Zasady pisowni słownictwa religijnego

Prezentacja na temat: "Zasady pisowni słownictwa religijnego"— Zapis prezentacji:

1 Zasady pisowni słownictwa religijnego

2 Rada Języka polskiego przy prezydium polskiej akademii nauk- 7.05.2004
Przedstawienie propozycji ujednolicenia pisowni słownictwa religijnego, Uściślenia niektórych reguł, podanie dodatkowego uzasadnienia istniejących norm Ograniczenie użycia wielkiej litery (z zachowaniem możliwości jej zastosowania ze względów grzecznościowych, emocjonalnych lub dla podkreślenia szczególnej ważności)

3 Nazwy sakramentów świętych Nazwy okresów liturgicznych
Ustalenia pisowni Nazwy sakramentów świętych Nazwy okresów liturgicznych Nazwy świąt

4 Ustalenia pisowni Nazwy godności, tytułów, urzędów kościelnych
Nazwy instytucji i jednostek organizacyjnych Kościoła Nazwy budynków i obiektów

5 Ustalenia pisowni Nazwy modlitw Nazwy nabożeństw Nazwy osobowe 

6 Nazwy rzeczy mających charakter symboli religijnych oraz nazwy miejsc
Ustalenia pisowni Nazwy (tytuły) utworów (książek, rozpraw, artykułów, pieśni, dzieł sztuki, dokumentów ) Nazwy wydarzeń zbawczych Nazwy rzeczy mających charakter symboli religijnych oraz nazwy miejsc

7 Ustalenia pisowni Nazwy obchodów, rocznic i jubileuszy
Nazwy ruchów religijnych Nazwy pojęć abstrakcyjnych

8 Ustalenia pisowni Nazwy soborów Inne nazwy

9 Nazwy sakramentów świętych
Zasadniczo małą literą, np. chrzest Wyjątki : Eucharystia, Najświętszy Sakrament Możliwe użycie wielkiej litery : - ze względów religijnych ( Komunia Święta) - ze względów emocjonalnych ( I Komunia Święta, Chrzest Święty)

10 Nazwy okresów liturgicznych
Zasadniczo małą literą ( adwent, wielki post) wyjątek: Wielki Tydzień Możliwe użycie wielkiej litery w tekstach o charakterze religijnym

11 Nazwy świąt Piszemy dużą literą (wszystkie człony nazwy) np. Boże Narodzenie, Środa Popielcowa; Wyrazy „święto”, „dzień” piszemy małą literą jeśli nie są integralną częścią nazwy- dzień Wszystkich Świętych / Dzień Zaduszny; „Wigilia”- nazwa dnia poprzedzającego Boże Narodzenie „wigilia”- przyjęcie, nazwa dnia poprzedzającego inny dzień andrzejki, mikołajki, walentynki, lany poniedziałek- nazwy obrzędów, zabaw i zwyczajów związanych z danym świętem Małą litera nazwy typu: pierwszy piątek miesiąca

12 Nazwy godności, tytułów, urzędów kościelnych
Pełne nazwy jednoosobowych urzędów piszemy dużą literą, np.: Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski; Piszemy: ojciec, ksiądz, papież, biskup; wielka literą ze względów okolicznościowych lub emocjonalnych; Nazwy członków i członkiń zakonów piszemy mała literą, np. oo. Franciszkanie, małe siostry Jezusa

13 Nazwy instytucji i jednostek organizacyjnych Kościoła
„Kościół” w znaczeniu organizacji, instytucji, ogółu wiernych; Określenie odłamów wyznaniowych: Kościół katolicki, Kościół prawosławny; Oficjalnie zarejestrowana nazwa własna organizacji: Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Rzymskokatolicki, Kościół Katolicki; Nazwy kościelnych jednostek administracyjnych i urzędów: parafia, archidiecezja białostocka, kuria metropolitalna; Oficjalne nazwy kościelnych jednostek administracyjnych i urzędów: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Białostockiej episkopat Polski, episkopat polski, Konferencja Episkopatu Polski

14 Nazwy budynków i obiektów
Małą literą: kościół, bazylika, katedra, sanktuarium; Nazwy własne: dużą literą tylko ten człon, od którego zaczyna się właściwa nazwa własna: kościół Mariacki, kościół Świętego Marka, kościół Ojców Dominikanów (skróty: kościół św. Marka, kościół oo. Dominikanów) Dużą literą „Bazylika” w nazwach siedmiu bazylik patriarchalnych (tzw. większych)

