Przeciwciała antyfosfolipidowe w pierwotnym zespole Sjögrena. Marcin Mazurek, Magdalena Dryglewska, Maria Majdan   Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Lublinie

Wstęp Zespół Sjögrena jest przewlekłą chorobą zapalną o podłożu autoimmunologicznym, charakteryzującą się naciekiem komórek limfoidalnych gruczołów zewnętrznego wydzielania, prowadzącym do upośledzenia ich funkcji. Rozróżniamy pojęcia pierwotnego zespołu Sjögrena, oraz wtórnego zespołu Sjögrena.

Wstęp Przeciwciała antyfosfolipidowe są dużą i heterogenną grupą immunoglobulin głównie klasy IgG i IgM rzadko IgA, skierowanych przeciwko ujemnie naładowanym fosfolipidom bądź kompleksom białkowo-fosfolipidowym związanym z białkami układu krzepnięcia. Do grupy tej należą przeciwciała: antykardiolipinowe, LAC przeciw β2GPI, przeciw protrombinie, przeciw aneksynie V przeciw kompleksowi protrombina-seryna przeciwciała przeciw poszczególnym anionowym fosfolipidom np. fosfatydyloserynie, fosfatydylocholinie, fosfatydyloinozytolowi β2GPI

Wstęp Obecność aPL można stwierdzić u chorych: z chorobami autoimmunologicznymi infekcyjnymi limfoproliferacyjnymi w nowotworach, przy stosowaniu leków (np. prokainamidu, fenotiazyny, chlorotiazydu, chininy doustnych leków antykoncepcyjnych) u chorych hemodializowanych a także u 2%- 6,5% ludzi zdrowych Obecność aPL wiąże się z występowaniem charakterystycznych objawów klinicznych t.j.: - zakrzepice żylne i tętnicze - nawracające straty ciąż - małopłytkowość Współwystępowanie wybranych aPL i objawów klinicznych będących następstwem zakrzepicy naczyniowej jest definiowane jako zespół antyfosfolipidowy

Materiał Badaniami objęto 61 chorych z rozpoznaniem pierwotnego zespołu Sjögrena zgodnie z ujednoliconymi europejsko-amerykańskimi kryteriami z 2002 roku leczonych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w latach 2005-2007

Charakterystyka epidemiologiczna grupy chorych na Zespół Sjögrena. Zespoł Sjögrena Liczba chorych 61 Płeć: kobiety mężczyźni 59 2 Wiek (lata) 50,0 ± 12,7 (22 – 78) Czas trwania choroby (lata) 4,0 ± 3,2 (0,5 – 12)

Metody Przeciwciała antykardiolipinowe i anty-β2-glikoproteinie I w klasie IgM i IgG oznaczane były w surowicy krwi chorych przy użyciu komercyjnych zestawów do oznaczeń metodą ELISA firmy Euroimmun oraz Hycor Biomedica. Antykoagulant toczniowy oznaczany był w osoczu cytrynianowym metodą koagulometryczną. Za wynik pozytywny przyjęto dla przeciwciał: antykardiolipinowych - 15 MPL lub GPL U/ml anty-β2-glikoproteinie I - 20 RU/ml zarówno w klasie IgM i IgG.

Liczba pacjentów z obecnymi przeciwciałami aPL w grupie chorych ZS Współwystępowanie różnych rodzajów przeciwciał aPL w grupie chorych z Zespołem Sjögrena. Liczba pacjentów z obecnymi przeciwciałami aPL w grupie chorych ZS n=61 aCL + a-β2 GPI + LAC Obecne dwa z trzech przeciwciał aCL + a-β2 GPI aCL + LAC a-β2 GPI + LAC 2 - Co najmniej jedno przeciwciało aCL a-β2 GPI LAC 17 15 3 1

Liczba pacjentów w grupie ZS n=61 Częstość występowania przeciwciał przeciw β2 glikoproteinie I w klasie IgM i IgG w mianach wysokim, średnim i niskim w grupie chorych z Zespołem Sjögrena. Liczba pacjentów w grupie ZS n=61 w mianie wysokim > 90 RU/ml w mianie średnim 40 - 89RU/ml w mianie niskim 20 – 39 RU/ml a-β2 GPI 3 (4,59%) a-β2 GPI IgM 2 (3,28%) a-β2 GPI IgG 1 (1,64%)

Liczba pacjentów w grupie ZS n=61 Częstość występowania przeciwciał aCL w klasie IgM i IgG w mianach wysokim, średnim i niskim w grupie z rozpoznanym Zespołem Sjögrena.   Liczba pacjentów w grupie ZS n=61 w mianie wysokim > 80 IU/ml w mianie średnim 40 - 80 IU/ml w mianie niskim 15-39 IU/ml aCL 15 (24,59%) aCL IgM 11 (18,03%) 1 (1,64%) 3 (4,92%) 6 (9,84%) aCL IgG 12 (19,67%) 2 (3,28%) 10 (16,39%)

Średnie miana przeciwciał antyfosfolipodowych dla grupy z Zespołem Sjögrena. Średnie miano dla grupy ZS ( IU/ml ) n=61 Średnie miano dla wyników pozytywnych z grupy aCL IgM 12,6 ± 16,2 (0,8 – 89,9) 38,02 ± 24,37 (15,31 –89,9) aCL IgG 12,3 ± 10,1 (0,2 – 39,9) 27,64 ± 8,5 (15,2 –39,9) a-β2 GPI IgM 8,5 ± 6,2 (0,1 – 29,3) 24,9 ± 6,2 (20,6–29,3) a-β2 GPI IgG 2,9 ± 2,6 (0,4 – 20,9) 20,9 ( jeden wynik pozytywny)

Charakterystyka kliniczna chorych z obecnością w surowicy: Charakterystyka kliniczna chorych z obecnością w surowicy: p/ciał aCl IgM w wysokim mianie p/ciał aCl IgM w średnim mianie LAC Chory wiek ANA SS-A SS-B Hist-pat. Leuko-penia p/ciała p/fodrynie IgA/ IgM RF(+) ↑ TP 1. I-P 42 + - -/- 2. D-S 74 +/- 3. M-W 49 4. M-S 69 5. Z-W 38

Charakterystyka kliniczna chorych z obecnością w surowicy: Charakterystyka kliniczna chorych z obecnością w surowicy: p/ciał aCl IgM w wysokim mianie p/ciał aCl IgM w średnim mianie LAC chory artralgia/ arthritis Objaw Raynouda vasculitis Lympha- denopatia inne 1.I-P +/- - + aTPO +, aTG + ↓ C3 2. D-S +/+ p/ciała aSRP + polineuropatia 3.M-W p/ciała aCCP + 4. M-S zespół brady-tachy 5. Z-W a/dsDNA +/-; ↓ C3

Epizody zakrzepicy/powikłania położnicze u 2 chorych kobiet lat 42 i 58 – zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych poprzedzająca rozpoznanie zespołu Sjögrena, w obu przypadkach nie stwierdzono obecności w surowicy markerowych p/ciał antyfosfolipidowych u 1 chorego mężczyzny lat 62- 3 krotnie epizody zakrzepicy t. biodrowej, 2 x epizody zakrzepicy żył kończyn dolnych poprzedzające rozpoznanie zespołu Sjögrena; w surowicy stwierdzono obecność p/ciał aCl IgG, anty-β2-glikoproteinie I IgG u 1 chorej 2-krotnie poronienia ( 6 ciąż) poprzedzające rozpoznanie zespołu Sjögrena; nie stwierdzono obecności w surowicy markerowych p/ciał antyfosfolipidowych

Wnioski w pierwotnym zespole Sjögrena, częstość występowania p/ciał antyfosfolipidowych jest relatywnie wysoka miana przeciwciał są zazwyczaj niskie obecności przeciwciał w surowicy rzadko towarzyszą epizody zakrzepowe, czy powikłania ciąży tylko w jednym przypadku ( mężczyzna) stwierdzono współistnienie nakładania się pierwotnego zespołu Sjögrena i pełnoobjawowego zespołu antyfosfolipidowego

Dziękuję za uwagę