DIAGNOSTYKA SCYNTYGRAFICZNA PRZYTARCZYC

ANATOMIA 4 przytarczyce (84% przypadków) GÓRNE prawie zawsze położone na tylnej powierzchni tarczycy DOLNE różna lokalizacja - tylna powierzchnia tarczycy - poniżej tarczycy - śródpiersie Ektopia 10% przypadków

FIZJOLOGIA Parathormon (PTH) mobilizacja Ca 2+ z układu kostnego (aktywacja osteoklastów) wydalanie fosforanów i wzmożona resorpcja Ca 2+ w nerkach zewnątrzkomórkowy Ca 2+

NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC Pierwotna nadczynność przytarczyc (PNP) PTH => Ca 2+ Wtórna nadczynność przytarczyc (WNP) Ca 2+ => PTH –rozrost rozlany/guzkowy wszystkich 4 przytarczyc występujący jako mechanizm kompensujący hipokalcemię (przewlekła niewydolność nerek, niedożywienie, niektóre leki)

NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC Ca 2+ => PTH => Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc (TNP) WNP ustanie czynnika powodującego WNP np. przeszczep nerki autonomizacja przytarczycy Ca 2+ Powstanie autonomicznego gruczolaka przytarczyc u pacjentów z przewlekle pobudzanymi przerośniętymi przytarczycami

PRZYCZYNY PIERWOTNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC Gruczolak przytarczycy (87%) –Pojedynczy gruczolak (80%) –Multiple adenoma (7%) Rozrost przytarczyc (10%) –Rozrost komórek głównych (5%) –Rozrost komórek jasnych (5%) Rak (3%)

DIAGNOSTYKA Prawidłowe przytarczyce – nie są widoczne Badania lokalizacyjne: Badanie scyntygraficzne Ultrasonografia Tomografia komputerowa Rezonans magnetyczny

WSKAZANIA Nadczynność przytarczyc –Zwykle pierwotna lub trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc –Lokalizacja gruczolaka przytarczycy Może zredukować czas operacji i/lub zmniejszyć ryzyko reoperacji w przypadku ektopii gruczołu Planowanie przedoperacyjne w przypadkach wcześniejszej operacji szyi i blizn (operacja przytarczyc jest wtedy techniczne znacznie trudniejsza) Hyperkalcemia Guzy szyi i śródpiersia

ULTRASONOGRAFIA Sonda liniowa 7 – 10 MHz Hipoechogeniczne, o mieszanej echogeniczności, czasem ze zwyrodnieniami Trudności w uwidocznieniu powiększonych przytarczyc dolnych (częsta ektopia)

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA REZONANS MAGNETYCZNY Metody z wyboru – podejrzenie przytarczycy położonej w śródpiersiu

METODY DIAGNOSTYCZNE Czułość Swoistość Scyntygrafia MIBI 94% 94% Ultrasonografia 55% 95% Tomografia 68% 92% Komputerowa Rezonans 50% 87% Magnetyczny

Scyntygrafia przytarczyc Preparat: związki izonitrylowe - MIBI znakowane 99m Tc Aktywność: MBq (15-20 mCi) Podanie: iv Akwizycja: w 20 i 120 min po podaniu znacznika

RADIOFARMACEUTYKI 99m Tc MIBI Badanie dwufazowe Badanie subtrakcyjne SPECT 201 Tl – rzadziej stosowany

MIBI Wychwyt MIBI: tarczyca, guzki tarczycy i gruczolaki przytarczyc (też przez wiele innych guzów) ślinianki, serce, wątroba Mechanizm gromadzenia – nie do końca poznany, mitochondria, komórki oksyfilne? GRUCZOLAK PRZYTARCZYC – przedłużona retencja znacznika w porównaniu z tkanką tarczycową

PROTOKÓŁ BADANIA SCYNTYGRAFICZNEGO Badanie dwufazowe przedłużona retencja

Pacjent po totalnej thyroidectomii MIBI 20 minMIBI 2 godz

MIBI Wady –Nie zawsze po 2 – 3 godzinach MIBI jest wypłukiwane z tarczycy (wole guzowate) –Czasem przedłużona retencja w guzkach tarczycy ROZROST PRZYTARCZYC (czasem też małe gruczolaki) – brak przedłużonej retencji MIBI Rozwiązanie – badanie subtrakcyjne

BADANIE SUBTRAKCYJNE Zasada –MIBI jest wychwytywane zarówno przez tkankę tarczycową jak i gruczolaka przytarczycy –Technet ( 99m Tc) jest wychwytywany jedynie przez tkankę tarczycową Odjęcie „tła tarczycy” (obraz po podaniu technetu) od obrazu uzyskanego po podaniu MIBI – uwidocznienie przytarczycy

PROTOKÓŁ BADANIA SCYNTYGRAFICZNEGO Badanie subtrakcyjne

ektopowa przytarczyca

PROTOKÓŁ BADANIA SCYNTYGRAFICZNEGO SPECT – trójwymiarowa rekonstrukcja