czyli jak napisać bibliografię i przypisy Prawa autorskie czyli jak napisać bibliografię i przypisy

Prawo autorskie to: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Mówiąc prościej Przedmiotem prawa autorskiego są utwory: 1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe); 2) plastyczne; 3) fotograficzne; 4) lutnicze; 5) wzornictwa przemysłowego; 6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; 7) muzyczne i słowno-muzyczne;

Jest to ważne zagadnienie, ponieważ: Autorskie prawa osobiste są prawami „ojcostwa utworu” i obejmują przede wszystkim prawo autora do wiązania z dziełem jego nazwiska. Do osobistych praw autorskich należy także prawo do zachowania niezmienionej treści i formy utworu, zakazujące wprowadzania zmian, zniekształceń, przeinaczeń czy prawo do nadzoru nad korzystaniem z dzieła.

Co z tego wynika? Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem (kopiowanie, przekształcanie itp.), może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Jednak należy pamiętać, że: Można bez zgody autora przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, lecz trzeba podać autora i dzieło. Jest to tzw. prawo cytatu.

Mówiąc prościej: Jest dopuszczalna możliwość przytoczenia w tworzonym przez siebie dziele urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości bez zgody ich twórcy i bez uiszczania na jego rzecz wynagrodzenia. Prawo cytatu dotyczy twórczości chronionej majątkowymi prawami autorskimi i stanowi ich ograniczenie na rzecz dozwolonego użytku. Z utworów nie objętych prawami majątkowymi można bowiem korzystać swobodnie, pod warunkiem oznaczenia autora.

Warunki korzystania z prawa cytatu: Cytat musi być rozpoznawalny. Czytelnik musi wiedzieć, które słowa są słowami autora, a które są cytowane. Brak odróżnienia cytatu od reszty tekstu stanowić będzie naruszenie praw autorskich. Można w takim przypadku mówić o popełnieniu plagiatu

Warunki korzystania z prawa cytatu: Cytat musi być wyraźnie oznaczony co do autorstwa i źródła, i to w każdym przypadku, w którym się pojawia. Nie wystarczy samo ogólne odwołanie się do autorów lub dzieł w końcowym zestawieniu bibliografii lub źródeł. Brak wyraźnego oznaczenia cytatu stanowić będzie naruszenie praw autorskich. W przypadku przytaczania cytatów, których autorstwo nie jest znane (rozpowszechniane były anonimowo), należy taką okoliczność również zaznaczyć

Warunki korzystania z prawa cytatu: Zamieszczenie cytatu musi być uzasadnione celem – ma służyć wyjaśnianiu lub nauczaniu, krytycznej analizie lub prawom gatunku twórczości.

Warunki korzystania z prawa cytatu: Cytat pełni funkcję pomocniczą – ma służyć uzupełnieniu i wzbogaceniu dzieła, nie może go natomiast zastępować, ani tworzyć jego zasadniczej konstrukcji. Tworzone dzieło ma być samoistne, nie może polegać na przytoczeniu cudzej twórczości, ewentualnie jedynie z własnym, krótkim komentarzem. Nie może być również serią cytatów, nawet gdyby to były cytaty z różnych dzieł i autorów. Cytaty w samoistnym dziele powinny mieć rolę podrzędną. Nadmierne, zbyt obszerne i nieuzasadnione korzystanie z cytatów również stanowi naruszenie praw autorskich.

Na koniec trzeba pamiętać o tym, że: Nie jest jednoznacznie określona dopuszczalna wielkość cytatu. Musi on jednak pozostawać w takiej relacji do całości dzieła, aby przy realizowanych przez cytat celach zachowana była pomocnicza rola cytatu. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego cytowany urywek lub nawet cały drobny utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu własnej twórczości, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne, samoistne dzieło.

A co z tą bibliografią? BIBLIOGRAFIA - uporządkowany wg określonych kryteriów spis dokumentów (książek, czasopism, artykułów i in.) z najważniejszymi informacjami o każdej z pozycji. BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKOWA (literatura przedmiotu, wykaz źródeł) zawiera skrócone opisy bibliograficzne dokumentów, na które powołuje się autor pracy (cytowanych lub tylko związanych z tematem). Sporządza się ją dla ukazania warsztatu naukowego wykonanej pracy. Pozwala ocenić znajomość tematyki i oryginalność pracy. Jest dla czytelnika źródłem informacji o innych opracowaniach na dany temat. Bibliografię umieszczamy na końcu pracy.

Jak ją sporządzić? Podstawowe zasady: Informacje o książce spisujemy ze strony tytułowej, nie z okładki. Tytułu książki nie ujmujemy w cudzysłów. Można podać tylko inicjał imienia autora, jeśli nie utrudni to identyfikacji. Pomijamy informacje o stopniach naukowych i funkcjach służbowych autora. W opisie można uwzględnić tylko elementy obowiązkowe, lub podać więcej szczegółów. Norma dopuszcza też pewną dowolność interpunkcji i wyróżnień graficznych (zmiana kroju czcionki, podkreślenia), np. tytuł czasopisma można ująć w cudzysłów lub napisać kursywą.