15 Nazwy modlitw Nazwy gatunkowe modlitw piszemy małą literą: litania, akt strzelisty; Nazwy własne konkretnych modlitw dużą literą: „Gorzkie żale” „Modlitwa Pańska”, „Anioł Pański” (drugi człon przymiotnik dzierżawczy)

16 Nazwy nabożeństw Nazwy nabożeństw zapisujemy zasadniczo mała literą np.: msza święta., liturgia święta, roraty, pasterka, droga krzyżowa Dużą literą Msza Święta, Liturgia Święta – tekstach o charakterze religijnym

17 Nazwy osobowe Wielką literą piszemy nazwy własne: Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty, Madonna- tylko w odniesieniu do Matki Boskiej; Małą literą „święty mikołaj”, jeśli nie chodzi o konkretnego świętego; Dużą literą jednowyrazowe określenia Boga: Mesjasz, Odkupiciel, Zbawiciel; Wariantywnie dużą lub mała literą peryfrazy Boga i określenia Matki Boskiej: Ojciec Niebieski/ojciec niebieski; Trzy Osoby Boskie/trzy osoby boskie; Pocieszycielka Strapionych/pocieszycielka strapionych;

18 „Ewangelia” – jako nazwa księgi i opis życia Chrystusa;
Nazwy (tytuły) utworów (książek, rozpraw, artykułów, pieśni, dzieł sztuki, dokumentów ) W nazwach tych piszemy dużą literą pierwszy wyraz tytułu, np.: „W żłobie leży”; W tytułach ksiąg uznanych za natchnione używamy dużej litery we wszystkich członach (poza przyimkami), np. Księga Wyjścia, Pieśń nad pieśniami „Ewangelia” – jako nazwa księgi i opis życia Chrystusa; „ewangelia”- jako nazwa gatunku literackiego i część mszy św.; Nazwy dokumentów : encyklika, adhortacja, konstytucja dekret, list pasterski piszemy duża literą jeśli są konieczną i nieodłączną częścią tytułu

19 Nazwy wydarzeń zbawczych
„zwiastowanie”, „sad ostateczny”, „ostatnia wieczerza” piszemy małą literą; ze względów religijnych (podkreślenie ważności) używamy dużej litery- wcielenie lub Wcielenie; odkupienie lub Odkupienie

20 Nazwy rzeczy mających charakter symboli religijnych oraz nazwy miejsc
Nazwy rzeczy: krzyż, różaniec, gwiazda betlejemska piszemy mała literą; Krzyż Święty, Gwiazda Betlejemska, Ziemia Obiecana, Ziemia Święta piszemy dużą literą jako nazwy własne

21 Nazwy obchodów, rocznic i jubileuszy
Nazwy typu: Światowy Dzień Młodzieży, Rok Święty, Rok Jubileuszowy piszemy dużą literą; Jako nazwa niejednostkowa piszemy małą literą- lata święte, lata jubileuszowe

22 Nazwy ruchów religijnych
Dużą literą tylko wtedy, gdy są oficjalnymi nazwami organizacji, np. Ruch Światło- Życie, Odnowa w Duchu Świętym ; Małą literą jako określenie potoczne, np. oaza, charyzmatycy

23 Nazwy pojęć abstrakcyjnych
Nazwy pojęć piszemy małą literą z możliwością użycia dużej (podkreślenie ważności pojęcia), np. łaska Boża/Łaska Boża; Boże miłosierdzie/ Boże Miłosierdzie; Stare Przymierze, Nowe Przymierze, Stary Testament, Nowy Testament; Tradycja/tradycja

24 Nazwy soborów Małą literą jako nazwy wydarzeń historycznych, np. W czasie soboru watykańskiego II zmarł Jan XXIII; Dużą literą jako nazwy instytucji (zorganizowanych zgromadzeń), np. Sobór Watykański II uchwalił Konstytucje o liturgii

25 Inne nazwy ciało i krew Pańska, lud boży, chleb życia, naród wybrany- piszemy małymi literami z możliwością użycia dużej litery ze względów religijnych, emocjonalnych; Boży/boży; Boski/boski – w zależności od kontekstu: - małą litera jako przymiotnik jakościowy dużą litera jako przymiotnik dzierżawczy od imienia własnego