Prawa człowieka i systemy ich ochrony

Prezentacja na temat: "Prawa człowieka i systemy ich ochrony"— Zapis prezentacji:

1 Prawa człowieka i systemy ich ochrony
mgr Paweł niemczyk

2 Konstytucyjne środki ochrony praw i wolności

3 Wynagrodzenie szkody Zgodnie z brzmieniem art.. 77 ust. 1 Konstytucji RP : „Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.”

4 Wynagrodzenie szkody „Należy (…) przyjąć, że chodzi tu o każdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach danego podmiotu, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym” (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., sygn. akt SK 18/00)

5 Wynagrodzenie szkody Art Kodeksu Cywilnego 152) § 1. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. § 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

6 Droga sądowa „Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.” (Art. 77 ust. 2 Konstytucji RP)

7 1. Dotyczy nie tylko praw i wolności konstytucyjnych. 2
1. Dotyczy nie tylko praw i wolności konstytucyjnych. 2. Dotyczy nie tylko naruszeń dokonywanych przez władze publiczne. 3. Dotyczy również dochodzenia należności z tego tytułu. Nie dotyczy: wprowadzania wymogów formalnych inicjowania postępowania sądowego, wprowadzania odpłatności postępowania sądowego.

8 „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.” (Art. 45 ust. 1 Konstytucji RP)

9 „Na (…) treść [prawa do sądu] (…) składa się w szczególności: prawo dostępu do sądu, tj. prawo do uruchomienia procedury przed sądem - organem o określonej charakterystyce (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym), prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd. (Wyrok TK z dnia 16 marca 1999 r., sygn. akt SK 19/98)

10 Dwuinstancyjność postępowania sądowego i administracyjnego
„Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa.” (Art. 78 Konstytucji RP)

11 Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich
„Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.” (Art. 80 Konstytucji RP)

12 Skarga konstytucyjna „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.” (Art. 79 ust. 1 Konstytucji RP)

13 Skarga konstytucyjna – instytucja prawna pozwalająca jednostce (lub podmiotowi podobnemu) do dochodzenia swoich konstytucyjnych praw lub wolności przed sądem konstytucyjnym.

14 Funkcje skargi konstytucyjnej: - ochrona praw indywidualnych - ochrona interesu publicznego - rozwiązywanie problemów społecznych - wychowawcza

15 Zakres podmiotowy „Każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone (…)” 1. Wzorcem kontroli wyłącznie konstytucyjne prawa, wolności lub obowiązki. 2. Nie oznacza to, że wyłącznie mogą to być normy rozdziału II Konstytucji (zob. np. art. 22). 3. Wzorcem kontroli nie mogą być normy pozakonstytucyjne (np. międzynarodowe konwencje). 4. Skargą konstytucyjną nie można dochodzić praw określonych w art. 56 Konstytucji RP (prawo do uzyskania azylu oraz statusu uchodźcy).

16 Zakres przedmiotowy (…) w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego (…)” Wyłącznie akt normatywny – nie można skarżyć: bezczynności organów władzy publicznej, braku regulacji prawnej, orzeczeń sądowych, rozstrzygnięć i decyzji administracyjnych. „Akt normatywny”: ustawy, umowy międzynarodowe, przepisy wydane przez centralne organy państwa, akty prawa miejscowego i lokalne akty prawa wewnętrznego (?)

17 Przesłanki materialne:
Interes osobisty – skarżący jest osobiście zainteresowany usunięciem naruszenia jego praw lub wolności, Interes prawny – naruszenie dotyczy sytuacji prawnej skarżącego, Interes realny – naruszenie praw lub wolności musi mieć charakter rzeczywisty.

18 Wyczerpanie toku instancji
W postępowaniu administracyjnym – konieczne jest zaskarżenie decyzji do sądu administracyjnego, W postępowaniu karnym – konieczne jest wyczerpanie wyłącznie zwyczajnych środków zaskarżenia (apelacja/zażalenie), W postępowaniu cywilnym - konieczne jest wyczerpanie wyłącznie zwyczajnych środków zaskarżenia (apelacja/zażalenie).