Szkolny Dzień Chleba w Szkole Podstawowej im Szkolny Dzień Chleba w Szkole Podstawowej im. Janiny Sieklickiej w Czernicach Borowych

Czym jest dla nas chleb. Jakie ma znaczenie Czym jest dla nas chleb? Jakie ma znaczenie? Chleb jest jednym z wielu drobnych elementów naszej codzienności, nie poświęcamy mu zbyt wiele uwagi. Niesłusznie. Nasze życie jest nierozerwalnie połączone z chlebem na rożnych płaszczyznach. Nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele znaczy.

Historia chleba

Starożytność Chleb znany jest od co najmniej 10–11 tysięcy lat; stanowi jeden z podstawowych składników codziennej diety człowieka. Chleb odgrywa również istotną rolę kultową – wzmianki o tym znajdują się na przykład w Starym Testamencie – i kulturowo-symboliczną. Znany był już w starożytności, w Babilonii i Asyrii, Egipcie, Izraelu, Grecji oraz Cesarstwie Rzymskim.

Chleb znany w starożytności nie przypominał współczesnego pulchnego wypieku, raczej zbliżony był do podpłomyka, znanej obecnie macy lub cienkiego podkładu pod pizzę. Pieczono go w popiele lub na rozgrzanych kamieniach. Ówcześnie spożywano go wraz z każdym z trzech głównych posiłków.

W Rzymie natomiast, za Oktawiana Augusta, funkcjonowało ok W Rzymie natomiast, za Oktawiana Augusta, funkcjonowało ok. 300 piekarń, piekących najróżniejsze rodzaje chleba i ciasteczek. Jego powszechność w czasach cesarstwa potwierdza zawołanie „chleba i igrzysk”, którym lud rzymski wyrażał swe powszechne żądania.

Średniowiecze Chleb także we wczesnym średniowieczu, jeszcze w czasach przedchrześcijańskich, odgrywał w Europie znaczącą rolę w obrzędowości lokalnej. Archaiczną formę chleba wśród Słowian, która przeznaczona była do codziennego spożycia, stanowił placek chlebowy zwany podpłomykiem noszący również w języku staropolskim nazwę wychopieniek.

Formą pieczywa odświętnego był kołacz stanowiący istotny element wesel i innych świąt. W okresie późniejszym średniowieczną sztukę piekarską rozwijano w klasztorach i rzemieślniczych (cechowych) piekarniach miejskich.

Polska historia chleba

Pierwsze wzmianki o polskim chlebie sięgają króla Bolesława Chrobrego Pierwsze wzmianki o polskim chlebie sięgają króla Bolesława Chrobrego. Legenda głosi, że „Bolesław Chrobry, jadąc na spotkanie z Ottonem III, poczuł nagle miły zapach. Gospodarz domostwa, z którego się on unosił, poczęstował króla chlebem. Ten zaś, na pamiątkę wydarzenia, nazwał miejscowość Piekarami”.

W okresie średniowiecza Polska była potęgą pod względem uprawy zbóż W okresie średniowiecza Polska była potęgą pod względem uprawy zbóż. Eksportowano je do większości krajów Europy i cechowało się ono najwyższą jakością. Z takiego zboża, rozcieranego w żarnach, wypiekano wówczas chleb.

Chleb jako symbol

Chleb przez wieki stał się nie tylko symbolem pożywienia, ale i symbolem życia. Jego brak oznaczał głód i śmierć. Traktowany jako dar Boży, chleb darzony jest szczególną czcią. Wiele osób nie wyrzuca pieczywa, a to, które upadnie, podnoszone jest z ziemi z należnym szacunkiem i całowane. Przed rozkrojeniem bochenka na jego skórce kreślono nożem znak krzyża.

Chleb czarny – tak święty jak ziemia, z której wyrósł kłosami rozszumiały niwą. Pachnie słońcem i latem dojrzałym, trudem twardych rąk ludzkich pracujących w żniwa. (Urszula Leszczyńska – Pochwała czarnego chleba)

Chleb symbolizuje: ciało święte, światłość, mądrość, gościnność, zarobek, pieniądze, byt, pożywienie ubogich.

