 W ramach zasady przyzwoitej legislacji przepisy muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny, zwłaszcza gdy chodzi o ochronę praw i wolności.

Prezentacja na temat: " W ramach zasady przyzwoitej legislacji przepisy muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny, zwłaszcza gdy chodzi o ochronę praw i wolności."— Zapis prezentacji:

1  W ramach zasady przyzwoitej legislacji przepisy muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny, zwłaszcza gdy chodzi o ochronę praw i wolności oraz gdy istnieje możliwość stosowania sankcji wobec obywatela. Wyrok TK z dnia 12 czerwca 2002 r., P 13/01 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

2  Respektowanie przez ustawodawcę zasad przyzwoitej legislacji, stanowiących element demokratycznego państwa prawnego, obejmuje m.in. wymaganie określoności przepisów, które muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny. Wyrok TK z dnia 11 stycznia 2000 r., K 7/99 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

3 Art. 3. 1. Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje: 1) z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej; 4) z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania. Art. 7. 5. Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego: 1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony; Art. 10 ust. 5. Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego: 1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony; Sankcja w pcc Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

4 Czynność cywilnoprawna - powstanie obowiązku podatkowego Podatnik nie zgłasza obowiązku podatkowego mimo nałożonego obowiązku złożenia deklaracji (obowiązku samowymiaru) Podatnik powołuje się na uzyskanie dochodu w ramach czynności cywilnoprawnej (np. pożyczki albo darowizny) Powstawanie obowiązku podatkowego a wymiar w pcc Powstanie stosunku prawnego obowiązku podatkowego Powstawanie prawa wymiaru przez okoliczność nazwaną w przepisach „powstawaniem obowiązku podatkowego” Powstawanie prawa wymiaru przez okoliczność nazwaną w przepisach „powstawaniem obowiązku podatkowego” Przedawnienie Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

5  Nowacja obowiązku podatkowego  Odnowienie obowiązku podatkowego  Powtórne powstanie obowiązku podatkowego  a jednocześnie:  Jest to sankcja podatkowa Orzecznictwo i literatura o tych przepisach Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

6 Umowa pożyczki tworzy stosunek podatkowoprawny obowiązku podatkowego Złożenie deklaracji w sprawie umowy pożyczki Zobowiązanie zwykłe 2% Umowa pożyczki tworzy stosunek podatkowoprawny obowiązku podatkowego Niezłożenie deklaracji w sprawie umowy pożyczki Sankcja podatkowa 20% Zobowiązanie zwykłe i sankcja podatkowa to dwa różne stosunki prawno-podatkowe Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

7 Stosunek prawnopodatkowy obowiązku podatkowego może powstać tylko raz ponieważ: Po pierwsze dlatego, że pierwszy akt bytu, czyli powstawanie, jest aktem jednorazowym, co wynika z logiki formalnej. Po drugie dlatego, że sytuacja faktyczna lub prawna o której stanowi prawo o danym podatku powstaje tylko raz i tylko w tym momencie może zaistnieć materialny stosunek prawny obowiązku podatkowego. Wymiar 20% nie może być odnowieniem obowiązku podatkowego Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

8 Przepisy materialnoprawne w danej konfiguracji (podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania, stawki, ulgi i zwolnienia) mogą „zadziałać” tylko raz, bo tylko raz zaistnieć może dany stan faktyczny lub prawny. I tylko raz w tym samym momencie w stosunku do tego stanu faktycznego lub prawnego znajdą zastosowanie przepisy. Wymiar 20% nie może być odnowieniem obowiązku podatkowego Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

9 Uzyskuje się dochód w danym roku tylko raz, uzyskuje się przychód podlegający opodatkowaniu tylko raz i dokonuje się czynności cywilnoprawnej o której stanowi art. 1 upcc tylko raz. I tylko raz zawiązuje się stosunek prawny obowiązku podatkowego z tą czynnością związany. Ta sama czynność jest w fizycznej rzeczywistości niepowtarzalna i w stosunku do tej czynności tylko raz mogą „zadziałać” przepisy ustawy o pcc tworząc stosunek prawny obowiązku podatkowego. Ten stan faktyczny lub prawny (w tym przypadku czynność cywilnoprawna) generuje wraz z przepisami stosunek prawny składający się z uprawnień i obowiązków dotyczących podmiotu, przedmiotu, podstawy opodatkowania, stawek, ulg i zwolnień podatkowych. Ten stosunek prawny obowiązku podatkowego jest następnie wzorcem dla wymiaru. I może być wielokrotnie wymierzany, raz w I instancji, inaczej w drugiej, decyzje uchylone przez Sąd ponownie odwołują się do tego samego obowiązku podatkowego itd. Ale powtórzyć się, czyli powstać po raz drugi obowiązek podatkowy nie może. Może być tylko wielokrotnie wymierzany. Wymiar 20% nie może być odnowieniem obowiązku podatkowego Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

10 Niestety, w przepisach o których tu mowa ustawodawca posługuje się pojęciem obowiązek podatkowy w różnych kontekstach, raz w odniesieniu do stosunku prawnego obowiązku podatkowego, a po raz kolejny w odniesieniu do wymiaru zobowiązania. Dlatego należy odróżnić uprawnienia i obowiązki odnoszące się do powstawania stosunku prawnego obowiązku podatkowego oraz przepisy, które dotyczą jego wymiaru do postaci zobowiązania. Niekonsekwencja ustawodawcy Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

11 Po upływie terminu przedawnienia nie powstaje na powrót, raz jeszcze ta sama sytuacja faktyczna lub prawna tworząca obowiązek podatkowy. Dokonuje się tylko wymiaru. Wymiar ten korzysta z podatkowej podstawy opodatkowania ale jest sankcją podatkową. Nie jest to powstanie po raz 2 obowiązku podatkowego Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

12 Bo jest to kara za: a)Niezłożenie deklaracji, b)Niezapłacenie w terminie podatku, Dowody na to zawiera dyskusja sejmowa i orzecznictwo. Dlaczego jest to sankcja ? Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

13 Zastępca dyrektora departamentu MF Justyna Przekopiak: „Chcę podkreślić, że nie chodzi tu o sytuację, w której podatnik sam zgłosi się w tej sprawie do organu podatkowego. Chodzi jedynie o takie sytuacje, w której podatnik powołuje się na fakt otrzymania określonego majątku w toku postępowania kontrolnego, czynności sprawdzających bądź kontroli podatkowej. Faktycznie sytuacje takie będą miały miejsce wtedy, gdy podatnikowi trudno będzie udowodnić posiadanie tego majątku z legalnych źródeł. Dlatego mówimy tu o stawce sankcyjnej. Jest to swojego rodzaju kara.” Dowody z dyskusji sejmowej Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

14 Decyzja określająca sankcyjną stawkę zobowiązania podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych wydana w oparciu o art. 7 ust. 5 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) jest decyzją konstytutywną. (wyrok WSA Olsztyn z 2009-12-17 I SA/Ol 658/09 Legalis) Dowody z orzecznictwa: konstytutywność decyzji wymiarowej ze stawką 20% Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

15 Jeżeli jest to decyzja konstytutywna, to w jakim celu ustawodawca uchylił przedawnienie wg art. 70 ? Art. 3. 1. 4) „z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku” Przecież w przypadku sankcji przedawnia się wymiar a nie wykonanie zobowiązania. Jeżeli jest to decyzja konstytutywna.... Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

16 Różnica w przedawnieniu zobowiązania i sankcji podatkowej Powstanie obowiązku podatkowego Przedawnienie: a) egzekucji, b) korekty deklaracji decyzją Powstanie prawa wymiaru sankcji wskutek ujawnienia niezłożenia deklaracji i niezapłacenia zobowiązania Początek przedawnienia z art. 70 Koniec przedawnienia z art. 70 Początek przedawnienia wymiaru sankcji wg art. 68 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

17 Przedawnienie nie biegło ponieważ: A) nie było deklaracji a więc nie było podstawy do egzekucji, B) nie było deklaracji więc i nie można jej było zmieniać decyzją. Uchylenie przez ustawodawcę przedawnienia z art. 70 Ordynacji podatkowej było bezprzedmiotowe, bo nie było uprawnień, które by się przedawniały. Przedawnienie z art. 70 nigdy nie biegło Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

18 Sankcja czy przywilej ? ? ? Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

19 Celem uregulowania zawartego w art. 7 ust. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych było niewątpliwie utrudnienie obchodzenia prawa podatkowego w zakresie dochodów ze źródeł nieujawnionych, nie zaś opodatkowanie stawką 20 % każdej ujawnionej w toku postępowania kontrolnego pożyczki, od której nie zapłacono należnego podatku od czynności cywilnoprawnych. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Olsztynie z 2009-09-17, I SA/Ol 520/09 Cel stawki sankcyjnej wg WSA Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

20 Poseł Stanisław Stec (SLD): Pan minister doskonale wie o tym, że efekty działań w zakresie kontroli dochodów nieujawnionych są różne. Czy rząd nie obawia się, że przyjmując takie rozwiązanie, sankcjonować będziemy majątek, który nie zawsze nabywany jest legalnie? Czy brak jakichkolwiek ograniczeń w tym przepisie nie spowoduje tego, że usankcjonujemy majątki, które do tej pory funkcjonowały w szarej strefie? Od odpowiedzi na te pytania Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej uzależnia zgłoszenie do tego przepisu odpowiednich poprawek w trakcie drugiego czytania projektu. Niezwykle ważne jest to, żeby nie sankcjonować majątków zdobytych w sposób nielegalny. Funkcja stawki sankcyjnej wg posła S. Steca Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

21 Poseł Marek Wikiński (SLD): Obawiam się, że jeśli w tym projekcie przeoczymy istotne zapisy, to stanie się on ustawą o abolicji korupcyjnej. Projekt może stworzyć takie możliwości prania brudnych pieniędzy, że pomysł premiera Grzegorza Kołodki będzie niczym przy tym, co zostanie przyjęte w tym projekcie. Uważam, że sankcja podatkowa w wysokości 20 proc. jest znacznie niższa od stawki w wysokości 75 proc., która powinna być nakładana na osoby osiągające dochody, które nie są ewidencjonowane, a także na wszystkie osoby, które mają tzw. czarne pieniądze. Dlatego proponuję, żeby rząd rozważył możliwość zwiększenia tej stawki sankcyjnej. Uważam, że powinna być ona wyższa niż 20 proc. Jeśli ta ustawa zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2007 r., to przy takiej stawce ludzie mogą masowo zacząć zgłaszać fakt otrzymania w przeszłości darowizny od cioci, stryja lub wuja. Na pewno każdy będzie wolał zapłacić podatek w wysokości 20 proc. i mieć legalnie swój majątek, niż zapłacić 75 proc. za dochody z nieujawnionych źródeł. Obawiam się, że tak będzie. Funkcja stawki sankcyjnej wg posła A. Wikińskiego Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki