Gospodarowanie nieruchomościami

Prezentacja na temat: "Gospodarowanie nieruchomościami"— Zapis prezentacji:

1 Gospodarowanie nieruchomościami
II

2 Pojęcie gospodarowania nieruchomościami
ujęcie ekonomiczne ujęcie prawne w rozumieniu art. 140 K.c. ujęcie prawne w rozumieniu u.g.n. zarządzanie administrowanie korzystanie z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności pobieranie pożytków i innych dochodów z rzeczy rozporządzanie rzeczą czynności faktyczne i prawne polegające na zarządzaniu, dysponowaniu i zajmowaniu się nieruchomościami czynności prawne i faktyczne objęte regulacjami działu II w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność SP i JST

3 Gospodarowanie nieruchomościami w ujęciu ekonomicznym
Zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków do osiągnięcia wyznaczonych celów Zarządzanie to zestaw działań (planowanie, organizowanie, motywowanie kontrola) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie finansowe, rzeczowe, informacyjne) wykorzystywane z zamiarem osiągnięcia celów organizacji Zarządzanie nieruchomościami polega na podejmowaniu lub wskazywaniu decyzji dotyczących nieruchomości traktowanych jako rodzaj inwestycji zarządzanie operacyjne Zarządzanie strategiczne zarządzanie portfelem inwestycyjnym w nieruchomościach 3) przygotowanie wariantowych prognoz ekonomiczno-finansowych 2) analiza rynku nieruchomości 1) diagnoza sytuacji ekonomiczno-finansowej nieruchomości

4 Gospodarowanie nieruchomościami w ujęciu ekonomicznym
Administrowanie od łac. ministrare - działalność służebna, wykonawcza na rzecz innego podmiotu Administrowanie nieruchomościami to wykonywanie czynności związanych z posiadaniem rzeczy nakazanych przepisami prawa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminie prawo budowlane ustawa o własności lokali 1) prowadzenie książki obiektu budowlanego i bieżącej dokumentacji technicznej 5) wywóz nieczystości stałych 6) prowadzenie i aktualizacja spisu lokali właścicieli i najemców wchodzących w skład nieruchomości 4) dostawa mediów 3) zlecanie i nadzór nad wykonywaniem przeglądów okresowych 2) monitoring i kontrola stanu technicznego budynku 7) organizowanie zebrań Wspólnoty Mieszkaniowej

5 Gospodarowanie nieruchomościami w ujęciu art. 140 K.c.
korzystanie z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności z wyłączeniem innych osób posiadanie rzeczy używanie rzeczy pobieranie pożytków i innych dochodów z rzeczy pożytki naturalne i cywilne (art. 54 K.c.) np. czynsze przychody niebędące pożytkami przetworzenie lub zużycie rzeczy rozporządzanie rzeczą wyzbycie się rzeczy (sprzedaż, porzucenie) obciążenie rzeczy (ograniczone prawo rzeczowe, dyspozycja na wypadek śmierci)

6 Gospodarowanie nieruchomościami w ujęciu przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami
czynności faktyczne i prawne polegające na zarządzaniu, dysponowaniu i zajmowaniu się nieruchomościami podział, scalanie i podział wywłaszczanie zwrot wywłaszczonych nieruchomości udział w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej wycena nieruchomości działalność zawodowa w dziedzinie gospodarowania nieruchomościami czynności prawne i faktyczne objęte regulacjami działu II w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność: Skarbu Państwa jednostek samorządu terytorialnego i ich związków

7 czynności prawne i faktyczne objęte regulacjami działu II w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność SP i JST ewidencjonowanie nieruchomości zgodnie z katastrem nieruchomości; wycena nieruchomości; sporządzanie planów wykorzystania zasobu; zabezpieczanie nieruchomości przed uszkodzeniem lub zniszczeniem; wykonywanie czynności związanych z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzenie windykacji tych należności; współpraca z innymi organami, które na mocy odrębnych przepisów gospodarują nieruchomościami Skarbu Państwa, a także z właściwymi jednostkami samorządu terytorialnego; zbywanie oraz nabywanie, za zgodą odpowiednich organów, nieruchomości wchodzących w skład zasobu; wydzierżawianie, wynajmowanie i użyczanie nieruchomości wchodzące w skład zasobu; podejmowanie czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności: w sprawach dotyczących własności lub innych praw rzeczowych na nieruchomości, o zapłatę należności za korzystanie z nieruchomości, o roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub użyczenia, o stwierdzenie nabycia spadku, o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie; 10) składanie wniosków o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości oraz o wpis w księdze wieczystej.

