VIII Forum Rynku Spożywczego i Handlu 2015 8th Food Market & Retail Forum 2015 Warszawa, hotel Sheraton, 5 listopada 2015 Sesja tematyczna: Rynek dystrybucji. Sektor hurtowej sprzedaży żywności w decydującej fazie przebudowy Rynek hurtowy w Polsce. Perspektywy i kierunki rozwoju sektora dystrybucyjnego dr Urszula Kłosiewicz-Górecka, prof. IBRKK Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur

Agenda Liczba i struktura przedsiębiorstw hurtowych wg wielkości i grup artykułów Dynamika i struktura sprzedaży hurtowej Formy handlu hurtowego i kierunki zmian Rozwój e-handlu - konsekwencje dla hurtu i logistyki Wnioski i pytania badawcze

Liczba przedsiębiorstw hurtowych Według danych GUS przedsiębiorstw aktywnie działających w sekcji Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi było w 2014 r. 267619, które stanowiły 27,1% ogółem przedsiębiorstw handlowych w Polsce . W 2014 r. populacja przedsiębiorstw hurtowych zmniejszyła się o 8% w porównaniu z 2013 r. Przedsiębiorstw detalicznych było w 2014 r. 577875, które stanowiły 58,5% ogółem przedsiębiorstw handlowych w Polsce . Przedsiębiorstwa hurtowe handlu żywnością i artykułami bezalkoholowymi stanowiły w 2014 r. około 16% ogółem przedsiębiorstw hurtowych w Polsce. Według szacunków IBRKK było to około 1700 przedsiębiorstw powyżej 9 osób pracujących. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Struktura przedsiębiorstw handlowych według liczby pracujących w 2010 r. w % Struktura przedsiębiorstw handlowych według liczby pracujących w 2014 r. w % Wielkość przedsiębiorstwa handlowego Hurtowe Detaliczne Do 9 pracujących 93,9 97,7 10-49 5,3 2,1 50 i więcej pracujących 0,8 0,2 Wielkość przedsiębiorstwa handlowego Hurtowe Detaliczne Do 9 pracujących 93,7 97,2 10-49 5,5 2,5 50 i więcej pracujących 0,8 0,3 W strukturze przedsiębiorstw handlowych dominują mikro przedsiębiorstwa, ale ich udział zmniejsza się zarówno w grupie przedsiębiorstw hurtowych, jak i detalicznych. Jest to m. in. skutek silnej konkurencji w sferze handlu i procesów konsolidacji poziomej. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i szacunków IBRKK.

Struktura sprzedaży hurtowej według wielkości przedsiębiorstwa 2010 r. Struktura sprzedaży detalicznej według wielkości przedsiębiorstwa Detal 2010 Struktura sprzedaży hurtowej według wielkości przedsiębiorstwa 2010 r. Struktura sprzedaży hurtowej w 2010 r. przedsiębiorstw: - do 49 osób pracujących 52,9% - 50 i więcej osób pracujących 47,1% Detal 2014 Struktura sprzedaży hurtowej w 2014 r. przedsiębiorstw: - do 49 osób pracujących 53,0% - 50 i więcej osób pracujących 47,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rynek wewnętrzny w 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. (2010-2015). GUS. Warszawa.

Struktura sprzedaży hurtowej według grup towarów w 2014 r. Struktura sprzedaży detalicznej według grup towarów w 2014 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rynek wewnętrzny w 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. (2010-2015). GUS. Warszawa.

Sprzedaż detaliczna i hurtowa (ceny bieżące) Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Sprzedaż detaliczna ogółem w mln zł Ogółem sprzedaż hurtowa w mln zł 582774,7 759814,3 592958,4 846490,2 646127,1 946833,2 675992,6 980452,1 685658,7 1010623,7 704841,5 1018250,2 Źródło: Rynek wewnętrzny w 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. (2010-2015). GUS. Warszawa.

Sprzedaż hurtowa według grup wielkościowych przedsiębiorstw Wyszczególnienie a – liczby bezwzględne b - rok poprzedni = 100,0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Sprzedaż hurtowa ogółem w mln zł Sprzedaż przedsiębiorstw do 49 osób pracujących w mln zł Sprzedaż przedsiębiorstw o liczbie pracujących 50 osób i więcej   759814,3 377358,1 382456,2 846490,2 447817,6 398672,6 946833,2 494820,6 452012,6 980452,1 513863,1 466589,0 1010623,7 534207,9 476415,8 1018250,2 538297,9 479952,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rynek wewnętrzny w 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. (2010-2015). GUS. Warszawa.

Przedsiębiorstwa hurtowe według liczby posiadanych magazynów Liczba magazynów 2009 2012 2012/2009 w % liczba Ogółem 7751 7534 97,2 1 3785 3808 100,6 2 - 5 3034 2793 92,1 6 - 10 604 582 96,4 11 i więcej 328 351 107,0 Źródło: Rynek wewnętrzny w 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. (2010-2015). GUS. Warszawa.