CHLEB - ŚWIĘTOŚĆ W krajach o charakterze rolniczym chleba jako podstawowego pożywienia nie wyrzuca się. Dodatkowo chleb symbolizuje ciało Chrystusa, a więc największą świętość.

W „Mojej piosnce” C. K. Norwida podmiot liryczny tęskni: "Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba Podnoszą z ziemi przez uszanowanie Dla darów Nieba...".

CHLEB – CODZIENNOŚĆ "Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj" (Ew CHLEB – CODZIENNOŚĆ "Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj" (Ew. wg św. Mateusza, Nowy Testament)

CHLEB – NAGRODA ZA TRUD "Bez pracy, nie ma kołaczy„ "Nie dospać trzeba, kto chce dostać chleba"

Chleb i sól – gościnność i otwartość Polacy to naród otwarty i gościnny. Do typowo polskich tradycji należy witanie przybywających „chlebem, solą i dobrą wolą”. Rodzice, witając parę nowożeńców przed domem weselnym, częstują ich chlebem i solą.

Chleb jako pożywienie

Badania naukowe prowadzone przez szereg uznanych instytutów i organizacji zajmujących się problematyką żywienia nie pozostawiają wątpliwości: pieczywo (jako produkt przemiału zbóż) pełni kluczową rolę w prawidłowo zbudowanej diecie.

Pieczywo pełnoziarniste i mieszane nie tuczy Pieczywo pełnoziarniste i mieszane nie tuczy! Co więcej, ma tę przewagę nad większością innych artykułów żywnościowych, że ze względu na swoje walory żywieniowe i zdrowotne CHLEB stanowi PODSTAWĘ W PIRAMIDZIE ZDROWEGO ŻYWIENIA! 

Spośród wszystkich kategorii żywności, najczęściej i w największym stopniu zalecane jest właśnie spożywanie produktów przemiału zbóż - przynajmniej 5 porcji dziennie (zalecenie to dotyczy przede wszystkim pieczywa pełnoziarnistego i mieszanego, natomiast pieczywo "białe" nie powinno już być tak często spożywane, gdyż nie posiada analogicznej wartości odżywczej).

Instytut Żywności i Żywienia wskazuje: "Produkty zbożowe powinny stanowić podstawowe źródło energii w diecie człowieka. Produkty te dostarczają węglowodanów złożonych, błonnika pokarmowego oraz białka roślinnego. Z witamin zawierają przede wszystkim witaminy z grupy B oraz witaminę E. Dostarczają również składników mineralnych takich jak: żelazo, miedź, magnez, cynk oraz potas i fosfor.”

Proces powstawania chleba

Wszystko zaczyna się od rolnika, który uprawia glebę, sieje zboże i dba o dobre plony.

Zboże wysokiej jakości trafia do młynów, gdzie wyrabia się z niego mąkę.

Rodzaj mąki, jaki powstanie, zależy od rodzaju zboża i stopnia przemiału ziarna.

Proces wypiekania chleba zostanie przedstawiony na przykładzie Piekarni Rochna z Kwidzyna (woj.pomorskie). Mąka trafia do piekarni, a tam po sprawdzeniu jej jakości następuje…

Do dzieży przesiewamy mąkę w celu napowietrzenia jej Do dzieży przesiewamy mąkę w celu napowietrzenia jej. Do mąki dodajemy pozostałe składniki takie jak sól, drożdże, wodę. Dodajemy, także wcześniej przygotowany naturalny zakwas, dzięki niemu nasz chleb ma smak i zapach.

Kiedy wszystkie składniki znajdują się w dzieży, przystępujemy do mieszania ciasta, kluczowe znaczenia ma tu czas i intensywność mieszania.

Gdy ciasto osiągnie pożądaną konsystencję, piekarze przystępują najpierw do odważania kęsów (czyli porcji ciasta) a potem do ręcznej obróbki, polegającej na zaokrąglaniu i wydłużaniu kęsów.

Kiedy kęsy są uformowane, piekarze układają je na wózkach i wjeżdżają nimi do tzw. garowni. Tam bochenki mają idealne warunki do wyrośnięcia (najistotniejsze są tu temperatura i wilgotność). W tej fazie bochenki są również nacinane.