Elementy konieczne opisu to: Nazwisko Imię (dopuszczalna pierwsza litera z kropką) autora, Tytuł, Wydanie, rok wydania, numer ISBN.

Jak to się ma w praktyce? Nazwisko Imię (dopuszczalna pierwsza litera z kropką) autora, Tytuł, Wydanie, rok wydania, numer ISBN. Słowacki Juliusz, Balladyna, Wyd. 3, Warszawa, PIW, 1982, ISBN 83-06-00041-2.

W opisie książki autora obcojęzycznego należy podać nazwisko tłumacza Szekspir Wiliam, Makbet, Wyd. 4, przeł. Józef Paszkowski, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1984, ISBN 83-218-0386-5.

Książka wielotomowa Krasicki Ignacy, Utwory wybrane, t. 1- 2, Warszawa, PIW, 1980, ISBN 83-06-00268-7

PRACA ZBIOROWA (więcej niż 3 autorów) Stosujemy skróty: np. wyb., oprac., pod red. (wybrał, opracował, pod redakcją) Tytuł, pod red. (wyb. / oprac.) Imię Nazwisko redaktora lub autora wyboru, opracowania, Wydanie, Miejsce wydania, Wydawnictwo, rok wydania, numer ISBN. Pisarze świata, pod red. Jolanty Skrundy, Wyd. 2 zmien.i rozsz. ,Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12776-7.

Gdy brak wyraźnego wskazania redaktora, autora: Epoki literackie: Od antyku do współczesności, Bielsko - Biała, "Park", 2003, ISBN 83-7266-245-2.

Opis fragmentu lub rozdziału książki - jak zrobić przypisy… Przypisy to wydzielone fragmenty tekstu w publikacji, powiązane z tekstem głównym za pomocą odsyłaczy. Odnoszą się do poszczególnych wyrazów, zwrotów i fragmentów tekstu głównego. Przypisy są stosowane wszędzie tam, gdzie podaje się cytaty lub dane pochodzące z badań. Brak przypisu w takiej sytuacji traktuje się jako plagiat.

Jak to wygląda w praktyce? Nazwisko Imię autora, Tytuł książki, Wydanie, numeracja części, miejsce wydania, Wydawnictwo, rok wydania, numer ISBN, Tytuł fragmentu / rozdziału, strony Nosowska Dorota, Leksykon motywów literackich, Wyd.2, Bielsko - Biała, "Park", 2004, ISBN 83-01-12776-7, Miłość, s. 290 - 293.

OPIS UTWORU / ARTYKUŁU W PRACY AUTORSKIEJ Nazwisko Imię autora, Tytuł utworu / artykułu [W:] Tenże, Tytuł całości, miejsce wydania, Wydawnictwo, rok wydania, numer ISBN, numeracja części, strony Żeromski Stefan, Zmierzch [W:] Tenże, Opowiadania, Warszawa, "Książka i Wiedza", 1985, ISBN 83-01-12776-7, s. 50 - 55.

OPIS ARTYKUŁU W PRACY ZBIOROWEJ Nazwisko Imię autora, Tytuł artykułu [W:] Tytuł pracy zbiorowej, pod red. (wyb. / oprac.) Nazwisko Imię redaktora lub autora wyboru, opracowania, miejsce wydania, Wydawnictwo, rok wydania, numer ISBN, numeracja części, strony. Błoński Jan, Popiół i diament po latach [ W:] Lektury polonistyczne, pod red. Ryszarda Nycza, Kraków, "UNIWERSITAS", 1999, ISBN 83-01-12776-7, t. 2, s. 7 - 35.

OPIS ARTYKUŁU Z CZASOPISMA Nazwisko Imię autora, Tytuł, "Tytuł czasopisma" rok wydania, numer czasopisma, numery stronic Skrzypczak - Walkowiak Bogna, Literackie portrety niań i guwernantek, "Polonistyka" 2004, nr 1, s,. 14 - 18.

STRONA INTERNETOWA Nazwisko Imię autora, Tytuł artykułu [online], Miejsce publikacji, Instytucja sprawcza, data publikacji [dostęp: data dostępu], Dostępny w Internecie: <adres strony>. Skórka Stanisław, Wirtualna historia książki i bibliotek [online], Kraków, Akademia Pedagogiczna, aktualizacja 17.06.2009 [dostęp: 15 października 2009], Dostępny w Internecie:<http://www.ap.krakow.pl/whk>.

Zródła: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.1994 nr 24 poz.83) [online] [dostęp: 24.10.2105], Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940240083 Krakowska Akademia im. A. Frycza Modrzewskiego, Zasady sporządzania bibliografii załącznikowej [online] [dostęp: 24.10.2015], Dostępny w Internecie: http://www.ka.edu.pl/biblioteka/bibliografia-i-przypisy--zasady-tworzenia/ Normy dotyczące sporządzania opisów bibliograficznych [online] [dostęp: 24.10.2105], Dostępny w Internecie: http://www.home.umk.pl/~koma/Normy.htm Prawo autorskie [online] [dostęp: 24.10.2015], Dostępny w Internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_autorskie Prawo cytatu [online] [dostęp: 24.10.2105], Dostępny w Internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_cytatu

Dziękuję za uwagę 