Struktura zakupów towarów przez przedsiębiorstwa hurtowe i detaliczne ogółem w kraju w 2013 r. Struktura zakupów towarów przez zagraniczne przedsiębiorstwa hurtowe i detaliczne w 2013 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rynek wewnętrzny w 2014 r. (2015). GUS. Warszawa.

Formy handlu hurtowego i kierunki ewolucji przedsiębiorstw hurtowych mikro i małe przedsiębiorstwa hurtowe, które są zazwyczaj lokalnymi firmami mającymi stosunkowo wąski asortyment i ograniczony zakres świadczonych usług tzw. aktywne przedsiębiorstwa hurtowe, oferujące szeroki zakres usług dla producentów towarów i handlu detalicznego samoobsługowe przedsiębiorstwa hurtowe (hurtownie cash and carry) przedsiębiorstwa obsługujące handel elektroniczny Źródło: Opracowanie własne.

Mikro i małe przedsiębiorstwa hurtowe Są to typowi pośrednicy, których kluczowymi klientami są małe niezależne sklepy, zakłady gastronomiczne i hotele. Zmniejszająca się populacja klientów małych hurtowni, niska rentowność i brak kapitału na rozwój, trudności w realizacji zobowiązań finansowych sprawiają, że obserwowane w ostatnich latach upadłości przedsiębiorstw hurtowych często dotyczą właśnie tej grupy firm. Źródło: Opracowanie własne.

Jakie są szanse rynkowe dla mikro i małych przedsiębiorstw hurtowych ? Konsolidacja z podobnymi firmami hurtowymi (pozioma integracja) dla uzyskiwania korzyści skali w sferze zakupu Budowanie więzi z lokalnymi producentami i przedsiębiorstwami detalicznymi dla zapewnienia sobie klientów Ważne może okazać się wykorzystanie szans wynikających ze zmian zachodzących w handlu detalicznym, tj. rosnącym w Polsce udziale wyspecjalizowanych sklepów z żywnością - z 21,2% w 2009 r. do 24,9% w roku 2014 oraz rosnącego zainteresowania konsumentów zakupami artykułów świeżych, produktami prozdrowotnymi i pochodzącymi od lokalnych producentów. Na rynku mogą utrzymać się dystrybutorzy wyspecjalizowani w wybranych kategoriach (mrożonki, alkohole, artykuły mleczarskie, produkty świeże, artykuły pro zdrowotne) Rynek produktów prozdrowotnych to około 0,2% sprzedaży ogółem artykułów żywnościowych, a szacuje się, że w najbliższych latach wzrośnie do 3-5% .

cd. Szanse mikro i małych przedsiębiorstw hurtowych Wykorzystanie zainteresowania producentów wzmocnieniem tradycyjnego kanału sprzedaży gwarantującego bliskie relacje z konsumentami Wspólna budowa strategii rozwoju dla kanału tradycyjnego Wspólne inwestycje (centra dystrybucyjne, technologie informacyjne) Wspólne budowanie komunikacji z klientami

Liczba hurtowni i sklepów obsługiwanych przez Grupę EUROCASH Samoobsługowe hurtownie Formaty 2014 r. Hurtownie C&C 168 Delikatesy Centrum 1003 Sklepy ABC 6997 Sieci franczyzowe 4362 Największe samoobsługowe hurtownie FMCG to: Grupa Eurocash SA, z ok. 26% udziałem w rynku hurtowym FMCG (połączenie hurtu C&C oraz hurtu aktywnego) Makro Cash and Carry Polska SA Selgros Sp. z o. o. Specjalizują się w obsłudze niezależnych przedsiębiorstw detalicznych oraz sklepów funkcjonujących w systemach sieciowych, a także HoReCa i instytucji Sprzedaż Grupy EUROCESH w podziale na formaty Formaty 2014 r. w % EUROCASH C&C 28 EUROCASH Dystrybucja 25 Produkty tytoniowe 19 EUROCASH Alkohole 12 Delikatesy Centrum 11 HORECA 3 Inne 2 Źródło: Dom Maklerski BDM

Samoobsługowe hurtownie Ich rozwój związany jest z : - koniecznością optymalizacji efektywności serwisu mniejszych sklepów. Celem jest zapewnienie długoterminowej konkurencyjności małym i średnim sklepom detalicznym - rozwojem kanału HoReCa Włączają się w proces konsolidacji handlu detalicznego tworząc własne sieci Rozwijają usługi i doradztwo biznesowe dla małych niezależnych firm zapewniając sobie stałych klientów Źródło: Opracowanie własne.

Aktywne przedsiębiorstwa hurtowe z szeroką ofertą usług Jest to grupa przedsiębiorstw hurtowych zróżnicowana pod względem wielkości, której charakterystyczną cechą jest szeroki i systematycznie zwiększany zakres usług, świadczonych producentom i firmom detalicznym, obejmujący m. in.: profesjonalne zarządzanie zapasami magazynowymi producentów konfekcjonowanie towarów dla potrzeb firm detalicznych usługi transportowe i spedycyjne wspomaganie detalu w zakresie merchandisingu obsługa celna Źródło: Opracowanie własne.

