Przedmiot analizy koniunktury

Prezentacja na temat: "Przedmiot analizy koniunktury"— Zapis prezentacji:

1 Przedmiot analizy koniunktury

2 1. Pojęcie wahań koniunkturalnych
Pojęcia koniunktury używa się w dwóch znaczeniach: Całokształt wskaźników życia gospodarczego, takich jak: produkcja, zatrudnienie i inne, charakteryzujące stan gospodarki kraju lub rynku towarowego. W węższym rozumieniu koniunktura odnosi się wyłącznie do specyficznego zjawiska, jakim są cykle koniunkturalne.

3 Cykle koniunkturalne są rodzajem wahań występujących w agregatach przedstawiających działalność gospodarczą narodów, organizujących swoją produkcję przeważnie w przedsiębiorstwach; cykle składają się z okresów ekspansji, następujących po nich równie powszechnych kryzysach, zastojach oraz ożywieniach, które łączą się z fazą ekspansji cyklu następnego. (A. F. Burns i W. C. Mitchell) Cykle koniunkturalne to ruch typu falowego, obejmujący system gospodarczy jako całość, przejawiający się przede wszystkim w wahaniach produkcji i zatrudnienia. (G. Haberler) Wahania koniunkturalne to fluktuacje, obejmujące całokształt życia gospodarczego, które są wypadkową wzajemnie powiązanych wielu cykli specjalnych. (J. A. Estey)

4 Wahania koniunkturalne mogą być definiowane od strony formalno-statystycznej:
Ujemna autokorelacja podstawowych agregatów makroekonomicznych w wyrażeniu realnym, takich jak produkcja czy zatrudnienie oraz nominalnych, jak inflacja; Zbieżność ruchu poszczególnych szeregów, między którymi mogą występować wyprzedzenia i opóźnienia, a także zgodność zmian w czasie, co jednak nie musi implikować zależności przyczynowych.

5 Od strony formalnej przedmiotem uwagi są zmiany badanych agregatów w czasie. Analiza koniunktury ma więc charakter dynamiczny.

6 2. Typowe zdarzenia w przebiegu cykli wg. Kaldora
Fluktuacjom produkcji towarzyszą, zachodzące w tym samym kierunku, zmiany stopy inflacji i przeciwnie skierowane wahania bezrobocia. A więc w okresie ożywienia rośnie produkcja i ceny, a spada stopa bezrobocia. Zgodność ruchu cen i płac, przy czym z reguły płace zaczynają rosnąć wcześniej niż ceny. Prawidłowość ta nie sprawdza się jedynie w okresach szczególnego nasilenia inflacji.

7 3. W okresie ożywienia rosną płace realne, co jest równoznaczne ze wzrostem ich udziału w dochodzie narodowym. Tym samym udział zysków w górnych punktach zwrotnych jest relatywnie niski. 4. W długim okresie ma miejsce wzrostowy trend PKB. Oznacza to, że załamanie koniunktury nie przekreśla korzyści osiągniętych w fazie wzrostowej cyklu poprzedzającego. 5. Powtarzalność, ale niepełna periodyczność, wahań koniunkturalnych. Utrudnia to przewidywanie punktów zwrotnych. 6. Jednokierunkowość zmian produkcji i wydajności pracy.

8 7. Z reguły ruch zysków paralelny do zmian koniunktury
7. Z reguły ruch zysków paralelny do zmian koniunktury. W szczególności spadek zysków na jednostkę poprzedza koniunkturalny spadek sprzedaży. 8. Dużą zgodność ze zmianami poziomu aktywności gospodarczej wykazują inwestycje w kapitale trwałym oraz przyrosty zapasów. Jednocześnie poszczególne składniki akumulacji mogą wykazywać złożony wzorzec wyprzedzeń i opóźnień. 9. Charakter procykliczny noszą również zmiany kredytów i agregatów pieniężnych. Bez względu na fazę cyklu agregaty te rosną, ale w różnym tempie. 10. Rosnąca zgodność wahań koniunkturalnych miedzy krajami. Decydują o tym zmiany instytucjonalne w gospodarce światowej takie jak liberalizacja międzynarodowych przepływów towarowych i kapitałowych, system płynnych kursów walutowych, arbitraż międzynarodowy i spekulacja.

9 3. Mierniki podlegające analizie
Analizie poddaje się przede wszystkim podaż, której najbardziej syntetycznym wyrazem jest PKB. Ten agregatowy miernik podlega następnie rozbiciu i wyodrębnia się główne składniki podaży, tzn.: - przemysł, - rolnictwo, - budownictwo, - transport, - usługi.

10 W przypadku przemysłu analizie poddaje się wielkości, takie jak:
- wolumen produkcji, - wartość produkcji, - dynamika zdolności wytwórczych, - stopień wykorzystania aparatu produkcyjnego, - zatrudnienie, - portfel zamówień, - dynamika zapewnionego zbytu, czyli stosunek zamówień do wielkości produkcji, - zapasy u producentów, - stosunek zapasów do bieżącej produkcji.

11 W przypadku rolnictwa analizie poddaje się wielkości, takie jak:
- produkcja globalna, uzupełniana podziałem na roślinną i zwierzęcą, - produkty ważne dla gospodarki kraju, ze względu na udział w produkcji lub eksporcie, - ceny ze względu na rolę w równoważeniu rynku, a także ich relacja do cen artykułów przemysłowych (nożyce cen), które wyznacza rentowność produkcji rolnej.

12 W przypadku budownictwa analizie poddaje się wielkości, takie jak:
- budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, infrastrukturalne i komunalne, - wnioski o zezwolenia budowlane, roboty w toku, pozostałe wskaźniki analogiczne do przemysłu.

13 W przypadku transportu analizie poddaje się wielkości, takie jak:
- wielkość przewozów, - struktura przewozów. W przypadku usług analizie poddaje się wielkości, takie jak: podział na sektor prywatny i publiczny, wielkość obrotów, wyodrębnienie handlu hurtowego i detalicznego, - inne adekwatne do przemysłu.

14 Analiza popytu sprowadza się do oceny konsumpcji i inwestycji
Analiza popytu sprowadza się do oceny konsumpcji i inwestycji. Bada się przede wszystkim poziom oraz dynamikę tych wielkości. Inwestycje rozważane są w różnych układach podmiotowych i przedmiotowych. Oprócz podziału według działów gospodarki można, w zależności od potrzeb i dostępności danych statystycznych, stosować podziały inwestycji według: form własności na prywatne i publiczne, źródeł finansowania na finansowane ze środków własnych oraz źródeł zewnętrznych, wyodrębnienie inwestycji krajowych i zagranicznych.

15 Popyt konsumpcyjny jest badany z różną szczegółowością
Popyt konsumpcyjny jest badany z różną szczegółowością. Jednak nawet w analizach najbardziej zagregowanych wyodrębnia się usługi, żywność, trwałe dobra konsumpcyjne. Te podstawowe kategorie są uzupełniane o wydatki na odzież i obuwie oraz cele mieszkaniowe.

16 Brak danych na temat konsumpcji wymaga jej oszacowania na podstawie informacji pośrednich na temat dochodów lub sprzedaży w sieci handlu detalicznego. W metodzie dochodowej uwzględnia się dochody płacowe, renty i emerytury, różnego rodzaju transfery (zasiłki dla bezrobotnych, pomoc z opieki społecznej, stypendia itd.), dochody z własności itd. Oszacowanie konsumpcji metodą dochodową wymaga wzięcia pod uwagę oprócz dochodów także zmian oszczędności i kredytów, zaciąganych przez ludność.

17 W analizie strony popytowej gospodarki uwzględnienia wymagają wydatki sektora publicznego.
W analizie budżetu wysuwają się trzy kwestie: Stosunek deficytu (nadwyżki) finansów publicznych do PKB. Przyjmuje się zwykle, że bezpieczeństwo gwarantuje deficyt utrzymujący się w granicach 2,5-3%. Charakter nadwyżki (deficytu). Wyodrębnia się dwa składniki: element strukturalny informuje, jaka jest relacja między dochodami i wydatkami budżetu przy przeciętnym (normalnym) poziomic aktywności gospodarczej. składowa koniunkturalna określa czy i w jakim stopniu do powstania deficytu (nadwyżki) przyczyniają się odchylenia bieżącego stanu gospodarki od ścieżki wzrostu długookresowego.

