Prawo finansów publicznych

Prezentacja na temat: "Prawo finansów publicznych"— Zapis prezentacji:

1 Prawo finansów publicznych
Planowanie budżetowe Prawo finansów publicznych Budżet państwa (5)

2 Publiczne plany finansowe
Państwowe Budżet Państwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa Inne dokumenty np. „Polska 2030”, Program „Inwestycje Polskie”, , Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 Samorządowe Budżet JST Wieloletnia Prognoza Finansowa JST Unijne Budżet UE Wieloletnia Perspektywa Finansowa ( ) Budżet państwa (5)

3 Planowanie wieloletnie
BUDŻET PAŃSTWA WIELOLETNI PLAN FINANSOWY PAŃSTWA Ustawa sejmowa Forma prawna Uchwała Rady Ministrów, podejmowana co roku, do 30 IV Rok budżetowy Okres obowiązywania Rok budżetowy + 3 kolejne lata Tradycyjna klasyfikacja budżetowa Struktura/ Treść 1/ Program Konwergencji – zgodny z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych 2/ Ogólny opis celów głównych funkcji państwa i mierników ich realizacji (m.in. priorytety polityki społecznej i gospodarczej, planowany limit wydatków JSFP zgodny z regułą stabilizacyjną) WPF jest podstawą przygotowania projektu ustawy budżetowej na przyszły rok WPF jest rodzajem strategicznego planu finansowego, zakładającym konieczność uzyskania / utrzymania równowagi SFP w najbliższych latach Ze względu na fakt, iż jest aktem prawa wewnętrznie obowiązującego, WPF nie ma charakteru wiążącego ani po stronie dochodów, ani po stronie wydatków Budżet państwa (5)

4 Prognozy Wieloletniego Planu Finansowego Państwa 2017 - 2020
2018 2019 2020 2021 PKB ( dynamika wzrostu) 3,8 3,7 3,6 Dochody SFP 39,6 % PKB 40,2% PKB 40,3% PKB 39,9% PKB w tym: podatki 21,0% PKB  21,5% PKB 21,6 % PKB Wydatki SFP 41,1% PKB 42,3% PKB 41,8% PKB 41,0% PKB  Dług sektora GG 55,3% PKB 54,8% PKB 54% PKB 52,1% PKB Stopa bezrobocia 4,9 4,2 3,9 Inflacja (HICP) 1,6 2,0 2,3 2,5 Średnioroczny kurs PLN/ Euro 4,26 zł 4,15 zł Budżet państwa (5)

5 Programy wieloletnie (43 programy, wydatki = 10,5 mld zł)
Zadania Czas realizacji Środki budżetowe w 2017 r. Program budowy dróg krajowych Przebudowa dróg, mosty, ekrany akustyczne, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego 4 mld zł (całość = 162 mld zł) Program Oczyszczania Kraju z Azbestu 0,01 mld zł Krajowy Program Kolejowy Zwiększenie dostępności linii kolejowych, przebudowy torów 1,3 mld zł Zabezpieczenie transportu powietrznego VIPów 0,7 mld zł Narodowy Program Medycyny Transplantacyjnej Zwiększenie dostępności leczenia przeszczepami, prace remontowo – budowlane, baza dawców szpiku 0,04 mld zł Ustawa o finansach publicznych Art. 136. 1. Ustawa budżetowa może określać, w ramach limitów wydatków na rok budżetowy, limity wydatków na programy wieloletnie. 2. Programy wieloletnie są ustanawiane przez Radę Ministrów w celu realizacji strategii przyjętych przez Radę Ministrów, w tym w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa. Rada Ministrów, ustanawiając program, wskazuje jego wykonawcę. 3. Realizacja programów wieloletnich może być podzielona na etapy. 4. Jednostki realizujące program wieloletni mogą zaciągać zobowiązania w celu sfinansowania w poszczególnych latach realizacji tego programu do wysokości łącznej kwoty wydatków określonych dla całego programu. W razie wspólnej realizacji programu wieloletniego przez dwa lub więcej podmioty, zobowiązania zaciągane przez każdy podmiot nie mogą przekroczyć kwoty planowanej dla tego podmiotu. Budżet państwa (5)

6 Czym jest budżet zadaniowy?
Zarządzanie środkami publicznymi: w perspektywie wieloletniej, z myślą o realizacji konkretnych zadań publicznych mierzonych za pomocą wymiernych kryteriów z sankcjami za nieosiągnięcie w/w celów UFP 2/3 Ilekroć mowa o UKŁADZIE ZADANIOWYM - rozumie się przez to zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzone według funkcji państwa, oznaczających poszczególne obszary działań państwa, oraz: a) zadań budżetowych grupujących wydatki według celów, b) podzadań budżetowych grupujących działania umożliwiające realizację celów zadania, w ramach którego podzadania te zostały wyodrębnione - wraz z opisem celów tych zadań i podzadań, a także z bazowymi i docelowymi miernikami stopnia realizacji celów działalności państwa, oznaczającymi wartościowe, ilościowe lub opisowe określenie bazowego i docelowego poziomu efektów z poniesionych nakładów; Budżet państwa (5)

7 Cykl budżetu zadaniowego
START 1. Identyfikacja problemów i potrzeb 2. Określenie celów i mierników ich wykonania 3. Ustalenie optymalnej strategii działania 4. Określenie kosztów i czasu działania 5. Sporządzenie budżetu zadaniowego 6. Realizacja wyznaczonych zadań 7. Rozliczenie i ocena realizacji zadań Budżet państwa (5)