8 Pojęcie gospodarowania nieruchomościami
W ustawie i doktrynie używa się synonimicznie (zamiennie) terminu „gospodarowanie nieruchomościami” i terminu „gospodarka nieruchomościami” Tytuł ustawy „o gospodarce nieruchomościami” Tytuł działu II „Gospodarowanie nieruchomościami…”

9 Przykłady definicji doktrynalnych:
„ciągły proces, na który składają się działania faktyczne i prawne” [J. Szachułowicz, Gospodarka nieruchomościami, Warszawa 2004] „ogół czynności faktycznych i prawnych, które się składają na zarządzanie, dysponowanie, zajmowanie się nieruchomościami” [G. Bieniek, Gospodarka nieruchomościami [w:] G. Bieniek, S. Rudnicki (red.), Nieruchomości. Problematyka prawna, Warszawa 2007] „gospodarowanie nieruchomościami może być traktowane jako zespół relacji i procedur zachodzących między podmiotami a przedmiotem gospodarowania (...) Gospodarka nieruchomościami to także system obejmujący relacje pomiędzy podmiotami a nieruchomościami oraz procedury prowadzące do podejmowania decyzji związanych z gospodarowaniem przestrzenią” [S. Źróbek, R. Źróbek, J. Kuryja, Gospodarka nieruchomościami, Katowice 2005] optymalna definicja gospodarki nieruchomościami ogół czynności o charakterze prawnym, ekonomicznym oraz technicznym składających się na zarządzanie, dysponowanie i obciążanie nieruchomości (przedmiotu gospodarowania) podejmowanych przez podmioty gospodarowania

10 Pojęcie gospodarowania nieruchomościami w skali międzynarodowej
W większości krajów Unii Europejskiej gospodarka nieruchomościami zintegrowana jest z systemami katastralnymi, systemem ksiąg wieczystych, planowaniem przestrzennym, systemami podatkowymi oraz infrastrukturą danych przestrzennych. Komisja Gospodarcza dla Europy przy Organizacji Narodów Zjednoczonych przez administrowanie nieruchomościami rozumie proces identyfikowania, rejestrowania i udostępniania informacji o prawach związanych z nieruchomością, wartością i użytkowaniem w celu realizacji polityki gospodarowania nieruchomościami Międzynarodowa Federacja Geodetów FIG przyjmuje, iż gospodarka nieruchomościami to system obejmujący sposoby i procedury umożliwiające realizację zagadnień związanych z prawami do nieruchomości oraz ekonomicznymi zagadnieniami związanymi z rynkiem nieruchomości, włączając do niej administrowanie nieruchomościami i politykę przestrzenną.

11 jednostek samorządu terytorialnego
Zasób nieruchomości (art. 20) jednostek samorządu terytorialnego gminne powiatowe wojewódzkie Skarbu Państwa

12 zasób nieruchomości SP (art. 21)
z wyłączeniem gruntów pokrytych wodami powierzchniowymi płynącymi (art. 21 a) własność z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste będące w użytkowaniu wieczystym

13 z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste
gminny zasób nieruchomości (art. 24 ust. 1) własność z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste będące w użytkowaniu wieczystym

14 z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste
powiatowy zasób nieruchomości (art. 25a) własność z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste będące w użytkowaniu wieczystym

15 z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste
wojewódzki zasób nieruchomości (art. 25c) własność z wyłączeniem gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste będące w użytkowaniu wieczystym

16 (wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej)
Właściwość organów gospodarujących zasobami Skarbu Państwa starosta (wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej) inne organy* JST organ wykonawczy 1) zarząd województwa 2) zarząd powiatu 3) wójt, burmistrz (prezydent) miasta organ stanowiący 1) sejmik województwa 2) rada powiatu 3) rada gminy (miasta)

17 na podstawie ustaw odrębnych:
Właściwość organów gospodarujących zasobami Skarbu Państwa starosta (art. 11 ust. 1) wyjątki 3) minister właściwy ds. SP (art a) 2) państwowa osoba prawna (art. 51 i 57) 1) jednostka organizacyjna mająca trwały zarząd (art. 43 ust. 2 i 4) na podstawie u.g.n.: 5) Prezes KZ GW 4) Agencja Nieruchomości Rolnych 3) podmioty własności górniczej 1) Lasy Państwowe 2) Agencja Mienia Wojskowego na podstawie ustaw odrębnych: 6) wojewoda na obszarze Pomnika Zagłady

18 starosta zarządzenie wojewody art. 46 ust. 4 art.11 ust. 2
Współdziałanie organów w gospodarowaniu nieruchomościami – wyrażanie zgody (art. 11 ust. 2) - SP art.11 ust. 2 starosta zarządzenie wojewody art. 46 ust. 4 decyzja jednostki organizacyjnej o wygaśnięciu trwałego zarządu zgoda wojewody w porozumieniu z: 1) resort obrony narodowej – ministrem ON 2) resort spraw wewnętrznych – ministrem SW 3) resort sprawiedliwości – ministrem S 4) ABW i AW – Szef Agencji 5) CBA – Szef CBA

19 uchwała sejmiku województwa
Współdziałanie organów w gospodarowaniu nieruchomościami – wyrażanie zgody (art. 11 ust. 2) - JST wójt uchwała rady gminy zarząd powiatu uchwała rady powiatu uchwała sejmiku województwa zarząd województwa

