Zajęcia nr 1 - Terminologia

Prezentacja na temat: "Zajęcia nr 1 - Terminologia"— Zapis prezentacji:

1 Zajęcia nr 1 - Terminologia
Makroekonomia 2018 Zajęcia nr 1 - Terminologia

2 Makroekonomia Makroekonomia jest nauką o gospodarce jako całości*.
* D. Begg, S. Fisher, R. Dournbusch (2003) Makroekonomia, PWE, Warszawa, rozdział 20, s. 19 Wzrost gospodarczy Bezrobocie Inflacja dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

3 Zasoby vs strumienie (1)
Zasoby charakteryzują się tym, że przedstawiają wartości pewnych wielkości ekonomicznych (np. dana ilość pieniądza lub dobra) w danym momencie Strumienie wyrażają wartość pewnych wielkości ekonomicznych w danym okresie. dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

4 Zasoby vs strumienie (2)
Zapasy surowców, materiałów, wyrobów gotowych Produkcja, sprzedaż Bogactwo konsumenta Dochody i wydatki konsumenta Pieniądz Wydatki Oszczędności Oszczędzanie Dług publiczny Deficyt budżetowy Liczba bezrobotnych Liczba osób tracących pracę (np. w danym roku) Skumulowany napływ kapitału (stock) Napływ kapitału (flow)

5 dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
Rachunek narodowy dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

6 Systemy rachunków narodowych
SNA – System of National Accounts System stosowany do obliczania dochodu narodowego w krajach gospodarki rynkowej, w których zarówno sfera materialna jak i niematerialna tworzy dochód narodowy MPS – Material Product System System MPS wykorzystywany jest przy obliczaniu dochodu narodowego w krajach o gospodarce centralnie planowanej i opiera się na klasyfikacji gospodarki narodowej, w której wyróżnia się dwie sfery*: Produkcyjną – wytwarza DN Nieprodukcyjną – wpływa na sferę produkcyjną * Zalega T., Makroekonomia, Wyd. WSPiZ im. L. Koźmińskiego w Warszawie, Warszawa,2001, s.22 dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

7 Dobra pośrednie a dobra finalne
Dobra pośrednie służą do produkcji dóbr finalnych, czyli takich, które są sprzedawane odbiorcy końcowemu. Przykład: Mleko sprzedawane w osiedlowym sklepie osobie fizycznej jest dobrem finalnym. Mleko sprzedawane do zakładów produkujących sery jest dobrem pośrednim. Ostatnia fala globalizacji pokazała znaczący wzrost handlu dobrami pośrednimi – w ramach tzw. Globalnych Łańcuchów Dostaw dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

8 Metody ustalania PKB Metoda sumowania produktów – polega na sumowaniu wartości produkcji dóbr i usług wytwarzanych w gospodarce w ciągu roku. Metoda sumowania dochodów – polega na zsumowaniu płac i zysków, jakie uzyskiwane są przez różne podmioty gospodarcze wytwarzające PKB Metoda sumowania wydatków – polega na sumowaniu wartości pieniężnej wszystkich produktów finalnych PKB = C + I + G + NX dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

9 Case: zalecenia Troiki wobec Grecji
Zmniejszyć wydatki publiczne, dług i deficyt budżetowy Ograniczyć przywileje, w tym podatkowe Nałożyć nowe podatki Obniżyć płace i ceny dla podniesienia konkurencyjności eksportu

10 PKB a PNB CASE: PKB, PNB, bilans płatniczy, Irlandia
Produkt Krajowy Brutto (Gross Domestic Product - GDP) – stanowi miarę produkcji wytworzonej w ciągu roku przez czynniki wytwórcze znajdujące się na terenie danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. Produkt Narodowy Brutto (Gross National Product – GNP) – stanowi miarę produkcji wytworzonej w ciągu roku przez rezydentów danego kraju (niezależnie od lokalizacji produkcji) CASE: PKB, PNB, bilans płatniczy, Irlandia dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

11 PNB PNB = C + I + G + NX + DN gdzie, DN – dochód netto z tytułu własności za granicą DN = DU – DZ DU – dochody z tytułu własności lub pracy za granicą rezydentów DZ – dochody z tytułu własności lub pracy w kraju nierezydentów dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

12 PNN = PNB – A gdzie, A - amortyzacja (zużycie kapitału trwałego)
dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

13 Inwestycje IN = IB – A gdzie, IN – Inwestycje netto
IB – Inwestycje brutto A – Amortyzacja (zużycie kapitału trwałego) dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

14 DN = PNN – TE gdzie, TE – podatki pośrednie
DN – Dochód narodowy DN = PNN – TE gdzie, TE – podatki pośrednie dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

15 Rachunek dochodu narodowego
PNB (w cenach rynkowych) Dochód netto z własności za granicą Dochód netto z własności za granicą Amortyzacja NX PKB (w cenach rynkowych) PNN (w cenach rynkowych) TE G I DN = PNN (w cenach bazowych) Nz, Tp, Us, minus OD, BG, BP C DO TD, ZO DDO Dochody osobiste: Plus: Nz - nierozdzielone zyski, Tp –podatki przedsiębiorstw, Us – składki na ubezpieczenie społeczne Minus: Od –płatności transferowe, Bg zasiłki, Bp płatności transferowe przedsiębiorstw na rzecz osób prywatnych Dochody Dyspozycyjne DDO – Td –podatki bezpośrednie od ludności od dochodów, Zo zobowiązania ludności (grzywny, kary

16 Deflator nominalny PNB Deflator PNB = realny PNB
X 100 Deflator PNB wyraża koszt nabycia dóbr i usług finalnych uwzględnionych w PNB w danym roku w stosunku do kosztu nabycia tych samych pozycji w tym samym roku lecz skalkulowanych wg cen bazowych (cen stałych z danego roku). dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

17 CASE: Nominalne a realne stopy procentowe w strefie euro (2001;2011)
Identyczna stopa procentowa dla wszystkich ustalana przez EBC – 2% Irlandia – szybki wzrost gospodarczy i wysoka inflacja na początku lat – „tygrys EU” - inflacja 5% Niemcy – rachityczny wzrost gospodarczy i niska inflacja - „chory człowiek EU” - inflacja 1 % Realne stopy procentowe IR – (-3%); DE – 1% Skutek: asymetryczne oddziaływanie wspólnej polityki pieniężnej na gospodarkę

18 Mierniki zmian cen Mierniki zmian cen są to wskaźniki zmian cen obliczane na podstawie zmiany wartości wybranego koszyka dóbr np.: CPI – Consumer Price Index – wskaźnik zmian cen dóbr konsumpcyjnych (wskaźnik cen detalicznych towarów i usług) PPI – Producer Price Index – wskaźnik cen produkcji (cen hurtowych) dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

19 dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
Inflacja dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

20 Inflacja – terminologia*
Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen w warunkach wzrostu gospodarczego; utrata wartości pieniądza w czasie Stagflacja – wzrost ogólnego poziomu cen w warunkach stagnacji gospodarczej Slumpflacja – wzrost ogólnego poziomu cen w warunkach recesji gospodarczej Dezinflacja – spadek tempa inflacji Deflacja- spadek ogólnego poziomu cen Dodać dezinflację * Na podstawie: Górski M., Materiały do studiowania polityki pieniężnej, Wydział Zarządzania UW, Warszawa 2009 dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

21 Wartości inflacji a terminologia
Hiperinflacja – występuje, gdy roczna stopa inflacji przekracza % Megainflacja – występuje, gdy roczna stopa inflacji znajduje się w przedziale 100% % Inflacja dwucyfrowa – występuje, gdy roczna stopa inflacji znajduje się w przedziale 10% - 100% Dezinflacja – malejąca stopa inflacji (nie mylić z deflacją!!!) * Na podstawie: Górski M., Materiały do studiowania polityki pieniężnej, Wydział Zarządzania UW, Warszawa 2009

22 Oczekiwania inflacyjne
Są to przewidywania przyszłej stopy inflacji przez uczestników życia gospodarczego; wysokie oczekiwania inflacyjne, przy braku reakcji ze strony banku centralnego, najprawdopodobniej przełożą się na wzrost stopy inflacji w przyszłości „Ceny są stabilne kiedy nie uwzględniamy ich zmian w naszych oczekiwaniach„ M. Friedman „Ceny są stabilne wówczas, gdy oczekiwania co do ich zmian nie są głównym czynnikiem kluczowych decyzji ekonomicznych” Alan Greenspan

23 Inflacja - skutki Pozytywne: Negatywne:
Zapewnia elastyczność cen przy zmieniającym się wyniku wzrostu gospodarczego w strukturze popytu i podaży Negatywne: Wzrasta niepewność i ryzyko, co burzy podstawy racjonalnych decyzji ekonomicznych Zyski realizuje się dzięki szybkiemu wzrostowi cen, a nie dzięki wzrostowi wydajności czynników produkcji Spadek skłonności do oszczędzania dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