8 Dwa ujęcia klasyfikacji budżetowej
Tradycyjna Zadaniowa ROZDZIAŁ DZIAŁ CZĘŚĆ MINISTER ZDROWIA OCHRONA ZDROWIA SZPITALE OGÓLNE RATOWNICTWO MEDYCZNE OŚWIATA SZKOŁY MEDYCZNE FUNKCJE PAŃSTWA Jakie są sfery działalności państwa? ZADANIA PAŃSTWA Jakie są cele poszczególnych wydatków w danej sferze? PODZADANIA Jakie konkretne działania w celu realizacji w/w celów należy podjąć? Budżet państwa (5)

9 Funkcje państwa w budżecie zadaniowym
Zarządzanie państwem 1 Bezpieczeństwo wewnętrzne 2 Działalność edukacyjna, opiekuńcza i wychowawcza państwa 3 Zarządzanie finansami 4 Ochrona praw i interesów Skarbu Państwa 5 Polityka gospodarcza kraju 6 Gospodarka przestrzenna, budownictwo i mieszkalnictwo 7 Kultura fizyczna 8 Kultura i dziedzictwo narodowe 9 Nauka polska 10 Bezpieczeństwo zewnętrzne i nienaruszalność granic 11 Środowisko 12 Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny 13 Rynek pracy 14 Polityka zagraniczna 15 Sprawy obywatelskie 16 Kształtowanie rozwoju regionalnego kraju 17 Sprawiedliwość 18 Infrastruktura transportowa 19 Zdrowie 20 Polityka rolna i rybacka 21 Planowanie strategiczne, obsługa administracyjna i techniczna 22 Budżet państwa (5)

10 Przykład klasyfikacji zadaniowej Funkcja 1: Zarządzanie państwem
Wydatki R Wydatki R+1 Zadanie Miernik Wartość bazowa R Efekt R+1 A A + x Obsługa merytoryczna i kancelaryjna Kancelarii Prezydenta RP Ocena ankietowa pracowników Kancelarii i BBN (skala od: 1 = bardzo zła do 4 = bardzo dobra) 3,32 >3,3 B B + x Obsługa merytoryczna i kancelaryjna Trybunału Konstytucyjnego Stosunek spraw rozpoznanych przez TK w ciągu roku względem spraw, jakie wpłynęły do TK 94 >100 C C + x Zapewnienie sprawnego przebiegu wyborów Czas ustalenia wyniku wyborów z Komisji Wyborczych 5,4 godz. < 15 godz. D D+ x Zwiększenie nadzoru nad systemem zamówień publicznych Odsetek wszczętych kontroli fakultatywnych, postępowań wyjaśniających oraz odpowiedzi na wnioski w stosunku do wszystkich wniosków 85% 75% Budżet państwa (5)

11 Przykład klasyfikacji zadaniowej Funkcja 2: Bezpieczeństwo wewnętrzne
Wydatki R Wydatki R+1 Zadanie Miernik Wartość bazowa R Efekt R+1 A A + x Redukowanie przestępczości Wskaźnik wykrywalności przestępstw 67.8% > 67 % B B + x Wzrost efektywności ratownictwa Stosunek interwencji, w których jednostka ratownictwa dotarła na miejsce w czasie krótszym niż 15 minut do wszystkich interwencji Bd. 77% C C + x Zapewnienie spójności działań w ramach zarządzania kryzysowego Ogólna liczba osób przeszkolonych z zarządzania kryzysowego do liczby osób zobowiązanych do odbycia przeszkolenia 16% 66% D D+ x Zapewnienie optymalnych warunków dla sprawnego przekraczania granic państwa Łączna przepustowość na przejściach granicznych b.d. > 41 mln osób Budżet państwa (5)

12 Przykład klasyfikacji zadaniowej Funkcja 6: Polityka gospodarcza kraju
Wydatki R Wydatki R+1 Zadanie Miernik Wartość bazowa R Efekt R+1 A A + x Wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki PKB PL PKB UE 28 66% 68% B B + x Wzrost dostępności usług telekomunikacyjnych Odsetek gospodarstw domowych posiadających dostęp do internetu 2Mb 38% 85% C C + x Promocja turystyki Szacunkowa liczba turystów zagranicznych przyjeżdzających w danym roku do Polski 14 mln > 13 mln D D + x Podnoszenie dobrobytu konsumentów Odsetek wykonanych przez przedsiębiorców zaleceń pokontrolnych wystosowanych przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 81% 86% E E + x Zapewnienie ochrony radiologicznej kraju Stosunek liczby przekroczeń dawki skutecznej 15 mSv do liczby pracowników kategorii A zawodowo narażonych na promieniowanie jonizujące 8% <10% Budżet państwa (5)

13 Przykład klasyfikacji zadaniowej Funkcja 16: Sprawy obywatelskie
Wydatki R Wydatki R+1 Zadanie Miernik Wartość bazowa R Efekt R+1 A A + x Poprawa obsługi administracyjnej obywateli Czas personalizacji dokumentów tożsamości 7 dni 6,75 dnia B B + x Rozwój tożsamości kulturowej mniejszości etnicznych Liczba uczniów objętych działaniami na rzecz wspomagania oświaty dla mniejszości narodowych i etnicznych do ogólnej liczby uczniów mniejszości w Polsce 9% 10% C C + x Wzrost świadomości społeczeństwa informacyjnego Dynamika wzrostu liczby kont założonych na platformie ePUAP w stosunku do roku ubiegłego 136% 36% D D+ x Wspieranie potencjału Polonii dla budowania pozytywnego wizerunku Polski w świecie Liczba stypendiów przyznanych osobom pochodzenia polskiego studiującym w krajach swojego zamieszkania 267 290 Budżet państwa (5)

