centrów decyzyjnych odpływ miejsc pracy do krajów słabo rozwiniętych obniżenie wpływów budżetowych z podatków dla biednych państw: uzależnienie od grup kapitałowych i korporacji (nowy kolonializm) rabunkowa eksploatacja zasobów naturalnych zanieczyszczenie środowiska groźba bezrobocia

111 CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE GLOBALIZACJI W GOSPODARCE
zanik barier politycznych znoszenie ograniczeń przestrzennych, narodowych, kulturowych, prawnych dla działalności gospodarczej w skali światowej, w tym liberalizacja: handlu przepływów kapitałowych transferu technologii transferu siły roboczej rozwój mediów (książka, prasa, poczta, telefon, internet) rozwój środków transportu rozwój bezpośrednich inwestycji zagranicznych wzrost potęgi korporacji międzynarodowych – koncentracja kapitału

112 CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE GLOBALIZACJĘ W GOSPODARCE
bariery kulturowe protekcjonizm państwowy izolacjonizm państwowy restrykcyjna polityka imigracyjna działania przeciwników (antyglobalistów): związki zawodowe (zagrożenie miejsc pracy, bezrobocie) organizacje ekologiczne (rabunkowa eksploatacja zasobów naturalnych, zanieczyszczenie środowiska) organizacje obrony praw człowieka (globalizacja = nowy kolonializm) organizacje ochrony konsumentów (walka z monopolami) drobni rolnicy i farmerzy (utrata dochodów, subwencji państwowych) izolacjoniści (ortodoksyjni komuniści, fundamentaliści religijni) – chęć zmiany lub utrzymania stosunków społecznych religijna prawica (globalizacja niszczy rodzinę, kulturę, laicyzuje społeczeństwo)

113 PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA
Omów strukturę otoczenia organizacji. Scharakteryzuj otoczenie wybranej organizacji. Przedstaw przykłady relacji zachodzących pomiędzy organizacją a jej otoczeniem. Przedstaw ważniejsze współczesne megatrendy. Wyjaśnij istotę i omów przejawy procesu globalizacji. Jakie są przyczyny i skutki globalizacji? Co sprzyja, a co utrudnia globalizację w gospodarce?