EEXPO-ŁÓDŹ (Al. Politechniki 4) XPO-ŁÓDŹ EXPO-ŁÓDŹ (Al. Politechniki 4) (Al. Politechniki 4) seminarium warsztatowe poświęcone aspektom prawnym procesu komercjalizacji wiedzy

 Katarzyna Kr ęź lewicz – rzecznik patentowy  Justyna Duda – rzecznik patentowy  Sylwia Oleksiewicz – rzecznik patentowy  Agnieszka G ą siorowska – rzecznik patentowy  Łukasz W ś ciubiak – rzecznik patentowy prelegenci:

Przedmiot ochrony prawnej wynikający z patentu i wzoru użytkowego, warunki ochrony, treść i zakres prawa z patentu i wzoru użytkowego. Narzędzia uzyskiwania prawa z patentu i wzoru użytkowego

Uzyskiwanie patentów na wynalazki Urząd Patentowy udziela patentów na wynalazki, które posiadają zdolność patentową - wynalazek spełnia ustawowe warunki udzielenia patentu. Ustalenie podmiotowych i przedmiotowych przesłanek udzielenia patentu nie byłoby możliwe bez jednoczesnego określenia przez zgłaszającego istoty wynalazku i zakresu żądanej ochrony. Patent jest prawem wyłącznym udzielanym na wynalazek – bez względu na dziedzinę techniki – który jest:  nowy,  posiada poziom wynalazczy  i nadaje się do przemysłowego stosowania.

*Patent przyznaje uprawnionemu wyłączne prawo do wytwarzania, używania, oferowania do sprzedaży czy też importu produktu lub procesu opartego na wynalazku, tym samym zakazując takich działań innym podmiotom bez uprzedniej zgody właściciela patentu; *Patent jest ważnym narzędziem wykorzystywanym przez przedsiębiorstwa w działalności gospodarczej, m.in. w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej, podniesienia renomy przedsiębiorstwa oraz jego wartości rynkowej; *Patent udzielany jest na czas określony, tzn. maksymalnie na 20 lat licząc od dnia dokonania zgłoszenia; *Zgłaszający zobowiązany jest do publicznego ujawnienia istoty wynalazku w jego opisie, który stanowi część dokumentacji zgłoszeniowej.

Należy pamiętać, że patent jest prawem obowiązującym terytorialnie, ograniczonym granicami geograficznymi danego państwa lub regionu, w którym został udzielony. Wynalazek może dotyczyć opracowania nowego urządzenia, produktu, metody, procesu lub może stanowić istotne unowocześnienie już istniejących rozwiązań. Czasami rozwiązanie może być chronione jako tajemnica przedsiębiorstwa.

Z mocy prawa za wynalazki nie uważa się w szczególności (art. 28 Pwp): odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych; wytworów o charakterze jedynie estetycznym; planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier; wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki; programów do maszyn cyfrowych; przedstawienia informacji.

Jednym z pierwszych etapów oceny zdolności patentowej wynalazku jest ustalenie, czy zgłoszenie jest rozwiązaniem o charakterze technicznym i czy nie jest wyłączone spod ochrony patentowej. Wynalazek musi mieć techniczny charakter, co oznacza, że musi dotyczyć jakiegoś technicznego problemu i wnosić jakiś wkład techniczny do dziedziny techniki, której dotyczy. Wynalazek patentowany musi rozwiązywać techniczny problem i musi być określony poprzez cechy techniczne, dzięki którym istota rozwiązania podlegająca ochronie może być zdefiniowana w zastrzeżeniu patentowym.

Ponadto na pewne rozwiązania techniczne, pomimo spełnienia przesłanek patentowalności, nie udziela się patentów.  wynalazki, których wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;  odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt;  sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach; nie dotyczy to produktów, a w szczególności substancji lub mieszanin stosowanych w diagnostyce lub leczeniu.

Wynalazek jest nowy jeśli nie stanowi części stanu techniki. Pojęcie „stan techniki” generalnie odnosi się do wiedzy technicznej, powszechnie dostępnej na całym świecie w dacie, według której ocenia się nowość wynalazku (z reguły jest to data zgłoszenia wynalazku do ochrony). Wynalazek posiada poziom wynalazczy (jest nieoczywisty), jeśli dla specjalisty w danej dziedzinie nie wynika on wprost ze stanu techniki. Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa. Efekt wykorzystania wynalazku nie może być jedynie czysto teoretyczny, musi być użyteczny i powtarzalny.

Patent przyznaje osobie, której został udzielony, prawo wyłączne do zarobkowego i zawodowego korzystania z wynalazku, umożliwiając tym samym:  zapobieganie, lub  powstrzymanie innych osób nieuprawnionych od wytwarzania, wykorzystywania, sprzedaży, czy importowania produktu lub procesu opartego na opatentowanym rozwiązaniu.

Zgłaszający może, w okresie 12 miesięcy od daty dokonania pierwszego prawidłowego zgłoszenia wynalazku dokonywać dalszych zgłoszeń tego samego wynalazku również w innych państwach, korzystając – dla oceny nowości rozwiązania – z daty pierwotnego zgłoszenia. Przywilej ten, określany mianem tzw. pierwszeństwa konwencyjnego.

Wzorem użytkowym jest jedynie takie rozwiązanie techniczne, które odnosi się do materialnych przedmiotów trójwymiarowych o trwałej postaci. Wzór użytkowy uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki, przez który rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.

Uzyskując prawo ochronne, nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Czas trwania prawa ochronnego wynosi 10 lat od daty dokonania zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym. Wzór u ż ytkowy mo ż e wi ę c by ć tylko przedmiotem i to zachowuj ą cym trwale swoj ą posta ć - nie spełniaj ą tego wymogu wszelkie pasty, napoje, kremy, zwi ą zki chemiczne, sposoby czy zastosowania. Cechy techniczne wzoru u ż ytkowego mog ą by ć wył ą cznie cechami konstrukcyjnymi. Wzoru u ż ytkowego nie mo ż na okre ś la ć za pomoc ą cech funkcjonalnych.

Charakter techniczny Podobie ń stwo wzoru u ż ytkowego do wynalazku polega na tym, ż e zarówno jedno jak i drugie s ą rozwi ą zaniami jakiego ś problemu technicznego. Przemysłowa stosowalno ść a u ż yteczno ść Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. Ochrona prawna Patent na wynalazek trwa 20 lat od daty zgłoszenia do Urz ę du Patentowego, a prawo ochronne na wzór u ż ytkowy - 10 lat. Konwersja na wzór u ż ytkowy W przypadku, gdy proponowane rozwi ą zanie spełnia omówion ą wy ż ej definicj ę wzoru u ż ytkowego, zgłaszaj ą cy mo ż e w ka ż dej chwili zło ż y ć wniosek o udzielenie prawa ochronnego na wzór u ż ytkowy, zast ę puj ą cy wcze ś niejszy wniosek o udzielenie patentu na wynalazek.

Wzór użytkowy zgłaszamy wtedy, gdy opracowaliśmy jakąś jedną, nową konstrukcję. Przykładowo, może to być krzesło wzmocnione przy pomocy skośnych zastrzałów, połączonych z nogami wkrętami, a z siedziskiem przez połączenie czopowe. Aby tę jedną konstrukcję zabezpieczyć przed podrabianiem, zgłaszamy wzór użytkowy – Wu

Treść i zakres prawa z patentu i wzoru użytkowego Zastrzeżenia patentowe wyznaczają przedmiotowy zakres ochrony, przy czym do wykładni zastrzeżeń patentowych mogą służyć opis wynalazku i figury rysunku. Po udzieleniu patentu zastrzeżenia patentowe wyznaczają zakres przedmiotowy prawa wyłącznego z patentu na wynalazek, a zatem mają zasadnicze znaczenie z punktu widzenia interesu zgłaszającego. Zastrzeżenia patentowe powinny jednoznacznie określać przedmiot żądanej ochrony przez podanie jego cech technicznych w formie jasnej i zwięzłej.

Zastrzeżenie patentowe niezależne powinno podawać wszystkie istotne cechy techniczne wynalazku, niezbędne do jego zrealizowania lub funkcjonowania w zastosowaniu przemysłowym, przy czym, kiedy nie jest to utrudnione ze względu na przedmiot zgłoszenia, zastrzeżenie niezależne powinno zawierać dwie części:  część nieznamienną, podającą cechy techniczne niezbędne do określenia przedmiotu wynalazku, stanowiące stan techniki dla tego wynalazku, oraz  część znamienną, poprzedzoną sformułowaniem ”znamienny tym, że”, podającą cechy techniczne wynalazku wyróżniające go ze stanu techniki.