14 Przykład klasyfikacji zadaniowej Funkcja 18: Sprawiedliwość
Wydatki R Wydatki R+1 Zadanie Miernik Wartość bazowa R Efekt R+1 A A + x Zagwarantowanie obywatelom prawa do sądu Wskaźnik opanowania spraw 96% 99% B B + x Zapewnienie odpowiedniego doboru kadr w sądach Średni czas dokonania oceny kandydata do pełnienia urzędu sędziowskiego 112 dni 102 dni C C + x Skuteczna resocjalizacja Wskaźnik powrotu na drogę przestępstwa wychowanków zakładów poprawczych 49% 48% D D+ x Poprawa sprawności działania sądów Średni czas egzekucji umów handlowych na drodze sądowej 685 dni 645 dni Budżet państwa (5)

15 Szczegółowa klasyfikacja zadaniowa - przykład
Cześć budżetu państwa Funkcja państwa Jednostka realizująca program Nazwa programu Cel programu Miernik Termin realizacji Koszty całkowite programu Nakłady do poniesienia z budżetu państwa w danym okresie Nazwa Wartość Ogółem R+1 R+2 Bazowa Docelowa C 46 F 20 Ministerstwo Zdrowia „NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH” Zahamowanie wzrostu zachorowań na nowotwory złośliwe, osiągnięcie średnich europejskich wskaźników w zakresie wczesnego wykrywania nowotworów, wskaźników skutecznego leczenia Procent populacji objętych badaniami screeningowymi: A: rak piersi B:rak szyjki macicy C: liczba wykonanych badań kolonoskopijnych (rak jelita grubego) A: 43% B: 23% C: 36 tys. A: 45% B: 27% C: 41 tys. A: 47% B: 30% 2006 – 2015 3 mld zł 500 mln 250 mln Budżet państwa (5)

16 Porównanie cech budżetów
BUD ŻET TRADYCYJNY BUDŻET ZADANIOWY Jednostkowe ujęcie wydatków przy nieokreślonych ogólnych celach finansowych PRZEJRZYSTOŚĆ Globalne podejście do wydatków publicznych, podporządkowanych celom Rok budżetowy (zasada roczności budżetu – UFP 181) WIELOLETNIOŚĆ Plan wieloletni – aż do momentu realizacji celów Wydawanie zaplanowanych w budżecie kwot przez określone resorty KONSOLIDACJA Międzyresortowe, kooperacyjne zarządzanie środkami publicznymi dla realizacji celów Brak wiedzy o skutkach polityki budżetowej EFEKTYWNOŚĆ Budżet zadaniowy sprzyja większej racjonalizacji wydatków publicznych, nakłada większą odpowiedzialność za realizację planów finansowych Budżet państwa (5)

17 Prawo finansów publicznych
Zasady budżetowe Prawo finansów publicznych Budżet państwa (5)

18 Katalog zasad budżetowych
Równowagi budżetowej Zupełności (powszechności) budżetowej Jedności budżetowej Szczegółowości budżetowej Jawności budżetowej = postulaty doktryny na temat optymalnej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej Część z nich ma postać norm prawnych ( zob. m.in.: UFP 42/2, UFP 109, UFP 110, UFP 114) Budżet państwa (5)

19 Przegląd zasad budżetowych
Równowaga budżetowa Dochody BP > Wydatki BP Zupełność ( powszechność) budżetowa Wszystkie JSFP utrzymują się wyłącznie ze środków budżetowych, a swoje dochody oddają budżetowi. TAK = jednostki budżetowe CZĘŚCIOWO TAK = zakłady budżetowe, agencje wykonawcze NIE = fundusze celowe, instytucje gospodarki budżetowej Jedność budżetowa Aspekt materialny = niefunduszowanie („wspólny kocioł”) Aspekt formalny = ustawa budżetowa = jeden akt prawny zawierający całą materię budżetową: Podstawowe zasady gospodarki finansowej na dany rok ……….+ wykaz podmiotów utrzymywanych z budżetu …….…+ wykaz zadań finansowanych ze środków budżetowych ……….+ obrazujące to wszystko wyliczenia i tabele Budżet państwa (5)

20 Kto jest dysponentem części?
Zasada szczegółowości budżetowej (podział dochodów / wydatków publicznych na coraz mniejsze jednostki klasyfikacji budżetowej) CZĘŚĆ – numer XX Kto jest dysponentem części? 01 – Kancelaria Prezydenta 04 – SN 07 – NIK 10 – GIODO 15 – Sądy Powszechne 24 – Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 28 – Nauka 29 – Obrona narodowa 33- Rozwój Regionalny 56 – CBA 57 – ABW 72 – KRUS 73 – ZUS 78- Obsługa zadłużenia zagranicznego 79 – Obsługa długu krajowego 83- Rezerwy celowe 84 – Środki własne UE 85 – Budżety wojewodów DZIAŁ 010 – Rolnictwo 100 – Górnictwo 500 – Handel 730 – Nauka 750 – Administracja publiczna 753 – Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne Obsługa długu publicznego 851 – Ochrona zdrowia 926 – Kultura fizyczna ROZDZIAŁ (podmiotowy) 75001 – Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej 75502 – Jednostki sądownictwa powszechnego Teatry ROZDZIAŁ (przedmiotowy) 01018 – Rolnictwo ekologiczne 73001 – Projekty badawcze w zakresie nauk przyrodniczych 92120 – Ochrona i opieka nad zabytkami DZIAŁ - numer XXX Jaką branżę gospodarki lub dziedzinę życia publicznego finansuje się w ramach tej części? ROZDZIAŁ – numer XXXXX Jaki rodzaj zadań publicznych lub jaki typ JSFP jest finansowany w ramach tej części i tego działu? Budżet państwa (5)

21 Zasada jawności finansów publicznych
= publiczne debaty nad planami finansowymi państwa i JST = podawanie do publicznej wiadomości zbiorczych danych finansowych dotyczących budżetu państwa, deficytu, długu, kwot dotacji udzielonych z BP / BJST oraz informacji o usługach świadczonych przez JSFP ( w tym NFZ) = zapewnianie radnym dostępu do informacji o wynikach audytu i kontroli w JST = podawanie do publicznej wiadomości informacji o podmiotach, które otrzymały preferencje podatkowe tj. umorzenie zaległości w podatkach państwowych > 5000 zł lub umorzenie zaległości, odroczenie lub rozłożenie na raty podatków i opłat JST > 500 zł Jawność = Budżet państwa (5)

22 Podstawy prawne zasady jawności
Konstytucja RP, art Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. 3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. Ustawa z r. o dostępie do informacji publicznej Art. 2. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Art. 5. 1. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu: w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. ze względu na ochronę ważnego interesu gospodarczego państwa w zakresie i w czasie, w jakim udostępnienie informacji (a) osłabiłoby zdolność negocjacyjną Skarbu Państwa w procesie gospodarowania jego mieniem albo zdolność negocjacyjną Rzeczypospolitej Polskiej w procesie zawierania umowy międzynarodowej lub podejmowania decyzji przez Radę Europejską lub Radę Unii Europejskiej, (b) utrudniłoby w sposób istotny ochronę interesów majątkowych Rzeczypospolitej Polskiej lub Skarbu Państwa w postępowaniu przed sądem, trybunałem lub innym organem orzekającym.. Budżet państwa (5)

23 Prawo finansów publicznych
Budżet państwa Prawo finansów publicznych Budżet państwa (5)

24 Budżet a ustawa budżetowa
Budżet państwa 1. Główny fundusz publicznych zasobów pieniężnych 2. Najwyższej rangi plan finansowy, stanowiący podstawę publicznej gospodarki finansowej 3. Centralny rachunek dochodów i wydatków publicznych, prowadzony przez NBP Ustawa budżetowa 1. Temporalna ( z możliwością retroakcji) 2. Przyjmowana w specjalnym trybie 3. Zawierająca normy indywidualno – konkretne ( zwłaszcza co do wydatków publicznych) Budżet państwa (5)

25 Konstrukcja ustawy budżetowej
Ustawa budżetowa Tzw. „budżet właściwy” (Część normatywna - ok. 50 artykułów) - Ustalenie kwoty dochodów, wydatków i deficytu budżetu państwa - Ustalenie kwoty przychodów i rozchodów - Określenie limitów: przyrostu zadłużenia oraz udzielonych poręczeń i gwarancji, a także kwoty, do której organy administracji rządowej mogą zaciągać zobowiązania w ramach PPP - Ustalenie wysokości rezerwy budżetowej ( ogólnej) - Określenie wysokości „Janosikowego” - Ustalenie limitu mianowań dla urzędników służby cywilnej oraz etatów w Policji - Prognoza poziomu inflacji - Prognoza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto - Upoważnienia dla Ministra Finansów do dokonywania pożyczek lub wsparcia konkretnych instytucji wraz z limitami Załączniki do ustawy budżetowej 1. Plan dochodów BP 2. Plan wydatków BP 3. Dochody budżetu środków europejskich 4. Wydatki budżetu środków europejskich 5. Plan przychodów i rozchodów budżetu państwa 8. Wykaz jednostek, dla których zaplanowano dotacje + ich kwoty 10. Zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym 11 – 13. Plany finansowe agencji wykonawczych, IGB., państwowych funduszy celowych Budżet państwa (5)

26 Etapy procedury budżetowej
MINISTERIALNY rok sprawozdawczy Przygotowanie projektu budżetu MINISTER FINANSÓW RADA MINISTRÓW LEGISLACYJNY Uchwalenie ustawy budżetowej PARLAMENT PREZYDENT RP WYKONAWCZY rok budżetowy Wykonanie budżetu DYSPONENCI ŚRODKÓW PUBLICZNYCH RADA MINISTRÓW / MINISTER FINANSÓW KONTROLNY rok kontroli Kontrola wykonania budżetu NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI SEJM Budżet państwa (5)

27 Podział kompetencji w procedurze budżetowej
RADA MINISTRÓW SEJM Przygotowanie projektu budżetu Uchwalenie ustawy budżetowej + SENAT + PREZYDENT + TK Wykonanie ustawy budżetowej Kontrola wykonania ustawy budżetowej + NIK + DYSPONENCI Budżet państwa (5)

28 Etap 1: Ministerialny RM: Analiza priorytetów polityki gospodarczej Ocena uwarunkowań makroekonomicznych UFP 142 MF: Nota budżetowa UFP 138/6 Cięcia budżetowe Uwaga! UFP 139/2 Projekt ministerialny UFP 141 Rządowy projekt ustawy budżetowej ( do 30 IX – w Sejmie) UFP 139.  2. Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy. Organy autonomii budżetowej cieszą się takimi przywilejami jak: Zakaz cięć budżetowych na etapie planowania budżetu państwa Zakaz blokowania wydatków na etapie wykonywania budżetu państwa Odrębne części dla każdego z tych organów w budżecie państwa Odrębna komisja do spraw odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych Budżet państwa (5)

29 Etap 2 : Legislacyjny Budżet państwa (5) RADA MINISTRÓW
Skierowanie projektu ustawy do laski marszałkowskiej ( do 30 IX) 15. Dwa miesiące na zajęcia stanowiska: A. Ustawa zgodna = prezydent nie może odmówić podpisu B. Ustawa niezgodna = prezydent ma obowiązek odmówić podpisu C. Ustawa częściowo niezgodna = prezydent podpisuje ją z pominięciem zakwestionowanych przepisów lub zwraca Sejmowi w celu usunięcia niezgodności TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY MARSZAŁEK SEJMU 1 A (ew. braki formalne projektu = zwrot) 1 B ( ew. niezgodność projektu z Konstytucją – do 1 C) SEJMOWA KOMISJA USTAWO-DAWCZA 1 C ( ew. uznanie projektu za niedopuszczalny = zwrot) SEJM 2. Expose MF + Pierwsze czytanie projektu KOMISJA FINANSÓW PUBLICZNYCH 3. Analiza poselskich poprawki i wniosków innych Komisji; ostatni moment na wniesienie autopoprawek przez rząd 14 A. Podpis ( 7 dni) = Brak VETA 14 B. Wniosek do TK o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją PREZYDENT RP 4. Drugie czytanie na forum + Debata budżetowa 13. Głosowanie nad poprawkami senackimi; wchodzą do ustawy, jeśli Sejm nie zdoła ich odrzucić bezwzględną większością głosów 5. Analiza poprawek zgłoszonych w debacie budżetowej wraz ze stanowiskiem Komisji 10. Debata 11. Głosowanie 12. Uchwalenie poprawek do ustawy SENAT 6. Trzecie czytanie 7. Głosowanie 8. Uchwalenie ustawy 9. Opracowanie poprawek senackich do uchwalonej przez Sejm ustawy ( 20 dni) SENAT ( KOMISJA BUDŻETU I FINANSÓW PUBLICZNYCH) Budżet państwa (5)

30 Presja czasu w procedurze legislacyjnej
Max. 30 IX (R-1) Projekt ustawy RM do Sejmu Max. + 4 m-ce od poprzedniego punktu: Prezydent musi „mieć na biurku” ustawę sejmową KONST 225 Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. 1. 01 (R) Początek roku budżetowego – problem próżni budżetowej Budżet państwa (5)

31 Jak wyjść z próżni budżetowej?
Dnia 1 stycznia nie ma jeszcze uchwalonego budżetu ( = próżnia). Wówczas podstawą gospodarki finansowej staje się: Na szczeblu państwa: 1. projekt ustawy budżetowej (albo) 2. ustawa o prowizorium budżetowym (albo) 3. projekt ustawy o prowizorium budżetowym Na szczeblu JST: jak wyżej (z tym że chodzi o UCHWAŁY) Na szczeblu UE: zeszłoroczny budżet ogólny dzielony na 12 miesięcznych odcinków Co w sytuacji, gdy nie ma ani ustawy ani projektu rządowego? Dochody publiczne – pobierane będą normalnie na podstawie ustaw podatkowych (np. o PIT, o VAT, o akcyzie) Wydatki publiczne – nie będą mogły być dokonywane ( byłoby to złamaniem przepisów UFP 44 i 52) Paraliż państwa? Budżet państwa (5)

32 Prowizorium budżetowe
Konstytucja RP Art Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej. 3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym. 4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy Ustawa o finansach publicznych Art W przypadku przedstawienia Sejmowi projektu ustawy o prowizorium budżetowym, Rada Ministrów przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania ustawy o prowizorium budżetowym. Przepisy „odpowiednio stosowane”: KONST 146/4/5 Rada Ministrów uchwala projekt nie tylko budżetu państwa, ale i prowizorium budżetowego; KONST 146/4/6 rząd kieruje wykonaniem zarówno budżetu państwa, jak i prowizorium budżetowego oraz uchwala sprawozdanie z ich wykonania KONST 190/ 3 Trybunał Konstytucyjny ma obowiązek określić termin wejścia w życie swojego orzeczenia, które wiąże się z nakładami finansowymi, nieprzewidzianymi zarówno w ustawie budżetowej, jak i ustawie o prowizorium budżetowym KONST 220/2 oba typy ustaw nie mogą przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązań w NBP KONST 223 do uchwalenia ustawy o prowizorium budżetowym należy zastosować procedurę przewidzianą dla ustawy budżetowej KONST 225 po zakończeniu roku budżetowego rząd ma obowiązek przedstawić sprawozdanie z wykonania ustaw regulujących gospodarkę budżetową państwa w tym roku budżetowym Budżet państwa (5)

33 Etap 3: Wykonanie budżetu
Wykonanie budżetu polega na stosowaniu prawa budżetowego; chodzi o zebranie dochodów i dokonanie wydatków w czasowych, kwotowych i innych granicach zawartych w ustawie budżetowej Wykonawcy: (1) – bezpośredni: kierownicy JSFP (2) – pośredni: Rada Ministrów / Minister Finansów – z prawem kontroli i nadzoru nad wykonywaniem budżetu (3) – banki Obowiązek przestrzegania ustawowych zasad wykonywania budżetu (UFP 162) Forma wykonywania budżetu: bankowe rozliczenia pieniężne (bezgotówkowe) UFP Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu państwa wygasają (…) z upływem roku budżetowego. 2. Nie później niż do dnia 15 grudnia roku budżetowego Rada Ministrów może ustalić, w drodze rozporządzenia, po uzyskaniu w tej sprawie opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, wykaz oraz plan finansowy wydatków niewygasających i ostateczny termin ich dokonania, nie dłuższy niż 31 marca następnego roku budżetowego UFP Zobowiązania na okres dłuższy niż rok budżetowy w ramach realizacji współpracy rozwojowej na terytoriach uznanych za strefę działań wojennych mogą być zaciągane, jeżeli wydatki niezbędne na obsługę zobowiązania są ujęte w ustawie budżetowej. 2. Środki niewykorzystane w ramach zaciągniętego zobowiązania wieloletniego nie podlegają zwrotowi do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego i traktowane są jako środki niewygasające, podlegające zwrotowi najpóźniej do dnia 30 czerwca kolejnego roku. Budżet państwa (5)

