Opracowanie projektu ustawy budżetowej Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl.

Prezentacja na temat: "Opracowanie projektu ustawy budżetowej Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl."— Zapis prezentacji:

1 Opracowanie projektu ustawy budżetowej Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

2 Kompetencje w zakresie procedury budżetowej Rada MinistrówSejm Przygotowanie projektu Uchwalenie ustawy Wykonywanie budżetu Kontrola wykonania Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

3 Kompetencje w zakresie planowania budżetowego – Minister Finansów. Minister Finansów jest redaktorem budżetu. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

4 Przygotowanie projektu ustawy budżetowej Wydaje tzw. „notę budżetową” Minister Finansów Przedstawia Radzie Ministrów założenia do projektu ustawy budżetowej 31 maja 2012 Kwiecień 2012 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

5 Fazy planowania budżetowego: opracowanie przez Ministra Finansów założeń projektu budżetu państwa na rok następny i przedstawienie go Radzie Ministrów; opracowanie przez Ministra Finansów założeń projektu budżetu państwa na rok następny i przedstawienie go Radzie Ministrów; organizację prac nad projektem ustawy budżetowej przez Ministra Finansów; organizację prac nad projektem ustawy budżetowej przez Ministra Finansów; przygotowanie materiałów do projektu ustawy budżetowej przez dysponentów części budżetowych; przygotowanie materiałów do projektu ustawy budżetowej przez dysponentów części budżetowych; przygotowanie projektu ustawy budżetowej wraz z uzasadnieniem przez Ministra Finansów; przygotowanie projektu ustawy budżetowej wraz z uzasadnieniem przez Ministra Finansów; przedłożenie projektu ustawy budżetowej przez Ministra Finansów Radzie Ministrów do uchwalenia. przedłożenie projektu ustawy budżetowej przez Ministra Finansów Radzie Ministrów do uchwalenia. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

6 Przedstawienie przez Ministra Finansów założeń projektu budżetu państwa na rok następny. brak w ustawie o finansach publicznych terminu przedłożenia założeń, brak w ustawie o finansach publicznych terminu przedłożenia założeń, brak zakresu i charakteru tych założeń oraz brak zakresu i charakteru tych założeń oraz roli Rady Ministrów w tej fazie prac budżetowych. roli Rady Ministrów w tej fazie prac budżetowych. W konsekwencji ustaleń w tym zakresie można dokonać jedynie w sposób doktrynalny, biorąc pod uwagę praktykę budżetową. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

7 Założenia projektu budżetu. Założenia projektu budżetu obejmują: Założenia projektu budżetu obejmują: 1. priorytety ekonomiczne i społeczne, którymi kierowano się ustalając limity wydatków budżetowych, 2. prognozy makroekonomiczne dotyczące produktu krajowego brutto, cen, stopy procentowej, kursu walutowego, bilansu płatniczego, zatrudnienia i bezrobocia oraz wynagrodzeń w gospodarce narodowej; 3. przewidywane wielkości dochodów i wydatków budżetowych; 4. wielkość przewidywanego deficytu budżetowego oraz sposoby jego pokrycia; 5. zasady ustalania limitów wydatków dla poszczególnych części budżetu. Z ustawy o finansach publicznych wynika obowiązek przedstawienia łącznie z założeniami projektu budżetu wykazu jednostek sektora rządowego, których plany przychodów i wydatków Minister Finansów zamierza objąć projektem budżetu. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

8 Termin przedłożenia przez Ministra Finansów założeń projektu budżetu. Brak ustawowego terminu. Z uwagi na fakt, że założenia poprzedzają prace nad opracowaniem projektu ustawy budżetowej oraz nad uchwaleniem projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów i zgłoszenie przez nią tego projektu Sejmowi do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, należy przyjąć, że termin przedstawienia założeń musi być odpowiednio wcześniejszy (np. początek drugiego kwartału). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

9 Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad, trybu i terminów opracowania i prezentacji Ministrowi Finansów materiałów niezbędnych dla przygotowania projektu ustawy budżetowej. Rozporządzenie to jest wydawane każdego roku i dotyczy opracowania projektu budżetu państwa na rok następny. Wśród wymaganych materiałów znajdują się m.in. plany rzeczowe zadań realizowanych ze środków budżetowych oraz projekty planów dochodów i wydatków poszczególnych części budżetowych. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