Rozwój aktywnych przedsiębiorstw hurtowych wiąże się z: dalszą konsolidacją firm hurtowych (integracja pozioma). Ma ona na celu uzyskanie korzyści skali w sferze zakupu budowaniem silnych, dobrych relacji z detalem oraz dalszą konsolidacją handlu detalicznego (integracja pionowa), między innymi w postaci kreowania sieci detalicznych funkcjonujących wg zasad franczyzy. Źródło: Opracowanie własne.

Rozwój systemów franczyzy Rok Sklepy do 100 m2 Systemy franczyzowe Sklepy w systemach franczyzowych liczba rok poprzedni = 100,0 2009 341019 95,2 576 100,0 32403 2010 315407 92,5 758 131,6 42646 2011 313174 99,3 837 110,4 50457 118,3 2012 325171 103,8 926 110,6 54930 108,9 2013 320003 98,4 978 105,6 60382 109,9 2014 320640 100,2 1058 108,2 65367 108,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz http://profitsystem.pl/raport

cd. Rozwój aktywnych przedsiębiorstw hurtowych wiąże się z: Pogłębiające się procesy integracji wiążą się z: wdrażaniem nowoczesnych rozwiązań logistycznych, pozwalających na obniżkę kosztów magazynowania i podnoszących sprawność dystrybucji żywności (tworzenie centrów dystrybucyjnych) oferowaniem klientom detalicznym specjalnych narzędzi wspierających sprzedaż (zarządzanie kategorią) kreowaniem marek własnych Ich celem jest: uzyskiwanie wyższej sprzedaży, poprawa rentowności przedsiębiorstw hurtowych i firm detalicznych, wywieranie większego wpływu na politykę cen i marż, budowa wizerunku zintegrowanego przedsiębiorstwa hurtowo-detalicznego, osiąganie korzyści wynikających z trwałych relacji z klientami detalicznymi. wykorzystywaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych w ich kontaktach z partnerami biznesowymi. Działania podejmowane przez tzw. aktywne firmy hurtowe wpływają na tempo i zakres zmian zachodzących w dystrybucji żywności w Polsce. Źródło: Opracowanie własne.

Rozwój e-handlu - konsekwencje dla hurtu i logistyki Szacuje się, że w 2015 r. rynek handlu internetowego może osiągnąć w Polsce 32 mld zł. Mobilność rozwiązań teleinformatycznych zmieniła zachowania zakupowe. Konsument umiejętnie porusza się między zakupami on - line i off - line. Dla przedsiębiorstw handlu detalicznego rozwiązaniem jest przyjęcie dwukanałowości, czyli zapewnienie konsumentowi takiej samej oferty w świecie rzeczywistym i wirtualnym. Wyzwaniami dla dalszego rozwoju e-commerce jest doręczanie zamówień tego samego dnia i obsługa zwrotów. Realizacja tych zadań terminowo i po niskich cenach wywołuje zapotrzebowanie na powierzchnię magazynową. Przy założeniu ok. 15% wzrostu e-handlu w skali roku i szacunków, że każdy miliard zł wydany w sieci generuje popyt na powierzchnię magazynową rzędu 18,5 tys. mkw., to do 2020 roku może pojawić się zapotrzebowanie na łącznie ponad 700 tys. mkw. E-handel będzie: zgłaszał zapotrzebowanie na różne powierzchnie, tj. centra obsługi zamówień internetowych, huby kurierskie i sortownie, miejskie centra logistyczne oraz centra obsługi zwrotów, a także magazyny artykułów spożywczych sprzedawanych online zmieniał logistykę dostaw Szacuje się, że polski rynek magazynów jest dobrze przygotowany na zwiększony popyt i wymagania najemców e-commerce. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PMR i analizy JLL Prologis.

Wnioski i pytania badawcze W sferze hurtu artykułami żywnościowymi w Polsce zachodzą zmiany ilościowe i jakościowe, obejmujące zadania hurtu, pełnione role, posiadane zasoby, formy organizacji. Forma, skala i jakość współpracy partnerów biznesowych będą miały kluczowe znaczenie w zwiększaniu konkurencyjności firm hurtowych. Przedsiębiorstwa hurtowe odegrają istotną rolę w konsolidacji przedsiębiorstw detalicznych. W rozwoju przedsiębiorstw hurtowych istotne znaczenie będzie mieć rozwój marek własnych, wykorzystywanie nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych w zarządzaniu firmą hurtową, rozwój nowoczesnych centrów dystrybucyjnych i logistycznych. Czy nowe technologie informacyjne i komunikacyjne staną się istotnym elementem walki konkurencyjnej? Dystrybutorzy stają się bardziej logistykami czy detalistami?

Dziękuję za uwagę Źródło: Dane z Dom Maklerski BDM Handel wewnętrzny w Polsce 2009-2014, Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, Warszawa 2014. Rynek wewnętrzny w 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. (2010-2015). GUS. Warszawa. Specjalnie zamawiane dane GUS http://profitsystem.pl/raport