34 Bankowa obsługa finansów publicznych
NBP (monopol) Centralny Rachunek Bieżący Budżetu Państwa Rachunki organów podatkowych Rachunki jednostek budżetowych BGK Środki europejskie Fundusze celowe Agencje wykonawcze Dowolny bank wybrany w trybie zamówień publicznych Budżety JST Rachunki pomocnicze Pozostałe JSFP Budżet państwa (5)

35 Operacje rozliczeniowe dla budżetu państwa
CENTRALNY RACHUNEK BIEŻĄCY BUDŻETU PAŃSTWA Przelew wydatków budżetowych DYSPONENT 1 STOPNIA URZĄD SKARBOWY Przelew dochodów budżetowych DYSPONENT 2 STOPNIA ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych § 14. 1. Państwowe jednostki budżetowe realizujące dochody budżetowe: 1) prawidłowo i terminowo ustalają należności z tytułu dochodów budżetu państwa; 2) pobierają wpłaty i terminowo dokonują zwrotów nadpłat; 3) prowadzą ewidencję dochodów budżetowych według części, działów i rozdziałów określających rodzaj działalności oraz według paragrafów klasyfikacji; 4) terminowo wysyłają do zobowiązanych wezwania do zapłaty; 5) terminowo wysyłają do zobowiązanych upomnienia oraz podejmują w stosunku do nich czynności zmierzające do wykonania zobowiązania w drodze egzekucji; w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach umarzają należności bądź podejmują działania zgodnie z odrębnymi przepisami. 2. Kierownicy państwowych jednostek budżetowych będący organami podatkowymi ustalają i pobierają dochody z tytułu podatków, opłat oraz innych niepodatkowych należności budżetowych, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Budżet państwa (5)

36 Ustawowe zasady wykonywania budżetu
UFP 162. W toku wykonywania budżetu państwa obowiązują następujące zasady gospodarki finansowej: 1) ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów; 2) pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami i harmonogramem, 3) dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów; 4) zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych, (…) UFP Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów wykonawczych, wyroków sądowych lub ugód, mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych zaplanowanych na ten cel. Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie przeniesień wydatków z innych podziałek klasyfikacji wydatków lub z rezerw celowych. UFP Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi wydatkami budżetu państwa. 2. Minister Finansów może dokonywać przeniesień wydatków planowanych na obsługę długu Skarbu Państwa między częściami budżetu państwa, w których ujmuje się obsługę długu zagranicznego Skarbu Państwa oraz obsługę długu krajowego Skarbu Państwa. Budżet państwa (5)

37 Zmiany w trakcie wykonywania budżetu
Zmiany w budżecie Rezerwy budżetowe Przenoszenie wydatków Blokowanie wydatków Nowelizacja ustawy budżetowej Zmiany w budżecie państwa zostały pomyślane jako swoisty mechanizm ratunkowy w sytuacji, gdy zakładane jesienią (R-1) plany budżetowe nie mają szans realizacji w (R) lub też gdy doszło do wypadków nagłych i nieprzewidzianych Decyzje o zmianach są w rękach organów nadzorujących wykonanie budżetu ( Rada Ministrów, Minister Finansów), ale zakres możliwych zmian jest ściśle określony w UFP. Z wyjątkiem nowelizacji, cechą wspólną pozostałych zmian jest to, że na ich skutek następuje przesunięcie środków pieniężnych wewnątrz obowiązującego już budżetu; nie dochodzi w żadnym wypadku do zwiększenia czy zmniejszenia ogólnej kwoty dochodów / wydatków budżetu państwa, jaka została przyjęta w ustawie budżetowej. Budżet państwa (5)

38 Rezerwy budżetowe REZERWA OGÓLNA UFP 140 / 155 REZERWY CELOWE
STATUS Obligatoryjna, nie ustala się dla niej żadnego wstępnego przeznaczenia Fakultatywne, tworzone : na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej; na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej lub pozyskaniem środków z innych źródeł; na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem środków europejskich gdy odrębne ustawy tak stanowią DYSPONENT Rada Ministrów ( w myśl rozporządzenia RM z r., na wniosek dysponenta części budżetowej Minister Finansów może zwiększyć wydatki jego części o 2 mln zł, a Prezes RM o 10 mln zł) Minister Finansów ( w porozumieniu z dysponentem części budżetowej) LIMIT 0,2% wydatków BP 5% wydatków BP ( nie dotyczy wydatków współfinansowanych przez UE lub kredytem zagranicznym) PRZYKŁADY 2017 rok = 228 mln zł, EU Regional Trust Fund for Syrian Crisis Katedra Języka Polskiego na Uniwersytecie w Cambridge Zakup paliwa jądrowego dla reaktora MARIA w Świerku 2017 rok = 57 mld zł ( z czego 37 mld zł w ramach budżetu środków europejskich); najwięcej środków jest rezerwowanych na współfinansowanie projektów realizowanych z udziałem środków europejskich; ponadto – dofinansowanie Narodowego Funduszu Stypendialnego ( wyprawki dla uczniów), Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych, Program „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” i inne. Budżet państwa (5)

39 Blokowanie wydatków (UFP 177)
PRZYCZYNY: 1. Niegospodarność w JSFP 2. Opóźnienia w realizacji zadań JSFP 3. Naruszenie zasad gospodarki finansowej 4. Nadmiar posiadanych środków przez JSFP Blokowanie = tymczasowy lub trwający do końca roku zakaz dysponowania danymi wydatkami Decyzja należy do Ministra Finansów lub do dysponentów części budżetowych Blokowanie nie dotyczy organów autonomii budżetowej INNE KONSEKWENCJE: + ew. postępowanie deliktowe + ew. postępowanie karne + ew. rezerwa z zablokowanych środków na pokrycie kosztów obsługi długu publicznego UFP 179.  W przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej może nastąpić blokowanie na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa.  Blokowanie nie może dotyczyć subwencji ogólnej dla samorządu terytorialnego. Rada Ministrów po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu podejmuje, w drodze rozporządzenia, decyzję o blokowaniu wydatków. Budżet państwa (5)

40 Przenoszenie wydatków (UFP 171) (virement)
Ogólne reguły Dopuszczalne warianty: Rozdział -Rozdział Rozdział-Paragraf Paragraf-Paragraf Zakazane jest przenoszenie wydatków między częściami i działami! Wyjątki: (następny slajd) + niezbędna zgoda : - Ministra Finansów, gdy przenosi się : a) Wydatki na inwestycje budowlane b) Wydatki majątkowe w kwocie > zł - Ministra ds. Rozwoju Regionalnego, gdy przenosi się wydatki współfinansowane przez UE Przeniesienie wydatków nie może zwiększyć planowanych wydatków na wynagrodzenia i uposażenia ze stosunku pracy ( o ile inne ustawy nie stanowią inaczej) Budżet państwa (5)

41 Przenoszenie wydatków wyjątki od ogólnych reguł
UFP 165. 2. Minister Finansów może dokonywać przeniesień wydatków planowanych na obsługę długu Skarbu Państwa między częściami budżetu państwa, w których ujmuje się obsługę długu zagranicznego Skarbu Państwa oraz obsługę długu krajowego Skarbu Państwa. UFP 167. 2. W przypadku gdy w trakcie roku budżetowego - w wyniku zmian wprowadzonych w budżecie ogólnym Unii Europejskiej - wpłata środków własnych ulegnie zwiększeniu i nie będzie możliwe pokrycie zwiększonych środków z rezerw celowych, Rada Ministrów przedstawia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu propozycje sfinansowania zwiększonego wydatku. 3. W pierwszej kolejności na cel, o którym mowa w ust. 2, przeznacza się: 1) wydatki zablokowane niepodzielone rezerwy celowe. 4. Pozytywna opinia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu o propozycjach sfinansowania zwiększonych wpłat środków własnych Unii Europejskiej oznacza: 1) upoważnienie dla Ministra Finansów do przeniesienia wydatków między częściami i działami w przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 1; 2) zgodę na zmianę przeznaczenia rezerw celowych (..) 3) upoważnienie dla Rady Ministrów do dokonania przeniesienia planowanych wydatków między częściami i działami budżetu państwa - w przypadku innych wydatków. UFP 172. 1. W razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych wynikającego z ustawy budżetowej 3. Przepisy ust. 1 (…) stosuje się również w przypadku zniesienia lub przekształcenia, będących dysponentami części budżetowych, organów, urzędów i jednostek organizacyjnych podległych Prezesowi Rady Ministrów albo ministrowi lub przez nich nadzorowanych UFP 180. W przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego na terytorium państwa lub na jego części Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu państwa w celu realizacji zadań wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia tego stanu. UFP 194. 1. Minister Finansów, na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, zaopiniowany przez właściwego dysponenta części budżetowej, dokonuje przeniesień między częściami i działami budżetu państwa wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, z wyłączeniem Europejskiego Funduszu Rybackiego (…) 4. Właściwy dysponent części budżetowej może dokonywać przeniesień pomiędzy programami finansowanymi z udziałem środków europejskich w ramach części i działu klasyfikacji wydatków. Przeniesienie wymaga zgody ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, z wyłączeniem środków Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. Budżet państwa (5)

42 Etap 4: kontrola wykonania budżetu
(do : ) 31 maja roku kontroli (do: ) 31 sierpnia roku kontroli 31 grudnia roku budżetowego (do: ) 10 września roku budżetowego MF przedkłada sprawozdanie półroczne Komisji Finansów Publicznych i NIK Koniec roku budżetowego: Utrata mocy obowiązującej przez ustawę budżetową; Wygaśnięcie niezrealizowanych wydatków BP Rada Ministrów przedkłada sprawozdanie roczne Sejmowi i NIK Sejm podejmuje uchwałę o udzieleniu ( odmowie udzielenia) RM absolutorium z wykonania BP Budżet państwa (5)

43 Kontrola a nadzór Kontrola Nadzór
Wyznaczenia ( stan pożądany / prawny) 1 Wykonania (stan faktyczny) 2 Porównanie 1-2 3 Wyjaśnienie przyczyn niezgodności 1-2 4 Protokół kontroli przekazywany podmiotowi nadrzędnemu 5 Władcza ingerencja w sprawy podmiotu kontrolowanego (możliwości zmiany jego decyzji oraz nałożenia na niego kary) Budżet państwa (5)

44 Kontrola finansów publicznych
Zewnętrzna NIK RIO Wewnętrzna Kontrola zarządcza Audyt wewnętrzny Budżet państwa (5)

45 Kontrola NIK nad finansami publicznymi
Organy administracji rządowej, państwowe osoby prawne i j.o.n.m.o.p Obligatoryjna Legalność Gospodarność Rzetelność Celowość Organy JST, komunalne osoby prawne i j.o.n.m.o.p Fakultatywna Podmioty spoza JSFP Ograniczona do kontroli: 1. Korzystania ze środków i mienia publicznego, 2. Wywiązywania się z publicznych obowiązków finansowych Budżet państwa (5)