10 Na podstawie wytycznych zawartych w rozporządzeniu Ministra Finansów odbywają się prace budżetowe, które umożliwiają sporządzenie przez Ministra Finansów całościowego projektu ustawy budżetowej. Negocjacje. Negocjacje. W stosunku do projektów przedkładanych przez niektórych dysponentów części budżetowych, wskazanych w art. 83 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, Minister Finansów ma obowiązek włączenia ich do projektu ustawy budżetowej w proponowanej przez nich wielkości. W stosunku do projektów przedkładanych przez niektórych dysponentów części budżetowych, wskazanych w art. 83 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, Minister Finansów ma obowiązek włączenia ich do projektu ustawy budżetowej w proponowanej przez nich wielkości. Tylko niektóre jednostki mają prawo do samodzielnego projektowania swoich dochodów i wydatków, a Minister Finansów ma obowiązek włączenia ich do projektu ustawy budżetowej. Natomiast Sejm nie musi uchwalać tych wielkości w proponowanych wersjach. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

11 Przygotowanie projektu ustawy budżetowej (c.d.) Rada Ministrów Przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej Minister Finansów Dysponenci części budżetowych Przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej Przedstawiają Ministrowi Finansów materiały do ustawy budżetowej Dla budżetu na 2013: - w terminie 21 dni Najpóźniej do 30 września roku poprzedzającego Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

12 Przygotowanie projektu ustawy budżetowej przez Ministra Finansów MINISTER FINANSÓW Dysponenci części budżetowych Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny itpitp Nota budżetowa Materiały do projektu Plan dochodów i wydatków Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

13 Przygotowanie materiałów do projektu ustawy budżetowej Dysponenci części budżetowych Właściwe organy oraz kierownicy jednostek Opracowują i przedstawiają plany finansowe Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

14 Klasyfikacja budżetowa. Opracowując projekt ustawy budżetowej, dysponenci części budżetowych oraz Minister Finansów są zobowiązani stosować zasady klasyfikacji budżetowej. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy państwowej, kontroli, ochrony prawa, sądów i trybunałów oraz administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się ponadto: 1) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego, 2) rezerwę ogólną, 3) rezerwy celowe, 4) obsługę długu Skarbu Państwa, 5) przychody i rozchody związane z finansowaniem deficytu i rozdysponowaniem nadwyżki budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

15 Klasyfikacja budżetowa c.d. W uzasadnionych przypadkach w budżecie państwa mogą być tworzone odrębne części dla: 1) państwowych jednostek organizacyjnych nie będących organami władzy lub administracji rządowej, 2) zadań ogólnych, jeżeli wyodrębnienie części jest uzasadnione koniecznością zapewnienia bieżącej kontroli wydatków. Podział klasyfikacji budżetowej na części określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 września 1999 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz. U. nr 78, poz. 880). Natomiast pozostałe przedziałki klasyfikacji budżetowej są ustalone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów (Dz. U. nr 59, poz. 688). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

16 Rezerwy budżetowe. Rezerwa ogólna. W budżecie państwa tworzy się obligatoryjną rezerwę ogólną, nie wyższą niż 0,2% wydatków budżetu. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

17 Fakultatywne rezerwy celowe na: wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu, wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu, wydatki, których źródłem finansowania są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, w tym również nie podlegające zwrotowi, wydatki, których źródłem finansowania są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, w tym również nie podlegające zwrotowi, gdy inne ustawy tak stanowią. gdy inne ustawy tak stanowią. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

18 Rezerwy budżetowe można określić mianem kredytów budżetowych, które różni od pozostałych kredytów budżetowych brak jakiegokolwiek przeznaczenia (rezerwy ogólne) lub konkretnego przeznaczenia (rezerwy celowe). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

19 Treść projektu ustawy budżetowej. Należy przyjąć, że projekt powinien zawierać ustalenia, których wymaga się od ustawy budżetowej (patrz art. 86 ustawy o finansach publicznych). Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

20 Uzasadnienie projektu ustawy budżetowej. Ustawodawca zobowiązał projektodawcę ustawy budżetowej do załączenia do projektu ustawy budżetowej uzasadnienia o określonym kształcie. W świetle art. 87 ustawy o finansach publicznych do projektu ustawy budżetowej załącza się uzasadnienie zawierające w szczególności: Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

21 Główne cele polityki społecznej i gospodarczej, Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

22 Założenia makroekonomiczne na rok budżetowy i dwa kolejne lata, dotyczące: 1. kształtowania się produktu krajowego brutto, 2. państwowego długu publicznego oraz długu Skarbu Państwa, 3. poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych, 4. bilansu płatniczego, 5. obrotów bieżących, 6. poziomu zatrudnienia i bezrobocia, 7. dochodów budżetu państwa, 8. deficytu budżetu państwa, Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

23 kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa, Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

24 Przewidywane wykonanie budżetu państwa za rok poprzedzający rok, którego dotyczy projekt ustawy budżetowej, Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

25 Omówienie projektowanych: przychodów i rozchodów oraz dochodów i wydatków budżetowych, przychodów i rozchodów oraz dochodów i wydatków budżetowych, przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych, przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych, Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

26 Informacje o przewidywanej na koniec roku budżetowego wysokości długu Skarbu Państwa oraz aktywów finansowych Skarbu Państwa, będących jednocześnie długiem innych podmiotów sektora finansów publicznych, wraz z odpowiednimi wartościami odnoszącymi się do kwot zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji. Informacje o przewidywanej na koniec roku budżetowego wysokości długu Skarbu Państwa oraz aktywów finansowych Skarbu Państwa, będących jednocześnie długiem innych podmiotów sektora finansów publicznych, wraz z odpowiednimi wartościami odnoszącymi się do kwot zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

27 Uchwalanie ustawy budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

28 Wyłączność kompetencji parlamentu w zakresie uchwalania ustawy budżetowej. Prawo parlamentu do uchwalania ustawy budżetowej jest prawem konstytucyjnym. Konstytucje określają podział kompetencji budżetowych pomiędzy rząd a parlament, w tym pomiędzy Sejm i Senat. Prawo parlamentu do uchwalania ustawy budżetowej jest prawem konstytucyjnym. Konstytucje określają podział kompetencji budżetowych pomiędzy rząd a parlament, w tym pomiędzy Sejm i Senat. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

29 Włączenie dochodów i wydatków do projektu budżetu państwa – organy Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, sądownictwo powszechne i administracyjne, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowe Biuro Wyborcze, Państwowa Inspekcja Pracy Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, sądownictwo powszechne i administracyjne, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowe Biuro Wyborcze, Państwowa Inspekcja Pracy Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

30 Ogólne zasady podziału kompetencji w zakresie uchwalania i wykonywania budżetu. Rząd opracowuje projekt ustawy budżetowej i wnosi go do parlamentu w celu uchwalenia przez Sejm. Rząd opracowuje projekt ustawy budżetowej i wnosi go do parlamentu w celu uchwalenia przez Sejm. Ustawa budżetowa podlega również rozpatrzeniu przez Senat. Ustawa budżetowa podlega również rozpatrzeniu przez Senat. Przed ogłoszeniem ustawa budżetowa wymaga podpisu Prezydenta, który może odmówić podpisania ustawy i skierować do badania przez Trybunał Konstytucyjny. Przed ogłoszeniem ustawa budżetowa wymaga podpisu Prezydenta, który może odmówić podpisania ustawy i skierować do badania przez Trybunał Konstytucyjny. Wykonanie ustawy budżetowej należy do rządu i jego agend. Wykonanie ustawy budżetowej należy do rządu i jego agend. Kontrolę wykonywania i wykonania ustawy budżetowej sprawuje Sejm, oceniając sprawozdanie rządu z wykonania budżetu państwa i opierając się na wynikach kontroli i ocen przedstawionych Sejmowi przez Najwyższą Izbę Kontroli. Kontrolę wykonywania i wykonania ustawy budżetowej sprawuje Sejm, oceniając sprawozdanie rządu z wykonania budżetu państwa i opierając się na wynikach kontroli i ocen przedstawionych Sejmowi przez Najwyższą Izbę Kontroli. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

31 Procedury i terminy uchwalania ustawy budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

32 Porównanie procesu legislacyjnego: ustawy „zwykłe” – ustawy budżetowe Senat RPPrezydent RPTrybunał Konstytucyjny 1)może przyjąć ustawę bez poprawek albo 2)może uchwalić poprawki do ustawy albo 3)może odrzucić ustawę 1)może ustawę podpisać albo 2)ma możliwość zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją RP przed jej podpisaniem 3)dysponuje prawem weta Zgłoszenie poprawek powinno nastąpić w terminie 30-dniowym 20-dniowym Realizacja kompetencji Prezydenta RP powinna nastąpić w terminie 21-dniowym 7-dniowym kompetencja Prezydenta RP do skrócenia kadencji Sejmu: 1)jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu 2)w ciągu 14 dni, licząc od dnia, w którym upłynęły 4 miesiące od dnia przedłożenia projektu ustawy budżetowej orzeka w sprawie ustawy budżetowej, z wniosku Prezydenta RP wniesionego przed jej podpisaniem, nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