20 darowizna nieruchomości, odstąpienie od odwołanie darowizny
Przypadki obligatoryjnego uzyskania zgody na czynność gospodarowania nieruchomościami art. 13 ust. 2a darowizna nieruchomości, odstąpienie od odwołanie darowizny art. 14 ust. 5 1) zawarcie umowy o sprzedaży za cenę niższą 2) nieodpłatne obciążenie ograniczonym prawem rzeczowym 3) zamiana nieruchomości bez obowiązku dokonywania dopłat w przypadku różnej wartości 4) zamiana prawa własności na prawo użytkowania wieczystego oraz prawa użytkowania wieczystego na prawo własności, zamiana praw użytkowania wieczystego art. 22 ust. 2 odstąpienie od odwołania darowizny nieruchomości przekazanej gminom na cele budownictwa mieszkaniowego wraz z infrastrukturą art. 23 ust. 1 pkt 7 zbywanie i nabywanie nieruchomości wchodzących w skład zasobu art. 23 ust. 2 pkt 7a wydzierżawianie, wynajmowanie i użyczanie nieruchomości z zasobu na okres dłuższy niż 3 lata art. 25 ust. 2 czynności wójta w stosunku do nieruchomości zasobu gminnego określone w art. 23 ust. 1 pkt 7 i 7a art. 25b czynności zarządu powiatu w stosunku do nieruchomości zasobu powiatowego określone w art. 23 ust. 1 pkt 7 i 7a art. 25d czynności zarządu województwa w stosunku do nieruchomości zasobu wojewódzkiego określone w art. 23 ust. 1 pkt 7 i 7a

21 sprzedaż nieruchomości gruntowej SP użytkownikowi wieczystemu
Przypadki obligatoryjnego uzyskania zgody na czynność gospodarowania nieruchomościami art. 32 ust. 1a sprzedaż nieruchomości gruntowej SP użytkownikowi wieczystemu (z wyłączeniem art. 51 ust. 2 i art. 57 ust. 1) art. 37 ust. 3 1) zwalnianie z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe lub infrastrukturę techniczną albo inny cel publiczny na rzecz podmiotu realizującego te cele 2) zwalnianie z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości zabudowanej na podstawie zezwolenia na budowę na rzecz dzierżawcy co najmniej 10 lat art. 37 ust. 4 odstąpienie od obowiązku przetargowego trybu zawarcia umów użytkowania, najmu, dzierżawy na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony art. 43 ust. 2 pkt 3 z wyłączeniem w przypadku ust. 4a 1) oddanie nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę lub użyczenie na czas nie dłuższy niż trwały zarząd – na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub nieoznaczony 2) zawarcie kolejnej umowy na czas oznaczony art. 68ust. 1 udzielanie bonifikaty od ceny ustalonej zgodnie z art. 67 ust. 3 art. 68 ust. 2c odstąpienie od żądania zwrotu udzielonej bonifikaty w innych przypadkach niż określone w ust. 2a art. 68 ust. 3 podwyższanie lub obniżanie bonifikaty ceny nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków obniżonej o 50%

22 Przypadki obligatoryjnego uzyskania zgody na czynność gospodarowania nieruchomościami
art. 68a udzielanie bonifikaty od ceny ustalonej zgodnie z art. 67 ust. 3 przy sprzedaży partnerowi w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego lub spółce zawiązanej w ramach partnerstwa, jeśli stanowi wniesienie wkładu własnego podmiotu publicznego art. 70 ust. 4 zastosowanie innej stopy procentowej niż równa stopie redyskontowej weksli stosowanej przez NBP w stosunku do rozłożonej na raty niespłaconej części ceny nieruchomości sprzedawanej w trybie bezprzetargowym lub w drodze rokowań art. 84 ust. 3 udzielanie bonifikaty od opłat rocznych w stosunku do nieruchomości oddanych na cele określone art. 84 ust. 4 podwyższanie lub obniżanie bonifikaty opłaty rocznej nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków obniżonej o 50%

23 Gospodarowanie zasobami –
nabywanie do zasobu pierwotne SP nabycie wynikające z podmiotowości Państwa na gruncie prawa międzynarodowego nacjonalizacja upaństwowienie przemilczenie wywłaszczenie JST komunalizacja wtórne obrót

24 nabycie wynikające z podmiotowości Państwa na gruncie prawa międzynarodowego
Państwo jest podmiotem prawa międzynarodowego i z tego tytułu może nabywać wszelkie prawa majątkowe, w tym także własność nieruchomości. Dekret z dnia 5 września 1947 r. o przejściu na własność Państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do Z.S.R.R. (Dz. U. Nr 59, poz. 318, z późn. zm.) Art Wszelkie mienie ruchome i nieruchome osób przesiedlonych do Z.S.R.R. pozostałe na obszarze Państwa Polskiego przechodzi z mocy samego prawa z chwilą przesiedlenia tych osób na własność Państwa bez odszkodowania. 2. Na własność Skarbu Państwa przechodzi również mienie osób prawnych, których istnienie lub działalność wskutek przesiedlenia do Z.S.R.R. ich członków lub osób tą działalnością objętych stała się bezprzedmiotowa. Do stwierdzenia tej okoliczności powołana jest władza właściwa do sprawowania nadzoru państwowego nad daną kategorią osób prawnych.

25 nacjonalizacja Przejęcie na własność Skarbu Państwa własności prywatnej. Akty nacjonalizacyjne są kierowane do ogólnie określonych podmiotów, należące do nich przedmioty własności mają oznaczone cechy. Ustawa z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym (Dz. U Nr 11, poz. 37, z późn.zm.) Art. 2. Przedsiębiorstwa pozostające w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy pod zarządem państwowym przechodzą z mocy prawa na własność Państwa, chyba że nastąpi ich zwrot w trybie określonym w niniejszej ustawie. Art Przejście przedsiębiorstwa na własność Państwa następuje bez odszkodowania, w stanie wolnym od obciążeń i zobowiązań powstałych przed objęciem przedsiębiorstwa z wyjątkiem służebności gruntowych oraz zobowiązań mających swoje źródło w stosunku pracy lub odpowiedzialności za czyny niedozwolone.

26 upaństwowienie Akt upaństwowienia jest kierowany do określonego indywidualnie podmiotu. Przykłady: Dekret z 24 kwietnia 1952 r o zniesieniu fundacji (Dz. U. Nr 25, poz. 172), Ustawa z dnia 9 listopada 1990 r o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Art. 1. Znosi się fundacje. Art. 2. Majątek zniesionych fundacji przyjmuje się na własność Państwa. Art Nieruchomości i ruchomości, które pozostawały w dniu 24 sierpnia 1989 r. w samoistnym posiadaniu byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej lub wyodrębnionych jednostek organizacyjnych podległych byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w szczególności użytkowane następnie przez Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, przechodzą na mocy niniejszej ustawy na rzecz Skarbu Państwa. 2. Na rzecz Skarbu Państwa przechodzą również istniejące w dniu wejścia w życie ustawy wierzytelności, środki finansowe i inne prawa majątkowe byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z wyjątkiem kwot pochodzących ze składek członkowskich.

27 komunalizacja Art. 5. 1. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, mienie ogólnonarodowe (państwowe) należące do: rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego, przedsiębiorstw państwowych, dla których organy określone w pkt 1 pełnią funkcję organu założycielskiego, zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych organom określonym w pkt 1 - staje się w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy z mocy prawa mieniem właściwych gmin. 2. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, mienie ogólnonarodowe (państwowe) służące użyteczności publicznej, należące do: rad narodowych miasta stołecznego Warszawy, miasta Krakowa i miasta Łodzi oraz terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego w tych województwach miejskich, - staje się w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy z mocy prawa mieniem tych miast, jeżeli jest położone w ich granicach administracyjnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 3. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, mienie ogólnonarodowe (państwowe) służące użyteczności publicznej, należące w dniu wejścia w życie ustawy do: rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego, - przekazuje się jako mienie komunalne gminom i związkom gmin, jeżeli jest ono niezbędne do wykonywania ich zadań. 4. Gminie, na jej wniosek, może być także przekazane mienie ogólnonarodowe (państwowe) inne niż wymienione w ust. 1-3, jeżeli jest ono związane z realizacją jej zadań. Przejęcie na własność jednostki samorządu terytorialnego własności SP. Akty komunalizacyjne są kierowane do nowo tworzonych jednostek. Przedmiotem komunalizacji jest mienie znajdujące się w posiadaniu państwowych osób prawnych i państwowych jednostek organizacyjnych. Ustawa z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U Nr 32, poz. 191 z późn.zm.)

28 komunalizacja Przejęcie na własność jednostki samorządu terytorialnego własności SP. Akty komunalizacyjne są kierowane do nowo tworzonych jednostek. Przedmiotem komunalizacji jest mienie znajdujące się w posiadaniu państwowych osób prawnych i państwowych jednostek organizacyjnych. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.) – powiat i województwo Art Mienie Skarbu Państwa będące we władaniu instytucji i państwowych jednostek organizacyjnych przejmowanych z dniem 1 stycznia 1999 r. przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie przepisów ustawy kompetencyjnej oraz przepisów niniejszej ustawy z tym dniem staje się z mocy prawa mieniem właściwych jednostek samorządu terytorialnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 2. Państwowe osoby prawne, które z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się samorządowymi osobami prawnymi, zachowują swój majątek. 3. Nabycie mienia, o którym mowa w ust. 1, stwierdza wojewoda w drodze decyzji. Przepisu art. 49 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa nie stosuje się. 4. Przepis ust. 3 stosuje się również w przypadkach, gdy nabycie mienia Skarbu Państwa z mocy prawa przez jednostki samorządu terytorialnego przewidują odrębne przepisy.

29 przemilczenie Podstawą nabycia nie było posiadanie samoistne przez Państwo lub jednostkę samorządu terytorialnego, ale niewykonywanie przez właściciela władztwa nad rzeczą. Dekret z 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87) Art. 34. 1. Skarb Państwa i związki samorządu terytorialnego nabywają przez przedawnienie (zasiedzenie) tytuł własności majątków opuszczonych: a) co do nieruchomości z upływem lat 10, b) co do ruchomości z upływem lat 5, licząc w obu przypadkach od końca roku kalendarzowego, w którym wojna została ukończona. 2. Roszczenia o zwrot dochodów, pobranych z majątków opuszczonych, przedawniają się z upływem lat 5, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostały pobrane. […].

30 wywłaszczenie Uregulowany przepisami prawa administracyjny szczególny tryb pozbawienia lub ograniczenia prawa własności nieruchomości albo innego ograniczonego prawa rzeczowego. u.g.n. Ustawa z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (Dz.U. z 2014 r. poz. 1160) Art Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. 2. Nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona. Nie dotyczy to wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość. Art. 37a. 1. Grunty wchodzące w skład linii kolejowych pozostające w dniu 28 lutego 2003 r. we władaniu PKP SA, niestanowiące własności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub PKP SA stają się z dniem 1 czerwca 2003 r. z mocy prawa własnością Skarbu Państwa za odszkodowaniem, z zastrzeżeniem ust Do gruntów, o których mowa w ust. 1, PKP SA przysługuje z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r. prawo użytkowania wieczystego i prawo własności budynków, lokali i innych urządzeń znajdujących się na tych gruntach. 8. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 7, wypłaca PKP SA.