Gdy bochenki wyrosły, piekarze przystępują do włożenia ich do pieca Gdy bochenki wyrosły, piekarze przystępują do włożenia ich do pieca. Po określonym czasie z pieca wyjeżdżają gorące bochenki, które układa się w magazynie chleba do ostygnięcia.

Krojenie Gdy bochenki ostygną, rozpoczyna się ich krojenie w maszynie zwanej krajalnicą. Bochenki są krojone a następnie pakowane i zamykane. Wywóz Tak przygotowane chleby trafiają do koszy i są pakowane na samochody dostawcze. Chleb trafia wcześnie rano do sklepów.

Rodzaje chleba

Pieczywo pszenne   bagietki francuskie, bułki, grahamki, rogale, chleb tostowy, chałki, bułki maślane, bułki do hot dogów, bułki do burgerów  

Do pieczywa pszennego używa się oczywiście mąki pszennej Do pieczywa pszennego używa się oczywiście mąki pszennej. O jakości pieczywa świadczy rodzaj użytej mąki. Zaletą chleba pszennego jest jego lekkostrawność. Polecany jest on osobom z problemami żołądkowymi. Najbardziej wartościowym w tej grupie chlebem jest pszenny razowy, do którego wypieku używa się mąki z pełnego przemiału ziaren. Graham jest wyrabiany z mąki pszennej z dodatkiem oddzielonych wcześniej części ziarna bogatego w błonnik. Chleb z mąki orkiszowej również jest chlebem pszennym.

Pieczywo żytnie chleb razowy, chleb pełnoziarnisty, chleb staropolski, pumpernikiel, chleb pytlowy  

Pieczywo żytnie wypiekane jest z mąki żytniej jasnej, ciemnej lub na zakwasie. Mówi się, że mąka żytnia jest lepsza od pszennej – zawiera więcej błonnika oraz witamin z grupy B. Chleb wypiekany z mąki żytniej nie podnosi tak poziomu glukozy we krwi, jak ten z mąki pszennej. Ten rodzaj pieczywa obniża cholesterol oraz wspomaga proces odchudzania. Niestety, pieczywo żytnie jest ciężkostrawne – nie powinny go spożywać osoby z chorobami układu trawiennego oraz małe dzieci. Najbardziej odżywczy jest chleb z mąki razowej z pełnego przemiału.

Pieczywo z mąk mieszanych Chleby mieszane otrzymuje się z dwóch rodzajów mąki – głównie pszennej i żytniej. Najpopularniejszym chlebem zawierającym jedną i drugą mąkę jest często kupowany chleb baltonowski. Do wypieków używa się również mąki owsianej, jęczmiennej, orkiszowej. Zakłada się, że im większa zawartość mąki żytniej w chlebie, tym zdrowszy jest chleb.

Ten nasz zwykły, codzienny chleb ma wielowiekową tradycję Ten nasz zwykły, codzienny chleb ma wielowiekową tradycję. Jest owocem ciężkiej pracy ludzkich rąk. Jego bogate wartości odżywcze wzmacniają i dają nam siłę każdego dnia. Szanujmy go, oby nam go nigdy nie zabrakło…

W przygotowaniu prezentacji wykorzystano następujące materiały źródłowe: https://pl.wikipedia.org/wiki/Chleb http://www.bryk.pl/s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_symboli_literackich/101571-chleb.html http://www.muzeum-chleba.pl/pl/strony/przyslowia-zwiazane-z-chlebem.html http://www.polskiepieczywo.pl/?sr=lista&id=41&dz=2&x=0&pocz=0&gr=0 http://www.polskiepieczywo.pl/?sr=!czytaj&id=36&dz=1&x=0&pocz=0&gr= http://www.polskiepieczywo.pl/piramida.jpg http://www.chleb.com/produkty-chleby-okolicznosciowe.html http://leks.com.pl/25.tradycja-chleba.html http://piekarniarochna.pl/artykuly/jak_to_jest_zrobione/produkcja_chleba.html https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82yn_zbo%C5%BCowy http://piekarniarochna.pl/artykuly/jak_to_jest_zrobione/produkcja_chleba.html

Dziękuję za uwagę.

Prezentację przygotowała Agnieszka Dąbrowska w ramach Programu „Szkoła Promująca Zdrowie”.