33 Wyłączność inicjatywy ustawodawczej Rządu. Projekt ustawy budżetowej może być wniesiony do Sejmu tylko przez Radę Ministrów. Projekt ustawy budżetowej może być wniesiony do Sejmu tylko przez Radę Ministrów. Rada Ministrów może uznać projekt ustawy budżetowej za projekt pilny, bowiem nie sprzeciwia się temu przepis art. 123 Konstytucji RP. Rada Ministrów może uznać projekt ustawy budżetowej za projekt pilny, bowiem nie sprzeciwia się temu przepis art. 123 Konstytucji RP. Korzystanie z tej możliwości jest jednak zbędne, ponieważ w odniesieniu do projektu ustawy budżetowej obowiązuje określony reżim czasowy jego wnoszenia i uchwalania. Korzystanie z tej możliwości jest jednak zbędne, ponieważ w odniesieniu do projektu ustawy budżetowej obowiązuje określony reżim czasowy jego wnoszenia i uchwalania. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

34 Termin przedłożenia projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów. Konstytucja RP wymaga, aby projekt ustawy budżetowej był przedłożony przez Radę Ministrów Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego. Konstytucja RP wymaga, aby projekt ustawy budżetowej był przedłożony przez Radę Ministrów Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

35 Konsekwencje nieprzedłożenia przez Radę Ministrów w terminie ustawy budżetowej. Nieprzedstawienie ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi jej projektu do podpisu Prezydenta może spowodować zarządzenie przez Prezydenta skrócenia kadencji Sejmu. Nieprzedstawienie ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi jej projektu do podpisu Prezydenta może spowodować zarządzenie przez Prezydenta skrócenia kadencji Sejmu. Z tego postanowienia wynika więc, że dla prac parlamentarnych nad projektem ustawy budżetowej przewiduje się łącznie czas 4 miesięcy. Z tego postanowienia wynika więc, że dla prac parlamentarnych nad projektem ustawy budżetowej przewiduje się łącznie czas 4 miesięcy. Okres ten uniemożliwia zachowanie zasady uprzedniości budżetu, skoro Rada Ministrów ma obowiązek wniesienia do Sejmu projektu ustawy budżetowej najpóźniej do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. Okres ten uniemożliwia zachowanie zasady uprzedniości budżetu, skoro Rada Ministrów ma obowiązek wniesienia do Sejmu projektu ustawy budżetowej najpóźniej do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

36 Możliwość późniejszego przedłożenia budżetu. Konstytucja RP przewiduje możliwość późniejszego przedłożenia projektu „w wyjątkowych wypadkach" których nie definiuje. Konstytucja RP przewiduje możliwość późniejszego przedłożenia projektu „w wyjątkowych wypadkach" których nie definiuje. Z praktyki budżetowej wynika, że Sejm nie wymaga nawet od rządu specjalnego uzasadnienia przyczyny opóźnienia w przedstawieniu projektu ustawy budżetowej. Z praktyki budżetowej wynika, że Sejm nie wymaga nawet od rządu specjalnego uzasadnienia przyczyny opóźnienia w przedstawieniu projektu ustawy budżetowej. Ponadto termin do przedstawienia projektu ustawy budżetowej Sejmowi ulega wydłużeniu, gdy Rada Ministrów przedstawiła najpierw projekt ustawy o prowizorium budżetowym. Ponadto termin do przedstawienia projektu ustawy budżetowej Sejmowi ulega wydłużeniu, gdy Rada Ministrów przedstawiła najpierw projekt ustawy o prowizorium budżetowym. W przypadku przedstawienia prowizorium budżetowego projekt ustawy budżetowej powinien być przedstawiony Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed upływem obowiązywania prowizorium budżetowego. W przypadku przedstawienia prowizorium budżetowego projekt ustawy budżetowej powinien być przedstawiony Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed upływem obowiązywania prowizorium budżetowego. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

37 Prace parlamentarne nad projektem ustawy budżetowej. Prace parlamentarne nad projektem ustawy budżetowej toczą się według postanowień regulaminów Sejmu i Senatu. Prace parlamentarne nad projektem ustawy budżetowej toczą się według postanowień regulaminów Sejmu i Senatu. Przewidują one pewne odrębności w stosunku do postępowania z projektami innych ustaw. Przewidują one pewne odrębności w stosunku do postępowania z projektami innych ustaw. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

38 Postępowanie w Sejmie. Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej odbywa się na sesji plenarnej Sejmu. Nie przewiduje się możliwości odrzucenia projektu ustawy budżetowej w pierwszym jego czytaniu. Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej odbywa się na sesji plenarnej Sejmu. Nie przewiduje się możliwości odrzucenia projektu ustawy budżetowej w pierwszym jego czytaniu. Projekt kieruje się do rozpatrzenia przez Komisję Finansów Publicznych. Projekt kieruje się do rozpatrzenia przez Komisję Finansów Publicznych. Poszczególne części projektów rozpatrują także właściwe komisje sejmowe, które przekazują Komisji Finansów Publicznych stanowiska zawierające wnioski, opinie lub propozycje poprawek wraz z ich uzasadnieniem. Poszczególne części projektów rozpatrują także właściwe komisje sejmowe, które przekazują Komisji Finansów Publicznych stanowiska zawierające wnioski, opinie lub propozycje poprawek wraz z ich uzasadnieniem. W posiedzeniach tych komisji uczestniczą przedstawiciele Komisji Finansów Publicznych. W posiedzeniach tych komisji uczestniczą przedstawiciele Komisji Finansów Publicznych. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

39 Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych Komisja finansów publicznych sporządza sprawozdanie z prac nad projektem ustawy budżetowej wraz z wnioskami co do jego przyjęcia bez poprawek lub z poprawkami. Komisja finansów publicznych sporządza sprawozdanie z prac nad projektem ustawy budżetowej wraz z wnioskami co do jego przyjęcia bez poprawek lub z poprawkami. Przedkłada się także informacje o wnioskach poszczególnych komisji, które nie zostały uwzględnione przez Komisję Finansów Publicznych. Przedkłada się także informacje o wnioskach poszczególnych komisji, które nie zostały uwzględnione przez Komisję Finansów Publicznych. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

40 Drugie czytanie projektu ustawy budżetowej. Na podstawie sprawozdania Komisji Finansów Publicznych odbywa się drugie czytanie projektu ustawy budżetowej. Na podstawie sprawozdania Komisji Finansów Publicznych odbywa się drugie czytanie projektu ustawy budżetowej. Najczęściej kończy się ono skierowaniem projektu do ponownego rozpatrzenia w Komisji Finansów Publicznych ze wskazaniem na zagadnienia, które wymagają dodatkowego wyjaśnienia. Najczęściej kończy się ono skierowaniem projektu do ponownego rozpatrzenia w Komisji Finansów Publicznych ze wskazaniem na zagadnienia, które wymagają dodatkowego wyjaśnienia. Komisja przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania tego polecenia i w ten sposób umożliwia przejście do Komisja przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania tego polecenia i w ten sposób umożliwia przejście do trzeciego czytania i trzeciego czytania i głosowania projektu ustawy budżetowej. głosowania projektu ustawy budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

41 Treść ustawy budżetowej. Ustawa budżetowa nie może mieć dowolnej treści. Ustawa budżetowa nie może mieć dowolnej treści. Ustawa o finansach publicznych określa, co powinna zawierać ustawa budżetowa i jej załączniki oraz w jakiej szczegółowości ma być przedstawiona. Ustawa o finansach publicznych określa, co powinna zawierać ustawa budżetowa i jej załączniki oraz w jakiej szczegółowości ma być przedstawiona. Należy zwrócić uwagę na to, że nie są to wymogi identyczne z tymi, jakie stawia się przed projektem ustawy budżetowej. Należy zwrócić uwagę na to, że nie są to wymogi identyczne z tymi, jakie stawia się przed projektem ustawy budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

42 Ustawa budżetowa ustala (art. 86 uofp): 1. dochody budżetu państwa, 2. wydatki budżetu państwa, 3. deficyt budżetu państwa oraz źródła jego pokrycia, 4. limity zatrudnienia osób objętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń w państwowych jednostkach budżetowych, 5. przychody i rozchody budżetu państwa, 6. zestawienie przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych, 7. plany finansowe państwowych funduszy celowych, 8. wykaz programów wieloletnich, 9. wykaz inwestycji wieloletnich, 10. dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego na reali­zację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań zleconych ustawami, 11. zakres i kwoty dotacji przedmiotowych, 12. wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i kwoty dotacji. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

43 Obładowywanie ustawy budżetowej. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy, ani też innych przepisów, które nie są związane z budżetem na dany rok. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy, ani też innych przepisów, które nie są związane z budżetem na dany rok. Przepisy zawarte w ustawie budżetowej, których zamieszczenia nie wymagają ustawa o finansach publicznych oraz inne ustawy, są tzw. obładowywaniem ustawy budżetowej i są przez prawo zabronione. Przepisy zawarte w ustawie budżetowej, których zamieszczenia nie wymagają ustawa o finansach publicznych oraz inne ustawy, są tzw. obładowywaniem ustawy budżetowej i są przez prawo zabronione. Rozróżnia się przeto ustawę budżetową „czystą" oraz ustawę budżetową „obładowaną". Rozróżnia się przeto ustawę budżetową „czystą" oraz ustawę budżetową „obładowaną". Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

44 Zakaz obładowywania odnosi się w szczególności do takich postanowień, jak: 1. przepisy powszechnie obowiązujące prawa materialnego i formalnego, skierowane do tzw. osób trzecich, czyli stojących poza organami reprezentującymi państwo; 2. przepisy kompetencyjne skierowane do wykonawców ustawy budżetowej, konkretyzujące lub zmieniające kompetencje organów państwa wynikające z prawa budżetowego lub odrębnych ustaw; 3. normy planowe o charakterze rzeczowym, wykazujące cechy skonkretyzowania powinnościowego zachowania się i skierowane do wykonawców ustawy budżetowej - organów państwa, lecz nie wywierające bezpośredniego skutku prawnego dla osób trzecich. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

45 Zakaz zmieniania innych ustaw Zakaz obładowywania ustawy budżetowej jest powiązany także z zakazem zamieszczania w ustawie budżetowej przepisów zmieniających inne ustawy. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

46 Kontrola obładowywania ustawy budżetowej przez Trybunał Konstytucyjny. Przeciwko obładowywaniu ustawy budżetowej wielokrotnie występował Trybunał Konstytucyjny. Wystarczy wskazać, że po 1990 r. skutecznie zakwestionował on obładowanie ustawy budżetowej: na rok 1991 (orzeczenie z 22 VI 1993, K 1/93), na rok 1992 (orzeczenie z 30 XI 1993, K 18/92), na rok 1993 (orzeczenie z 10 I 1995 r., K 16/93), na rok 1995 (orzeczenie z 24 X 1995, K 14/95). Tylko w odniesieniu do ustawy budżetowej na rok 1994 (orzeczenie z 21 XI 1994, K 6/94) Trybunał Konstytucyjny zajął odmienne stanowisko, które spotkało się z krytyką. Przeciwko obładowywaniu ustawy budżetowej wielokrotnie występował Trybunał Konstytucyjny. Wystarczy wskazać, że po 1990 r. skutecznie zakwestionował on obładowanie ustawy budżetowej: na rok 1991 (orzeczenie z 22 VI 1993, K 1/93), na rok 1992 (orzeczenie z 30 XI 1993, K 18/92), na rok 1993 (orzeczenie z 10 I 1995 r., K 16/93), na rok 1995 (orzeczenie z 24 X 1995, K 14/95). Tylko w odniesieniu do ustawy budżetowej na rok 1994 (orzeczenie z 21 XI 1994, K 6/94) Trybunał Konstytucyjny zajął odmienne stanowisko, które spotkało się z krytyką. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

47 Veto Prezydenta w sprawie obładowywania ustawy budżetowej. Obładowywanie ustawy budżetowej stało się zjawiskiem trwałym. Obładowywanie ustawy budżetowej stało się zjawiskiem trwałym. Na rok 2001 przygotowano projekt ustawy budżetowej bez jej obładowania. Na rok 2001 przygotowano projekt ustawy budżetowej bez jej obładowania. Jednocześnie jednak przygotowano i uchwalono projekt ustawy o wykonywaniu budżetu państwa w roku 2001, w którym zamieszczono przepisy typowe dla obładowania ustawy budżetowej, a więc zmieniające inne ustawy, zawieszające w czasie stosowanie przepisów ustawy o finansach publicznych lub wprowadzanie rozwiązań odmiennych od przyjętych w obowiązujących ustawach. Jednocześnie jednak przygotowano i uchwalono projekt ustawy o wykonywaniu budżetu państwa w roku 2001, w którym zamieszczono przepisy typowe dla obładowania ustawy budżetowej, a więc zmieniające inne ustawy, zawieszające w czasie stosowanie przepisów ustawy o finansach publicznych lub wprowadzanie rozwiązań odmiennych od przyjętych w obowiązujących ustawach. Akt ten został zakwestionowany przez Prezydenta RP w formie weta. Akt ten został zakwestionowany przez Prezydenta RP w formie weta. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

