Eugeniusz J. Kucharz Zespół Marfana

Zespół Marfana Zespół Marfana (MFS) jest dziedziczną chorobą tkanki łącznej, uwarunkowaną zmianami budowy i czynności fibryliny-1

Zespół Marfana MFS został opisany w 1896 r. przez francuskiego pediatrę Antoine Bernarda Jeana Marfana. Gen odpowiedzialny za powstawanie MFS wykrył w 1991 r. Francesco Ramirez.

Fibrylina Fibriliny to glikoproteidy tkanki łącznej tworzące mikrofibryle. Mikrofibryle są składową włókien elastycznych czyli sprężystych. Włókna elastyczne m.in. stabilizują połączenie skóry właściwej z naskórkiem,mocują soczewkę do ciałka rzęskowego, uczestniczą w rozwoju ściany naczyniowej i prawdopodobnie regulują rozwój tkanki łącznej.

Fibrylina Znane są trzy fibryliny będące produktami kodowanymi przez odrębne geny. Najwięcej w ustroju jest fibryliny-1. Fibrylina-2 uczestniczy w rozwoju płodowym. Fibrylina-3 występuje w układzie nerwowym.

Fibrylina MFS jest wynikiem zaburzeń strukturalno-czynnościowych fibryliny-1. Jest to białko składające się z 2871 reszt aminokwasowych (postać prekursorowa) o masie cząsteczkowej ok. 350 kDa.

Fibrylina Fibrylina-1 posiada złożoną budowę. Ok. 75% cząsteczki składa się z 46 fragmentów przypominających EGF (nabłonkowy czynnik wzrostu) – może ona przyłączać jony wapniowe. Mały fragment może łączyć się z TGF-β.

Fibrylina Gen kodujący fibrylinę-1 znajduje się na chromosomie 15 (15q21.1). Oznaczony jest jako FBN1 i liczy ok. 200 kb. Sekwencję kodująca tworzy 65 eksonów.

MFS jest stosunkowo częsty MFS jest stosunkowo częsty. Jego występowanie szacuje się 1-2/5000 żywych urodzeń.

Dziedziczy się jako cecha autosomalna dominująca Dziedziczy się jako cecha autosomalna dominująca. Prawdopodobieństwo zachorowania wynosi 50% jeżeli choruje jeden z rodziców.

Objawy kliniczne Wysoki wzrost Długie kończyny Długie palce u rąk i stóp

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne Zniekształcenia klatki piersiowej „szewska klatka piersiowa”

Objawy kliniczne Niewielka nadruchomość stawów Płaskostopie, Skrzywienia kręgosłupa „Gotyckie podniebienie”

Objawy kliniczne Wydłużenie czaszki Zmieniona mowa Występują bóle stawów Wcześnie rozwija się choroba zwyrodnieniowa

Objawy kliniczne Zmiany oczne: zwichnięcie soczewki odklejenie siatkówki

Podwichnięcie soczewki

Podwichnięcie soczewki – ojciec i syn

Objawy kliniczne Największym zagrożeniem życia są zmiany tętnicy głównej 80% chorych ma niedomykalnośc zastawki mitralnej Częste jest poszerzenie aorty Pęknięcie tętniaka aorty jest główną przyczyną śmierci

Rozwarstwienie aorty

Rozpoznanie Duża zmienność fenotypowa Wiele możliwych mutacji genu fibryliny-1 Kryteria obejmują małe i duże objawy ze strony: Układu kostnego Oka Układu sercowo-naczyniowego

Rozpoznanie Rozpoznanie wymaga spełnienia 2 kryteriów dużych w dwóch układach i jednego małego z innego układu

Rozpoznanie Nie ma powodu wykonywać badanie wycinka skórno-mięśniowego Można wykonywać operacje korekcyjne ortopedyczne jeżeli nie ma przeciwwskazań kardiologicznych Gojenie jest prawidłowe

Rozpoznanie Badania genetyczne mają ograniczoną przydatność kliniczną ponieważ dokładne określenie mutacji genu fibryliny-1 nie wpływa na sposób leczenia.

Rozpoznanie różnicowe Należy odróżnić MFS od innych zespołów (np. Ehlersa i Danlosa, wrodzonej łamliwości kości) Różnicować z innymi zespołami mafanoidalnymi

Rozpoznanie różnicowe Rzekomy zespół Marfana Zespół Weila i Marchesaniego Wrodzona pająkowatość palców Zespół Lowysa i Dietza (typ1 i typ 2) Rodzinna tętniakowatość aorty piersiowej

Leczenie Wielospecjalistyczna opieka lekarska Zmiany w tętnicy głównej ograniczenie dużych wysiłków fizycznych ukg i MRI co rok Jeżeli ujście aorty > 43 mm lub poszerzenie jej światła – wskazanie do leczenia kardiochirurgicznego

Leczenie Do leczenia kardiochirurgicznego należy kierować: wywiad rodzinny pęknięcia aorty poszerzenie ujścia aorty więcej niż 10 mm/rok duża niedomykalność zastawki mitralnej planowana ciąża planowany inny duży zabieg chirurgiczny

Leczenie U dzieci o ile to możliwe należy odczekać z zabiegiem do ukończenia wzrostu Należy ściśle kontrolować ciśnienie krwi Wskazane stosowanie leków beta-adrenergicznych

Leczenie Leczenie okulistyczne Profilaktyka pogłębiania się skrzywień kręgosłupa

Leczenie Kobiety powinny rozważyć decyzję o ciąży ryzyko urodzenia dziecka z MFS 50% ryzyko pęknięcia tętniaka aorty ryzyko pęknięcia macicy (małe)

Rokowanie Przeżycie chorych na MFS istotnie się zwiększa ze względu na postępy kardiochirurgii i lepszą opiekę kardiologiczną. Obecnie chorzy dożywają wieku 50-60 lat.

Na MFS chorowali jak się wydaje Faraon Echnaton (XIV w. pne)

Nicollo Paganini (1782-1840)

Chorzy w Polsce są skupieni w: