Turystyka i rekreacja Prawo – I rok studia niestacjonarne  Materiały pomocnicze do zajęć 2 godz. (e-learning) Temat: Prawo karne Zalecana literatura: W. Siuda, Elementy prawa dla ekonomistów, Wyd. Scriptum, Poznań

Problematyka  Przedmiot, zakres i źródła prawa karnego;  Pojęcie przestępstwa, jego znamiona i stadia realizacji  Formy udziału w przestępstwie  Wyłączenie odpowiedzialności karnej;  Kary - pojęcie i cele kary, system kar i ich wymiar 2

3 Prawo Karne  Prawo karne, to zespół norm mówiących jakie czyny są przestępstwami, ustalających zasady odpowiedzialności za takie czyny oraz określających kary jakie grożą za ich popełnienie.  Normy prawa karnego mają na celu ochronę interesów obywateli i ich dóbr przed zamachami, jak również ochronę interesów politycznych i gospodarczych państwa.  O tym, które dobra i w jakim zakresie mają korzystać z ochrony decyduje ustawodawca,

4 Podział Prawa Karnego  Prawo karne materialne – określające czyny przestępne, zasady odpowiedzialności karnej i kary za popełnienie takich czynów  Prawo karne formalne – określające tryb postępowania zmierzającego do ustalenia czy przestępstwo zostało popełnione – a jeśli tak to czy i jaka karę orzec  Prawo karne wykonawcze regulujące sposób i tryb wykonywania kar i stosowania środków karnych

5 Źródła  Kodeks karny z r, który składa się z: części ogólnej, regulującej zagadnienia ogólne takie jak: zasady odpowiedzialności karnej; formy popełnienia przestępstw; system kar i zasady ich wymierzania, zatarcie skazania, oraz wyjaśnienie wyrażeń ustawowych części szczególnej – określające poszczególne typy przestępstw i kary grożące za ich popełnienie części wojskowej – określającej przestępstwa związane ze służbą wojskową  Ustawy szczególne zawierające wyłącznie – przepisy karne ( kodeks karny skarbowy)  Liczne ustawy – zawierające pojedyncze przepisy karne

6 Pojęcie Przestępstwa  Przez pojęcie przestępstwa rozumie się czyn człowieka społecznie szkodliwy, zabroniony przez normę prawa karnego, karalny i zawiniony  Cechy: Czyn człowieka (przestępstwo może popełnić tylko człowiek – poprzez działanie lub zaniechanie) Który jest społecznie szkodliwy (ważny jest stopień społecznej szkodliwości) Bezprawny (sprzeczny z obowiązującą normą prawa karnego)

7 Pojęcie przestępstwa karalny: w zależności od wysokości kary przestępstwa dzielą się na:  Zbrodnie ( zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata, albo surowszą  Występki – zagrożone karą powyżej 30 stawek dziennych; karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.Czyny zagrożone niższą karą niż występki – zalicza się do wykroczeń  zawiniony

8 Pojęcie Przestępstwa Wina – jest to stosunek psychiczny sprawcy do czynu. Stosunek ten może kształtować się różnie (rodzaje i formy winy): 1. Wina umyślna: - W formie zamiaru bezpośredniego (sprawca chce popełnić przestępstwo) - w formie zamiaru ewentualnego (sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i na to się godzi) 2. Wina nieumyślna – sprawca nie ma zamiaru popełnienia przestępstwa, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach - mimo że możliwość popełnienia przestępstwa przewidywał lub mógł przewidzieć,

9 Znamiona Przestępstwa  Określając poszczególne typy przestępstw ustawodawca charakteryzuje ich cechy. Cechy te nazywamy ustawowymi znamionami przestępstw (np. przestępstwo kradzieży charakteryzuje się następującymi znamionami: a) zabraniem; b) w celu przywłaszczenia; c) cudzej; d) rzeczy; e) ruchomej;)  Znamiona te muszą wystąpić łącznie, aby można stwierdzić, że ktoś dopuścił się określonego przestępstwa

10 Przedmiot Przestępstwa  Przez pojęcie przedmiotu przestępstwa rozumienie się określone dobra chronione przez prawo karne, przeciwko którym skierowane jest działanie sprawcy  Dobrami chronionymi są: mienie społeczne i indywidualne, życie i zdrowie ludzkie, wolność sumienia i wyznania

11 Podmiot Przestępstwa  Podmiotem przestępstwa może być tylko człowiek.  Nie każdy człowiek może popełnić przestępstwo i ponieść odpowiedzialność karną. Odpowiedzialność ponoszą osoby, które dopuszczają się czynu zabronionego po ukończeniu 17 lat. Nieletni, którzy ukończyli 15 lat mogą ponieść odpowiedzialność za określone w kodeksie zbrodnie – jeśli okoliczności sprawy i stopień rozwoju sprawcy za tym przemawiają  Nie każdy człowiek może popełnić każde przestępstwo; Istnieją przestępstwa, które mogą popełnić osoby pełniące określone funkcje lub znajdujące się w określonej sytuacji.

12 Stadia Realizacji Przestępstwa  Zamiar  Przygotowanie  Usiłowanie lub  Dokonanie

13 Formy Udziału w Przestępstwie  Sprawstwo  Współsprawstwo  Podżeganie  Pomocnictwo

14 Wyłączenie Odpowiedzialności Karnej  Przyczyny wyłączające winę a) Niepoczytalność b) Błąd  Przyczyny wyłączające bezprawność czynu a) Obrona konieczna b) Stan wyższej konieczności c) Działanie w ramach uprawnień i obowiązków d) Dozwolone ryzyko

15 System Kar  Kodeks wprowadza rozróżnienie na kary i środki karne  Karami są a) Grzywna ( wymierzana w stawkach dziennych: najniższa 10 – najwyższa 360.Wysokość stawki ustala sąd biorąc pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa niż 10 zł i wyższa niż b) Ograniczenie wolności ( nie mniej niż 1 miesiąc i nie więcej niż 12). c) Pozbawienia wolności (nie mniej niż 1 miesiąc i nie więcej niż 15 lat) d) Karą 25 lat pozbawienia wolności e) Kara dożywotniego pozbawienia wolności

16 Środki Karne  Pozbawienie praw publicznych  Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności;  Zakaz prowadzenia pojazdów  Przepadek przedmiotów  Obowiązek naprawienia szkody  Nawiązkę  Świadczenie pieniężne  Podanie wyroku do publicznej wiadomości.

17 Prawo Procesowe  Prawo procesowe nie jest jednolitym zespołem norm. W zakres prawa procesowego wchodzą trzy podstawowe działy: a) prawo o ustroju sądów i prokuratury; b) prawo procesowe cywilne (zwane też procedura cywilną lub postępowaniem cywilnym); c) prawo procesowe karne ( zwane też postępowaniem karnym lub procedura karną).

18 Prawo Procesowe  Cechą prawa procesowego jest to, że wchodzące w jego skład normy nie ustanawiają praw i obowiązków, lecz regulują sposób postępowania organów wymiaru sprawiedliwości oraz sposób występowania przed tymi organami.

19 Prawo Międzynarodowe  Prawo międzynarodowe obejmuje zespół norm regulujących prawa i obowiązki poszczególnych państw w ich stosunkach wzajemnych.  Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi stosunki z zakresu prawa międzynarodowego są przede wszystkim liczne umowy międzynarodowe, jak również powszechnie przyjęte zasady i zwyczaje (np. zasada wolności mórz, czy zasada nienaruszalności wód terytorialnych).

20 Prawo Międzynarodowe  Przedmiotem zainteresowania prawa międzynarodowego są również organizacje międzynarodowe takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych czy Światowa Organizacja Turystyki.