48 Kompetencje Senatu. Po uchwaleniu projektu ustawy budżetowej przez Sejm ustawę budżetową przekazuje się Senatowi w celu rozpatrzenia i zgłoszenia ewentualnych poprawek. Analizę i wnioski z niej wynikające wykonuje senacka Komisja Gospodarki Narodowej. Na tej podstawie Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dniu od dnia jej otrzymania od Sejmu. Jeśli Senat zgłosi poprawki do ustawy budżetowej, wówczas podlegają one ocenie sejmowej Komisji Finansów Publicznych, a następnie są przedmiotem głosowania na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Tekst ustawy budżetowej przyjętej ostatecznie przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Prezydentowi RP do podpisu i ogłoszenia. Po uchwaleniu projektu ustawy budżetowej przez Sejm ustawę budżetową przekazuje się Senatowi w celu rozpatrzenia i zgłoszenia ewentualnych poprawek. Analizę i wnioski z niej wynikające wykonuje senacka Komisja Gospodarki Narodowej. Na tej podstawie Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dniu od dnia jej otrzymania od Sejmu. Jeśli Senat zgłosi poprawki do ustawy budżetowej, wówczas podlegają one ocenie sejmowej Komisji Finansów Publicznych, a następnie są przedmiotem głosowania na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Tekst ustawy budżetowej przyjętej ostatecznie przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Prezydentowi RP do podpisu i ogłoszenia. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

49 Kompetencje prezydenta Prezydent RP ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej i skierowanie jej do ogłoszenia. Prezydent RP ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej i skierowanie jej do ogłoszenia. Prezydent RP, inaczej niż w odniesieniu do innych ustaw, nie może wystąpić do Sejmu z umotywowanym wnioskiem o ponowne rozpatrzenie ustawy. Prezydent RP, inaczej niż w odniesieniu do innych ustaw, nie może wystąpić do Sejmu z umotywowanym wnioskiem o ponowne rozpatrzenie ustawy. Przed podpisaniem ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym Prezydent RP może natomiast zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustawy budżetowej. Przed podpisaniem ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym Prezydent RP może natomiast zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustawy budżetowej. Trybunał Konstytucyjny orzeka wówczas w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale. Trybunał Konstytucyjny orzeka wówczas w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale. Prezydent RP oraz inne podmioty są także uprawnieni do złożenia skargi na brak konstytucyjności wskazanych przepisów ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym po podpisaniu i ogłoszeniu tych ustaw. Skarga jest wówczas rozpatrywana w zwykłym trybie. Prezydent RP oraz inne podmioty są także uprawnieni do złożenia skargi na brak konstytucyjności wskazanych przepisów ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym po podpisaniu i ogłoszeniu tych ustaw. Skarga jest wówczas rozpatrywana w zwykłym trybie. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

50 Budżet zastępczy Na wypadek nieuchwalenia budżetu w terminie przewiduje się różne rozwiązania prowizoryczne. Na wypadek nieuchwalenia budżetu w terminie przewiduje się różne rozwiązania prowizoryczne. W Polsce jest to instytucja prowizorium budżetowego. W Polsce jest to instytucja prowizorium budżetowego. W przypadku braku budżetu i prowizorium budżetowego gospodarkę finansową prowadzi się na podstawie rządowego projektu ustawy budżetowej. W przypadku braku budżetu i prowizorium budżetowego gospodarkę finansową prowadzi się na podstawie rządowego projektu ustawy budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

51 Rozwiązania zagraniczne. 1. Gospodarkę finansową można prowadzić na podstawie ubiegłorocznego budżetu lub na podstawie projektu ustawy budżetowej wniesionego do parlamentu, lecz jeszcze nie uchwalonego. 2. Stosuje się także tzw. system zaliczkowy, np. przeznaczając miesięcznie kwotę równą 1/12 wydatków przewidzianych w ubiegłorocznym budżecie. 3. Niektóre państwa ograniczają się tylko do dokonywania wydatków cywilnych o charakterze bieżącym. 4. W większości państw przewiduje się jednak prowadzenie gospodarki finansowej na podstawie budżetu tymczasowego, opracowanego na część roku budżetowego i zastępującego normalny budżet do czasu uchwalenia ustawy budżetowej na dany rok budżetowy. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

52 Rozwiązania polskie W Polsce istnieją dwa rozwiązania. 1. projekt ustawy budżetowej, 2. ustawa o prowizorium budżetowym. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