46 Kontrola i audyt - definicje / organy odpowiedzialne
Ogół działań podejmowanych w JSFP dla zapewnienia jej funkcjonowania w sposób legalny, skuteczny, oszczędny i terminowy Kierownik JSFP – odpowiada za całokształt gospodarki danej JSFP – UFP 53 Główny księgowy JSFP / skarbnik JST = KONTRASYGNATA (podpis stwierdzający poprawność formalną i prawną dokumentu oraz zabezpieczenie finansowe operacji, o której mowa w tym dokumencie) – UFP 262 Kontrola zarządcza Niezależna i obiektywna ocena systemu kontroli zarządczej wraz z czynnościami doradczymi Wykonawca = audytor wewnętrzny lub usługodawca zewnętrzny Audyt jest wymagany w imiennie wskazanych przez UFP instytucjach (audyt obowiązkowy – ZUS, KRUS, ministerstwa; audyt typowany – SPZOZ, FC, AW, uczelnie publiczne) oraz w tych JSFP i JST, których roczny plan finansowy opiewa na > zł Audyt wewnętrzny Budżet państwa (5)

47 Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Podmiot Osoby fizyczne dysponujące środkami publicznymi JSFP Kierownicy JSFP zarządzający jej finansami Przedmiot Naruszenie przepisów (niedopełnienie obowiązków, przekroczenie uprawnień) związanych z prawidłową gospodarką mieniem JSFP Naruszenie przepisów zawartych w ustawie o finansach publicznych dotyczących zarządzania środkami publicznymi Budżet państwa (5)

48 Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
DELIKTY Przekroczenie limitu wydatków Wykorzystanie dotacji / rezerwy sprzecznie z celem Niewykonanie zobowiązania JSFP ( np. do zwrotu podatku) Zaniechanie sporządzenia sprawozdań finansowych Niedozwolone przeniesienie wydatków Zaciągnięcie zobowiązań bez stosownych upoważnień Upomnienie Nagana Kara pieniężna (do 3-krotności miesięcznego wynagrodzenia) Zakaz zajmowania funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi (max. 5 lat); Art. 32 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 1. Ukaranie karą nagany lub karą pieniężną wywołuje, określone w odrębnych przepisach, skutki wynikające z ujemnej lub negatywnej oceny kwalifikacyjnej 2. Ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wyklucza, przez czas określony w orzeczeniu o ukaraniu, możliwość: 1) pełnienia funkcji: a) kierownika, zastępcy kierownika lub dyrektora generalnego, b) członka zarządu, c) skarbnika, głównego księgowego lub zastępcy głównego księgowego, d) kierownika lub zastępcy kierownika komórki bezpośrednio odpowiedzialnej za wykonywanie budżetu lub planu finansowego - jednostki sektora finansów publicznych; 2)reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych; 3) członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych. 3. Ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi nie ogranicza prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) na wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Kary Budżet państwa (5)

49 Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Procedura Jawna ( z zachowaniem zasady ochrony danych osobowych i tajemnicy służbowej) Wnioskowa ( wniosek o ukaranie składa rzecznik dyscypliny finansów publicznych z własnej inicjatywy lub na podstawie zawiadomienia) Kontradyktoryjna (rzecznik dyscypliny finansów publicznych vs. Obwiniony – osoba wobec której skierowano wniosek o ukaranie) Postępowanie toczy się przed komisjami orzekającymi. Postępowanie jest dwuinstancyjne. 1. Uzasadnione podejrzenie popełnienia deliktu w JSFP 2. Kierownik JSFP powiadamia o (1) Rzecznika 3. Rzecznik wszczyna postępowanie przygotowawcze 4. Rzecznik przesyła Komisji Orzekającej wniosek o ukaranie 5. Komisja Orzekająca bada kwestię odpowiedzialności orzeka o winie i karze Budżet państwa (5)

50 Komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych
INSTANCJA KOMISJA WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA 1 Wspólna komisja orzekająca Kancelarie Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, IPN, NSA, SN, KRRiTv, GIODO, RPO, RPD Międzyresortowa komisja przy Ministrze Finansów Określone działy administracji rządowej np. budżet, finanse publiczne, nauka, kultura, rozwój wsi, sprawy zagraniczne, zdrowie Międzyresortowa komisja przy Ministrze właściwym do spraw Administracji Publicznej Określone działy administracji rządowej np. gospodarka przestrzenna, gospodarka mieszkaniowa, transport, środowisko, rozwój regionalny Międzyresortowa komisja przy Ministrze Sprawiedliwości Określone działy administracji rządowej np. sprawiedliwość) Komisja orzekająca przy Szefie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów: Sprawy dotyczące SKO, ministrów, sekretarzy stanu Regionalne Komisje Orzekające przy RIO Budżet wojewody, JST, samorządowych jednostek organizacyjnych 2 Główna Komisja Orzekająca przy Ministrze Finansów Odwołania od orzeczeń zapadłych w 1szej instancji Budżet państwa (5)

51 Odpowiedzialność karna związana z deliktami
Kodeks Karny, art. 231 Kodeks Karny, art. 296 § 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, - podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 § 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, - podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. (….) § 5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę. Budżet państwa (5)

52 Odpowiedzialność cywilna związana z deliktami
Kodeks Cywilny Ustawa z dnia 20 stycznia 2011 roku o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa Art Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Art § 1. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. § 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa. Art. 5. Funkcjonariusz publiczny ponosi odpowiedzialność majątkową w razie łącznego zaistnienia następujących przesłanek: 1) na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na mocy ugody zostało wypłacone przez podmiot odpowiedzialny odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa; 2) rażące naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zostało spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego; rażące naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zostało stwierdzone (…) na podstawie przepisów KPA, Ordynacji podatkowej, KPC. Odszkodowanie (które pokryć ma funkcjonariusz) ustala się w wysokości odszkodowania ( które za szkodę dokonaną przez funkcjonariusza pokrył Skarb Państwa) jednak nie może ono przewyższać kwoty dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia przysługującego funkcjonariuszowi publicznemu. Budżet państwa (5)