24 Inflacja w Polsce po 1989r. (dane z grudnia każdego roku)
Miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

25 Bezrobocie

26 Rodzaje bezrobocia Bezrobocie frykcyjne – wynikające z potrzeby czasu jaki potrzebują osoby bezrobotne na znalezienie pracy odpowiadającej im preferencjom i kwalifikacjom Bezrobocie strukturalne – wynikające z niedopasowania kwalifikacji siły roboczej do oferowanych stanowisk lub w wyniku niewystarczającej liczby oferowanych miejsc pracy na danym rynku Bezrobocie cykliczne – obserwowane rok do roku wahania stopy bezrobocia wokół jego naturalnego poziomu Naturalne Ukryte dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

27 Płaca minimalna a bezrobocie
Oznaczenia: LD – (Labour demand) popyt na pracę (generowany przez przedsiębiorstwa) LS – (Labour supply) podaż pracy generowany przez mieszkańców danego kraju LS A B w1 E Płaca realna w* LD NE Zasób siły roboczej Wnioski: W sytuacji, gdy płaca minimalna jest w1 powstaje bezrobocie |AB| wynikające z niedopasowania rynku pracy (przy danej płacy w1 mniej przedsiębiorstw jest w stanie zatrudnić pracowników) dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

28 Kluczowe problemy rynku pracy
Długotrwałe bezrobocie Struktura wiekowa bezrobocia Bezrobocie a geografia (raz jest naturalne raz b. wysokie – duży problem do zbilansowania, aktywizacji obszarów wykluczonych) Niski współczynnik aktywności zawodowej Niski wiek przechodzenia na emeryturę dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

29 Wzrost gospodarczy mgr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

30 Wzrost a rozwój gospodarczy
Wzrost gospodarczy – stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi, (kategoria ilościowa) Rozwój gospodarczy – długofalowy proces wewnętrznej ekonomicznej i społecznej zmiany kraju, która doprowadza do powstania społeczeństwa poszukującego dróg poprawy swojej sytuacji gospodarczej i zorganizowanego w sposób umożliwiający i zachęcający obywateli do inwestowania w kapitał materialny, ludzki i intelektualny (kategoria jakościowa).* Źródło: E. Skawińska, K.G. Sobiech-Grabka, K. A. Nawrot, Makroekonomia, PWE, Warszawa 2010 dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

31 Wskaźniki ilościowe PKB PKB per capita PNB PNB per capia PNN DEN
PKB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subwencje = ∑ dochodów czynników produkcji PKB per capita PNB PNB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach czynników produkcji + dochody netto z tytułu własności za granicą PNB per capia PNN PNN cenach czynników produkcji = PNB w cenach czynników produkcji – Amortyzacja DEN DEN = PNB + wartość nierynkowej i nierejestrowanej działalności + wartość czasu wolnego – wartość ubocznych efektów wzrostu mgr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

32 Wzrost gospodarczy (1) INDEKSY ABSOLUTNE – ukazują zmiany w kształtowaniu się danego zjawiska z okresu na okres INDEKSY WZGLĘDNE – ukazują szybkość zmian w kształtowaniu się danego zjawiska w odniesieniu do okresu bazowego dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

33 Stopa wzrostu gospodarczego
Informuje o stosunku zmiany realnego PKB w danym roku do poziomu realnego PKB w roku bazowym dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

34 Wzrost gospodarczy w Polsce
dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

35 Bankier. pl 2012. 12. 13 artykuł Kolany K
Bankier.pl artykuł Kolany K., Jaruzelski zafundował Polsce straconą dekadę dr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

36 Cykl koniunkturalny mgr Tomasz Rosiak Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

37

38 Rodzaje wahań: Trend (tendencja rozwojowa)
Wahania koniunkturalne (cykliczne) Przypadkowe (nieregularne, niecykliczne) Sezonowe

39 Klasyczny cykl koniunkturalny
Fazy: Kryzys Depresja Ożywienie Rozkwit

40

41 Cechy wahań koniunkturalnych
Mają charakter ogólnogospodarczy i przyczynowo- skutkowy Przyczyny mogą być wewnętrzne lub zewnętrzne Punkty zwrotne w cyklu pojawiają się ze względną regularnością Okresy wzrostu i spadku aktywności gospodarczej mają charakter naprzemienny

42 Rodzaje cykli koniunkturalnych
Krótkie (Kitchina) Średnie (Juglara) Długie (Kondratiewa, tzw. długa fala) Klasyczny Współczesny (zdeformowany)

43