31 spadkobranie Art W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu. Art § 1. Skarb Państwa ani gmina nie mogą odrzucić spadku, który im przypadł z mocy ustawy. § 2. Skarb Państwa ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. [K.c.] Art. 23. 1. Zasobem nieruchomości […] gospodarują […] , a w szczególności: 8) podejmują czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw rzeczowych na nieruchomości, [….] o stwierdzenie nabycia spadku, [u.g.n.]

32 nabywanie nieruchomości
Art Państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej nabywają nieruchomości - na własność lub w użytkowanie wieczyste Skarbu Państwa, a samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej - na własność lub w użytkowanie wieczyste odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego. 2. W przypadku nabycia przez państwową jednostkę organizacyjną prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na nieruchomości gruntowej stanowiącej własność Skarbu Państwa, prawo to wygasa. Przepis ten stosuje się również w przypadku nabycia przez samorządową jednostkę organizacyjną prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na nieruchomości gruntowej stanowiącej własność odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego. 3. Jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1 i 2, uzyskują do nabytych nieruchomości trwały zarząd z mocy prawa z dniem ich nabycia.

33 przekazanie nieruchomości
Art § 1. Przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność nieruchomości. § 2. Skarb Państwa może zawrzeć umowę przekazania nieruchomości, gdy gmina miejsca położenia całej albo części nieruchomości nie skorzystała z zaproszenia do jej zawarcia w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia zaproszenia przez właściciela nieruchomości. [K.c.]

34 Gospodarowanie zasobami – darowizna
Art. 888. § 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. [K.c.] Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. […]. 2. Nieruchomość może być, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 1, przedmiotem darowizny na cele publiczne, a także przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego, a także między tymi jednostkami. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel darowizna podlega odwołaniu, z zastrzeżeniem ust. 2a. 4. […] darowizna […] nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, […] wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. [u.g.n.]

35 Gospodarowanie zasobami – darowizna
Art. 22. 1. Nieruchomości stanowiące odpowiednio zasób nieruchomości Skarbu Państwa, województwa lub powiatu, przeznaczone w planach miejscowych pod budownictwo mieszkaniowe oraz na realizację związanych z tym budownictwem urządzeń infrastruktury technicznej, przekazuje się gminie, w drodze darowizny, na jej wniosek, jeżeli przemawia za tym ważny interes gminy i jeżeli cele te nie są lub nie mogą być realizowane odpowiednio przez Skarb Państwa, województwo lub powiat. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel darowizna podlega odwołaniu, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. Odstąpienie od odwołania darowizny następuje za zgodą odpowiednio wojewody, sejmiku województwa lub rady powiatu. Art. 59. 1. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może […] dokonać darowizny nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa na rzecz fundacji oraz organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność, o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2, na jej cele statutowe. 2. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na cel, na który nieruchomość została darowana, darowiznę odwołuje się lub minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może wyrazić zgodę na zbycie nieruchomości. Przepisy art. 5b i 5c ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz. U. z 2012 r. poz. 1224) stosuje się odpowiednio. 3. Czynność prawna dokonana przez fundację albo organizację pożytku publicznego z naruszeniem przepisu ust. 2 jest nieważna. […] 5. Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego oraz Wojskowa Agencja Mieszkaniowa mogą, na warunkach określonych w ust. 1, […] dokonać na jej rzecz albo na rzecz organizacji pożytku publicznego darowizny nieruchomości, w stosunku do której wykonują prawa właścicielskie Skarbu Państwa, po uprzednim uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel darowiznę odwołuje się. Przepisy ust. 2-4 stosuje się, z tym że zgodę, o której mowa w ust. 2, wyraża, po uprzednim uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, odpowiednio Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa.

36 Gospodarowanie zasobami – zamiana
Art. 603. Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. [K.c.] Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem […] zamiany […]. 4. […] zamian […] nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, […] wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Art. 14. 3. Nieruchomości mogą być przedmiotem zamiany między Skarbem Państwa a jednostkami samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami, bez obowiązku dokonywania dopłat w przypadku różnej wartości zamienianych nieruchomości. 4. Przepis ust. 3 stosuje się również w razie zamiany własności nieruchomości na prawo użytkowania wieczystego lub prawa użytkowania wieczystego na własność, a także zamiany praw użytkowania wieczystego dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostkami samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami. Art. 15. 1. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa oraz własność jednostki samorządu terytorialnego mogą być przedmiotem zamiany na nieruchomości stanowiące własność osób fizycznych lub osób prawnych. W przypadku nierównej wartości zamienianych nieruchomości stosuje się dopłatę, której wysokość jest równa różnicy wartości zamienianych nieruchomości. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku zamiany własności nieruchomości na prawo użytkowania wieczystego lub prawa użytkowania wieczystego na własność nieruchomości, a także wzajemnej zamiany praw użytkowania wieczystego. 3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do zamiany udziałów we współwłasności lub we współużytkowaniu wieczystym nieruchomości. [u.g.n.]

37 Gospodarowanie nieruchomościami - przekazanie nieruchomości
Art Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości […] mogą być […], przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji. 1a. Nieruchomość może być także przekazywana nieodpłatnie w drodze umowy partnerowi prywatnemu lub spółce, o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100, z późn. zm.), na czas realizacji przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. [u.g.n.]

38 Gospodarowanie nieruchomościami – wyposażanie
Art Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości […] mogą być […], przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji. Art Państwowa osoba prawna oraz państwowa jednostka organizacyjna, z dniem ich utworzenia, są wyposażane w nieruchomości niezbędne do ich działalności odpowiednio przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, organ założycielski lub przez organ nadzorujący. 2. Wyposażenie polega na przeniesieniu na rzecz państwowej osoby prawnej własności nieruchomości albo oddaniu jej nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste lub na oddaniu państwowej jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd. 3. Na wyposażenie, o którym mowa w ust. 1, przeznacza się nieruchomości z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa. 4. Przy wyposażaniu państwowych osób prawnych przeniesienie własności nieruchomości następuje nieodpłatnie oraz nie pobiera się pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego. Art. 52. Na wniosek ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, organu założycielskiego lub organu nadzorującego starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wskazuje nieruchomości, które mogą być przeznaczone na wyposażenie państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki organizacyjnej. [u.g.n.]

39 Gospodarowanie nieruchomościami – wyposażanie
Art. 56. Przy tworzeniu lub powoływaniu samorządowych osób prawnych lub samorządowych jednostek organizacyjnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 51 i art , z tym że na wyposażenie tych osób lub jednostek organ wykonawczy gminy, powiatu lub województwa przeznacza nieruchomości odpowiednio z gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego zasobu nieruchomości. Art. 59. 1. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może wyposażyć fundację lub dokonać darowizny nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa na rzecz fundacji oraz organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność, o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2, na jej cele statutowe. 5. Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego oraz Wojskowa Agencja Mieszkaniowa mogą, na warunkach określonych w ust. 1, wyposażyć fundację […] nieruchomości, w stosunku do której wykonują prawa właścicielskie Skarbu Państwa, po uprzednim uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. [u.g.n.] Art. 18. 2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy: 9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących: h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek, [u.s.g.]

40 Gospodarowanie nieruchomościami – wnoszenie aportu
Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być […] wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, […]. Art. 58. 1. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa mogą być wnoszone jako wkład niepieniężny (aport) do spółki przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. 2. W przypadku wnoszenia nieruchomości jako wkładu niepieniężnego (aportu) do spółki, stosuje się odpowiednio przepis art. 52 [u.g.n.]

41 Gospodarowanie zasobami - najem, dzierżawa
Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem […] oddania […], w najem lub dzierżawę, […]. [u.g.n.] Art. 659. § 1. Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. § 2. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Art. 693. § 1. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. § 2. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków. [K.c.]

42 Gospodarowanie zasobami - najem, dzierżawa
Art. 35. 1. Właściwy organ sporządza i podaje do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości przeznaczonych […], do oddania w […] najem lub dzierżawę. Wykaz ten wywiesza się na okres 21 dni w siedzibie właściwego urzędu, a ponadto informację o wywieszeniu tego wykazu podaje się do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w prasie lokalnej oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, a także na stronach internetowych właściwego urzędu. 1a. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa w odniesieniu do nieruchomości, o których mowa w art. 57 ust. 1, oraz do nieruchomości ujętych w ewidencji, o której mowa w art. 60a ust. 2 pkt 1, sporządza i podaje do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości przeznaczonych […], do oddania w […] najem lub dzierżawę. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa zamieszcza wykaz na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej przez okres 21 dni, a ponadto informację o zamieszczeniu tego wykazu podaje do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w prasie lokalnej o zasięgu obejmującym co najmniej powiat na terenie którego położona jest nieruchomość. 1b. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 i 1a, nie dotyczy oddania nieruchomości w najem lub dzierżawę na czas oznaczony do 3 miesięcy. Wykaz sporządza się i podaje do publicznej wiadomości, jeżeli po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 miesięcy strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość. [ug.n.]

43 Gospodarowanie zasobami - najem, dzierżawa
Art. 37. 4. Zawarcie umów […], najmu lub dzierżawy na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony następuje w drodze przetargu. Wojewoda albo odpowiednia rada lub sejmik mogą wyrazić zgodę na odstąpienie od obowiązku przetargowego trybu zawarcia tych umów. 4a. Umowy […], najmu lub dzierżawy na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony zawiera się w drodze bezprzetargowej, jeżeli […], najemcą lub dzierżawcą nieruchomości jest organizacja pożytku publicznego lub użytkownikiem nieruchomości jest stowarzyszenie ogrodowe w rozumieniu ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 40). 5. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może odstąpić od obowiązku przetargowego trybu zawarcia umów, o których mowa w ust. 3 i 4, w odniesieniu do nieruchomości, o których mowa w art. 57 ust. 1, oraz do nieruchomości ujętych w ewidencji, o której mowa w art. 60a ust. 2 pkt 1, bez konieczności odpowiednio zwolnienia z obowiązku lub wyrażenia zgody przez wojewodę. [ug.n.]