18 3. Wyodrębnienie wydatków sztywnych, które w niewielkim jedynie stopniu zmieniają się w krótkim lub nawet średnim okresie. Cechą budżetu jest to, że dochody w znacznie większym stopniu niż wydatki zależą od bieżącej sytuacji gospodarczej. Przeważająca część dochodów budżetowych jest funkcją produkcji. Pociąga to za sobą groźbę narastania deficytu budżetowego w okresie pogorszenia koniunktury, kiedy nie zawsze udaje się zrekompensować spadek dochodów ograniczeniem wydatków. Dla oceny stanu gospodarki zasadnicze znaczenie ma saldo strukturalne. Wyodrębnia się również saldo pierwotne budżetu, które oznacza różnicę między bieżącymi dochodami i wydatkami, z pominięciem kosztów obsługi długu publicznego. Celem takiego podejścia jest wyeliminowanie w ocenie stanu finansów publicznych wpływu zaszłości.

19 Szczególną rolę w makroekonomicznym bilansie popytu i podaży odgrywają zapasy, a mówiąc bardziej precyzyjnie ich przyrosty. Spadek zapasów gdy zapotrzebowanie rośnie szybciej niż produkcja. Na początku ożywienia, kiedy producenci nie zwiększają produkcji, chcąc upłynnić nagromadzone w czasie recesji nadwyżki. W tym przypadku dochodzi do przywrócenia stanu zapasów do poziomu normalnego. Pod koniec fazy wzrostowej cyklu koniunkturalnego, kiedy ujawniają się podażowe bariery wzrostu produkcji. Zapasy rosną, gdy bieżący popyt jest niższy od produkcji. Sytuacja taka może również ujawnić się pod koniec fazy ożywienia, jako wynik narastających trudności realizacji.

20 Warunkiem wnioskowania na temat koniunkturalnych zmian zapasów jest wniknięcie w ich strukturę. Przy przyjęciu za kryterium miejsca powstawania wyodrębnia się: - zapasy u producentów. - zapasy w handlu. Z kolei na podstawie stopnia przetworzenia dzieli się zapasy na trzy grupy: - surowce i materiały. - produkcja w toku. - wyroby gotowe.

21 Za normalne uznaje się zapasy zmieniające się proporcjonalnie do produkcji (sprzedaży). Jest to równoznaczne z założeniem, że w krótkim lub średnim okresie podyktowany względami technologicznymi stosunek zapasów do produkcji (sprzedaży) jest w przybliżeniu stały. Wzrost ponad tę normę oznacza powstanie zapasów nadwyżkowych.

22 W ocenie handlu zagranicznego przedmiotem analizy jest:
całkowita wartość obrotów, struktura geograficzna i towarowa, z uwzględnieniem głównych partnerów handlowych oraz podstawowych towarów i grup towarowych, ceny.

23 Praca charakteryzowana jest od strony ilościowej i jakościowej
Praca charakteryzowana jest od strony ilościowej i jakościowej. W przypadku rynku pracy, podobnie jak każdego innego, badana jest strona popytowa i podażowa. Specyfika rynku pracy polega na tym, że wiele charakteryzujących go elementów jest stosunkowo stabilnych w krótkim i średnim okresie. Pozwala to niekiedy na ich pominięcie w analizie koniunktury: liczba ludności, gospodarstw domowych, ludności w wieku produkcyjnym, struktura ludności według płci i wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania, działowej i gałęziowej struktury zatrudnienia. W długim okresie czasu zyskują na znaczeniu. Natomiast szczególną uwagę należy zwrócić na poziom i dynamikę zatrudnienia, wielkość i dynamikę bezrobocia, stopę bezrobocia, liczbę wolnych miejsc pracy w przeliczeniu na liczbę bezrobotnych oraz przeciętny tygodniowy czas pracy.

24 Oprócz realnych w gospodarce występują dostosowania nominalne, przejawiające się w ruchu cen.
Celem analizy cen jest określenie ich roli w ustalaniu się równowagi wewnętrznej oraz znalezienie odpowiedzi na pytanie czy gospodarka nie weszła w obszar ostrych dostosowań inflacyjnych.

25 Dla określenia dynamiki gospodarki fundamentalne znaczenie ma kształtowanie się zysków, które rzutują na podejmowane przez przedsiębiorców decyzje produkcyjne i inwestycyjne. Zyski są często analizowane w powiązaniu z kształtowaniem się kosztów produkcji, wśród których podstawową kategorią są koszty płacowe.

26 Opisywane autonomiczne zmiany może korygować polityka gospodarcza (fiskalna i pieniężna). Przedmiotem uwagi stają się zatem posunięcia władzy, które wpływają na warunki funkcjonowania podmiotów gospodarujących.