53 Stosowanie projektu ustawy budżetowej Jeżeli Rada Ministrów przedstawiła, w terminie lub z opóźnieniem, Sejmowi projekt ustawy budżetowej, jednakże Sejm nie uchwalił ustawy budżetowej lub nie została ona podpisana i ogłoszona przez Prezydenta RP przed dniem 1 stycznia, to do czasu ogłoszenia ustawy budżetowej podstawą gospodarki finansowej jest projekt ustawy budżetowej przedstawiony Sejmowi przez Radę Ministrów. Jeżeli Rada Ministrów przedstawiła, w terminie lub z opóźnieniem, Sejmowi projekt ustawy budżetowej, jednakże Sejm nie uchwalił ustawy budżetowej lub nie została ona podpisana i ogłoszona przez Prezydenta RP przed dniem 1 stycznia, to do czasu ogłoszenia ustawy budżetowej podstawą gospodarki finansowej jest projekt ustawy budżetowej przedstawiony Sejmowi przez Radę Ministrów. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

54 Stosowanie projektu ustawy o prowizorium budżetowym. Minister Finansów opracowuje projekt ustawy o prowizorium budżetowym i przedstawia go do uchwalenia Radzie Ministrów, ta zaś uchwala go i przedkłada Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, jeżeli w tym czasie nie przygotowano projektu ustawy budżetowej i nie można go przedłożyć Sejmowi. Projekt ustawy o prowizorium budżetowym powinien co do zasady odpowiadać tylko niektórym wymogom ustawy budżetowej (art. 86) i projektu ustawy budżetowej (art. 87). Uchwalenie ustawy o prowizorium budżetowym nie zwalnia od obowiązku opracowania i uchwalenia projektu ustawy budżetowej. Minister Finansów opracowuje projekt ustawy o prowizorium budżetowym i przedstawia go do uchwalenia Radzie Ministrów, ta zaś uchwala go i przedkłada Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, jeżeli w tym czasie nie przygotowano projektu ustawy budżetowej i nie można go przedłożyć Sejmowi. Projekt ustawy o prowizorium budżetowym powinien co do zasady odpowiadać tylko niektórym wymogom ustawy budżetowej (art. 86) i projektu ustawy budżetowej (art. 87). Uchwalenie ustawy o prowizorium budżetowym nie zwalnia od obowiązku opracowania i uchwalenia projektu ustawy budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl

55 Prowizorium budżetowe. Prowizorium budżetowe jest jedynie rozwiązaniem tymczasowym i obejmuje część roku budżetowego, na który ma być uchwalona ustawa budżetowa. Prowizorium budżetowe obowiązuje od dnia 1 stycznia na okres oznaczony w ustawie o prowizorium budżetowym, nie przekraczający zwykle kilku miesięcy, lub pierwszy kwartał roku budżetowego. Określenie terminu obowiązywania ustawy o prowizorium budżetowym ma znaczenie także w takim sensie, że nie później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania prowizorium Rada Ministrów musi przedstawić Sejmowi projekt ustawy budżetowej, którego nie zdążyła przedstawić wcześniej. Do czasu ogłoszenia ustawy o prowizorium budżetowym gospodarkę finansową państwa prowadzi się na podstawie projektu ustawy o prowizorium budżetowym. Trzeba także dodać, że wyniki gospodarki finansowej państwa prowadzonej na podstawie ustawy o prowizorium budżetowym lub na podstawie projektu ustawy budżetowej podlegają „zarachowaniu" na rzecz kwot ustalonych ostatecznie w ustawie budżetowej. Prowizorium budżetowe jest jedynie rozwiązaniem tymczasowym i obejmuje część roku budżetowego, na który ma być uchwalona ustawa budżetowa. Prowizorium budżetowe obowiązuje od dnia 1 stycznia na okres oznaczony w ustawie o prowizorium budżetowym, nie przekraczający zwykle kilku miesięcy, lub pierwszy kwartał roku budżetowego. Określenie terminu obowiązywania ustawy o prowizorium budżetowym ma znaczenie także w takim sensie, że nie później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania prowizorium Rada Ministrów musi przedstawić Sejmowi projekt ustawy budżetowej, którego nie zdążyła przedstawić wcześniej. Do czasu ogłoszenia ustawy o prowizorium budżetowym gospodarkę finansową państwa prowadzi się na podstawie projektu ustawy o prowizorium budżetowym. Trzeba także dodać, że wyniki gospodarki finansowej państwa prowadzonej na podstawie ustawy o prowizorium budżetowym lub na podstawie projektu ustawy budżetowej podlegają „zarachowaniu" na rzecz kwot ustalonych ostatecznie w ustawie budżetowej. Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego WPIA UŁ www.poltax.pl