W zgłoszeniu dotyczącym wynalazków różnych kategorii, każdej kategorii wynalazku powinno odpowiadać w zasadzie jedno zastrzeżenie patentowe niezależne. Zgłoszenie może zawierać również zastrzeżenia zależne, określające korzystne warianty wynalazku, określonego zastrzeżeniem niezależnym. Zgłoszenia rozwi ą zania w celu uzyskania patentu lub prawa ochronnego dokonuje si ę przez wniesienie do Urz ę du Patentowego dokumentacji zgłoszeniowej Opłata za zgłoszenie wynalazku lub wzoru u ż ytkowego wynosi w swoim podstawowym wymiarze 500 zł. Dokonuj ą c zgłoszenia nale ż y jednak ż e zwróci ć uwag ę na aktualnie obowi ą zuj ą ce stawki opłat, gdy ż podlegaj ą one okresowej zmianie.

Urz ą d Patentowy dokonuje ogłoszenia o zgłoszeniu wynalazku lub wzoru u ż ytkowego w Biuletynie Urz ę du Patentowego, niezwłocznie po upływie osiemnastu miesi ę cy od daty pierwsze ń stwa do uzyskana patentu lub prawa ochronnego. Warunkiem trwania patentu lub prawa ochronnego jest uiszczenie opłat okresowych za ochron ę wynalazków i wzorów u ż ytkowych.

Procedura krajowa W celu uzyskania patentu na wynalazek w Polsce, należy złożyć w UPRP wniosek o udzielenie patentu wraz z opisem wynalazku, zastrzeżeniami patentowymi, rysunkami jeśli są potrzebne do zilustrowania wynalazku, skrótem do opublikowania w ogłoszeniu zamieszczanym w Biuletynie Urzędu Patentowego Zgłoszenie mi ę dzynarodowe Je ż eli interes ekonomiczny uzasadnia ochron ę prawn ą wynalazku w innych krajach poza Polsk ą, mo ż na zło ż y ć zgłoszenie mi ę dzynarodowe, które rozpoczyna procedury udzielenia patentów we wskazanych pa ń stwach-sygnatariuszach Układu o Współpracy Patentowej

Patent europejski EPO udziela patentów europejskich, które obowi ą zuj ą w pa ń stwach-sygnatariuszach EPC, wybranych przez zgłaszaj ą cego po ich walidacji w tych pa ń stwach. EPO jest jednocze ś nie urz ę dem regionalnym w procedurze PCT, który zgłaszaj ą cy mo ż e wskaza ć na równi z innymi krajami europejskimi, lub zamiast wszystkich pa ń stw- sygnatariuszy EPC. Procedura o udzielenie patentu europejskiego jest podobna do procedury krajowej, z tym ż e po uzyskaniu patentu europejskiego nale ż y przeprowadzi ć procedur ę walidacji. Patent europejski daje w danym pa ń stwie taki sam zakres praw jak patent krajowy.

Opis wynalazku powinien zawierać następujące części:  tytuł wynalazku  określenie dziedziny techniki  opis stanu techniki  ujawnienie istoty wynalazku  wskazanie ewentualnych korzystnych skutków wynalazku  objaśnienie figur rysunku  przykład realizacji wynalazku  wskazanie możliwości przemysłowego stosowania wynalazku

Procedura rozpatrywania zgłoszenia wynalazku lub wzoru użytkowego Klasyfikowanie wstępne zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych według aktualnej edycji MKP Sporządzanie sprawozdania ze stanu techniki Podstawą sporządzenia raportu jest dostępna w zbiorach UP RP literatura patentowa w językach: angielskim, niemieckim i francuskim oraz zgłoszenia i udzielone patenty polskie Sprawozdanie o stanie techniki przesyłane jest zgłaszającemu niezwłocznie po uiszczeniu opłaty urzędowej za zgłoszenie. Po otrzymaniu sprawozdania o stanie techniki zgłaszający ma możliwość, zwłaszcza gdy wyszczególnione w nim publikacje podważają zdolność patentową zgłoszenia (dokumenty oznaczone X, Y)

Wstępna ocena zdolności patentowej wynalazku przed ustaleniem stanu techniki:  Wstępna ocena zdolności patentowej powinna pozwolić na stwierdzenie czy zgłoszenie dotyczy wynalazku oraz czy zgłoszony wynalazek nie jest wyłączony spod ochrony.  Jeśli ocena wypada pozytywnie, to następną czynnością powinno być badanie czy wynalazek został przedstawiony w sposób dostatecznie ujawniający wszystkie istotne dane potrzebne do jego zrealizowania oraz czy nadaje się on do przemysłowego stosowania.

dr Katarzyna Kręźlewicz Rzecznik patentowy Kancelaria prawno-patentowa fax Al. Solidarności 147 lok. nr Warszawa

Dziękuję za uwagę W prezentacjach użyto elementy graficzne ze strony Urzędu Patentowego RP