44 Gospodarowanie zasobami – użyczenie
Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem […] użyczenia, […]. Art. 18. Nieruchomości mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w […] użyczane na cele związane z ich działalnością. [u.g.n.] Art. 710. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. [K.c.]

45 Gospodarowanie zasobami - użytkowanie wieczyste
Art. 232. § 1. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym. § 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków. Art. 233. W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać. Art. 235. § 1. Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. § 2. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

46 Gospodarowanie zasobami - użytkowanie wieczyste
Art. 236. § 1. Oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści. Art. 238. Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną. [K.c.] Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem […], oddania w użytkowanie wieczyste, […]. 3. Prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej może być przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonego do spółki. 4. […] oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, […], wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. [u.g.n.]

47 Gospodarowanie zasobami - użytkowanie wieczyste
Art. 16. 1. Państwowa lub samorządowa osoba prawna może zrzec się własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości odpowiednio na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Art. 27. Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej. Art. 28. 1. Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej, stosownie do przepisów rozdziału 4 niniejszego działu. 2. Warunki zbycia nieruchomości w drodze przetargu obwieszcza się w ogłoszeniu o przetargu. Warunki zbycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej ustala się w rokowaniach przeprowadzanych z nabywcą. 3. Protokół z przeprowadzonego przetargu oraz protokół z rokowań przy zbyciu w drodze bezprzetargowej stanowią podstawę do zawarcia umowy. Art. 29. 1. W umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste ustala się okres użytkowania wieczystego zależnie od celu, na który nieruchomość gruntowa zostaje oddana w użytkowanie wieczyste, oraz określa się sposób korzystania z nieruchomości, stosownie do art. 236 i art. 239 Kodeksu cywilnego. 2. Jeżeli przedmiotem umowy o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste jest nieruchomość wpisana do rejestru zabytków, przy określaniu sposobu korzystania z tej nieruchomości można nałożyć, w razie potrzeby, na nabywcę obowiązek odbudowy lub remontu położonych na niej zabytkowych obiektów budowlanych, w terminie określonym w umowie. [u.g.n.]

48 Gospodarowanie zasobami - użytkowanie wieczyste
Art. 30. Postanowienia umowy o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste dotyczące sposobu korzystania z tej nieruchomości podlegają ujawnieniu w księdze wieczystej. Art. 31. Oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej zabudowanej następuje z równoczesną sprzedażą położonych na tej nieruchomości budynków i innych urządzeń. Art. 32. 1. Nieruchomość gruntowa oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana wyłącznie użytkownikowi wieczystemu, z zastrzeżeniem ust. 1a i ust. 3. Art. 33. 1. Użytkowanie wieczyste wygasa z upływem okresu ustalonego w umowie albo przez rozwiązanie umowy przed upływem tego okresu. 2. W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem tego okresu, użytkownikowi wieczystemu przysługuje wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne urządzenia. Wynagrodzenie powinno być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i inne urządzenia wzniesione wbrew postanowieniom umowy wynagrodzenie nie przysługuje. 3. Właściwy organ może żądać rozwiązania umowy użytkowania wieczystego przed upływem ustalonego okresu stosownie do art. 240 Kodeksu cywilnego, jeżeli użytkownik wieczysty korzysta z tej nieruchomości w sposób sprzeczny z ustalonym w umowie, a w szczególności, jeżeli nie zabudował jej w ustalonym terminie. 3a. W razie rozwiązania umowy użytkowania wieczystego przed upływem okresu ustalonego w umowie zwraca się sumę opłat rocznych wniesionych z tego tytułu za niewykorzystany okres użytkowania wieczystego. Opłaty podlegają waloryzacji. Maksymalna wysokość kwoty podlegającej zwrotowi nie może przekraczać wartości prawa użytkowania wieczystego określonej na dzień rozwiązania umowy. 4. Przepisy ust. 1-3a stosuje się odpowiednio do użytkowania wieczystego nabytego w inny sposób niż w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. [u.g.n.]

49 Gospodarowanie zasobami - trwały zarząd
Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem […], oddania w trwały zarząd, […]. Art. 43. 1. Trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną. 2. Jednostka organizacyjna ma prawo, z zastrzeżeniem ust. 6, korzystania z nieruchomości oddanej w trwały zarząd, a w szczególności do: 1)   korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu jej działania; 2)   zabudowy, odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy lub remontu obiektu budowlanego na nieruchomości, zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, za zgodą organu nadzorującego; 3)  oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd, z równoczesnym zawiadomieniem właściwego organu i organu nadzorującego, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony do 3 lat, albo za zgodą tych organów, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony, jednak na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd; zgoda jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość. [U.g.n.]

50 Gospodarowanie zasobami - trwały zarząd
Art. 44. 1. Trwały zarząd ustanawia się na czas nieoznaczony lub czas oznaczony. 2. Z wnioskiem o ustanowienie trwałego zarządu występuje jednostka organizacyjna. Art. 45. 1. Trwały zarząd na rzecz jednostki organizacyjnej ustanawia właściwy organ, w drodze decyzji, z zastrzeżeniem art. 60 ust. 2 oraz art. 60a ust. 3. 2. Decyzja o ustanowieniu trwałego zarządu powinna zawierać: 1)   nazwę i siedzibę jednostki organizacyjnej, na rzecz której jest ustanawiany trwały zarząd; 2)   oznaczenie nieruchomości według księgi wieczystej oraz według katastru nieruchomości; 3)   powierzchnię oraz opis nieruchomości; 4)   przeznaczenie nieruchomości i sposób jej zagospodarowania; 5)   cel, na jaki nieruchomość została oddana w trwały zarząd; 6)   termin zagospodarowania nieruchomości; 7)   cenę nieruchomości i opłatę z tytułu trwałego zarządu; 8)   możliwość aktualizacji opłaty z tytułu trwałego zarządu; 9)   czas, na który trwały zarząd został ustanowiony. 2a. W przypadku nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, w decyzji o ustanowieniu trwałego zarządu można nałożyć, w miarę potrzeby, na jednostkę organizacyjną obowiązek odbudowy lub remontu położonych na tej nieruchomości zabytkowych obiektów budowlanych, w terminie określonym w decyzji. 3. Objęcie nieruchomości w trwały zarząd następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

51 Gospodarowanie zasobami - trwały zarząd
Art. 46. 1. Trwały zarząd wygasa z upływem okresu, na który został ustanowiony, albo na skutek wydania decyzji właściwego organu o jego wygaśnięciu. 2. Właściwy organ może z urzędu wydać decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu w odniesieniu do nieruchomości lub jej części w razie stwierdzenia, że: 1)   nieruchomość nie została zagospodarowana zgodnie z decyzją o ustanowieniu trwałego zarządu; 2)   jednostka organizacyjna nie zawiadomiła właściwego organu o oddaniu nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo o użyczeniu lub nie uzyskała zgody, o której mowa w art. 43 ust. 2 pkt 3; 3)   nieruchomość jest wykorzystywana niezgodnie z jej przeznaczeniem określonym w decyzji, o której mowa w art. 45; 4)   sposób korzystania z nieruchomości pogarsza stan środowiska w stopniu zagrażającym życiu, zdrowiu lub mieniu; 5)   przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym uległo zmianie, która nie pozwala na dalsze wykorzystywanie nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób, a jednostka organizacyjna nie ma możliwości zmiany sposobu wykorzystywania nieruchomości; 6)   nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji o ustanowieniu trwałego zarządu Art. 47. 1. Jednostka organizacyjna sprawująca trwały zarząd może zgłosić właściwemu organowi wniosek o wydanie decyzji o wygaśnięciu tego zarządu do całej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się dla niej zbędna. Złożenie wniosku powinno być poprzedzone uzyskaniem zgody organu nadzorującego jednostkę organizacyjną. 2. Właściwy organ wydaje decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu, na wniosek jednostki organizacyjnej, po uzyskaniu możliwości zagospodarowania nieruchomości, w ciągu 18 miesięcy od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.

52 Gospodarowanie zasobami – sprzedaż
Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży […]. Art. 14. 1. Nieruchomości stanowiące przedmiot własności Skarbu Państwa mogą być sprzedawane jednostkom samorządu terytorialnego za cenę niższą niż ich wartość rynkowa lub oddawane tym jednostkom w użytkowanie wieczyste bez pobierania pierwszej opłaty. Nieruchomości stanowiące przedmiot własności jednostek samorządu terytorialnego mogą być sprzedawane Skarbowi Państwa lub innym jednostkom samorządu terytorialnego za cenę niższą niż wartość rynkowa nieruchomości albo oddawane im w użytkowanie wieczyste bez pobierania pierwszej opłaty. Art. 19. 1. Sprzedaż nieruchomości, oddawanie w użytkowanie wieczyste, użytkowanie, najem lub dzierżawę, jeżeli są położone na obszarach: 1)  terenów górniczych - wymaga, w razie braku planu miejscowego, porozumienia z organem właściwym do udzielania koncesji na wydobywanie kopalin; 2)  parków narodowych - wymaga porozumienia z dyrektorem właściwego parku narodowego; 3)  graniczących z nieruchomościami oddanymi w trwały zarząd na cele obronności i bezpieczeństwa państwa - wymaga porozumienia z właściwym w tych sprawach naczelnym organem administracji rządowej. 2. W odniesieniu do nieruchomości położonych na obszarach morskiego pasa nadbrzeżnego wymagane jest porozumienie z właściwym terytorialnie organem administracji morskiej, w razie: 1)  sprzedaży, oddawania w użytkowanie wieczyste, użytkowanie, najem lub dzierżawę - na obszarze pasa technicznego; 2)   sprzedaży lub oddawania w użytkowanie wieczyste - na obszarze pasa ochronnego.

53 Gospodarowanie zasobami – obciążanie ograniczonymi prawami rzeczowymi
Art. 244. § 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka. § 2. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipotekę regulują odrębne przepisy. [K.c.] Art. 13. 1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości […], a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, […]. Art. 14. 2. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa mogą być nieodpłatnie obciążane na rzecz jednostek samorządu terytorialnego ograniczonymi prawami rzeczowymi. Nieruchomości stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego mogą być nieodpłatnie obciążane na rzecz Skarbu Państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego ograniczonymi prawami rzeczowymi. [u.g.n.]