Anna Justyna Dąbrowska Parasomnie Anna Justyna Dąbrowska

PARASOMNIE Parasomnie, w przeciwieństwie do dyssomnii, nie obejmują zaburzeń dotyczących generowania stadiów snu oraz czasu ich trwania lecz charakteryzują się występowaniem pewnych nieprawidłowych objawów lub zachowań w trakcie snu Objawy parasomnii wynikają ze wzajemnego przenikania się i nakładania na siebie różnych elementów czuwania, snu NREM i snu REM Dochodzi do aktywacji autonomicznego układu nerwowego i/lub aktywności motorycznej oraz poznawczej w czasie określonego stadium snu lub podczas przejścia miedzy snem a czuwaniem Zaburzenia charakteryzujące się pojawieniem pewnych zachowań, związanych z aktywacją fizjologicznych mechanizmów, w niewłaściwym czasie- podczas określonego stadium snu lub przejścia miedzy snem, a czuwaniem Parasomnie ( w przeciwieństwie do dyssomnii) nie obejmują zaburzeń dotyczących generowania rytmu snu i czuwania i ich czasu trwania. Dochodzi do aktywacji autonomicznego układu nerwowego , aktywności motorycznej oraz funkcji poznawczych podczas określonego stadium snu lub przejścia miedzy snem, a czuwaniem

ICSD-International Classification of Sleep Disorders,1997 1. Dyssomnie 3. Zaburzenia snu wynikające za schorzeń psychicznych i somatycznych 4. Inne ICSD-International Classification of Sleep Disorders,1997

Epidemiologia

Upojenie przysenne (upojenie senne, sleep drunkeness, confusional arousals, z. Elpenora): krótkotrwałe zamglenie świadomości po obudzeniu ze snu objawia się chwilową dezorientacją w przestrzeni i czasie głównie u dzieci do 5 r.ż. u dorosłych dotkniętych NARKOLEPSJĄ

Lęk nocny (night terror, sleep terror): Występuje u kilku procent dzieci i zwykle ustępuje w okresie dojrzewania Polega na incydentach w pierwszej godzinie snu w stadium 3. lub 4. fazy NREM Epizody pokryte są niepamięcią

Lęk nocny ( night terror, sleep terror) Objawy kliniczne wg. ICD-10: 1. Jeden epizod lub więcej epizodów gwałtownego „zrywania się” ze snu z głośnym krzykiem, płaczem i towarzyszącymi objawami silnego lęku- gwałtowne ruchy ciała, objawy wegetatywne (rozszerzenie źrenic, przyspieszenie tętna i oddechu, wzrost ciśnienia tętniczego) 2. Takie epizody trwają zwykle od 1 do 10 minut, zwykle występują w pierwszej części nocy 3. Osoba podczas napadu lęku nie odpowiada na reakcje z zewnątrz, przy próbach budzenie często może występować kilkuminutowy okres niepełnej świadomości, dezorientacji 4. Zwykle nie towarzyszą im żadne marzenia czy wspomnienia (czasem pojedyncze, fragmentaryczne wyobrażenia) 5. Nie ma wyraźnych zaburzeń somatycznych, takich jak guzy mózgu czy padaczka

Lęk nocny ( night terror, sleep terror) cd: Różnicowanie: padaczka somnambulizm Leczenie: małe dawki trójpierścieniowych leków p/depresyjnych benzodwuazepiny (doraźnie)

Jaktacje głowy (rhytmic movement disorder): u niemowląt przed zaśnięciem lub we wczesnych stadiach snu polegają na rytmicznym kołysaniu lub skręcaniu główki przeważnie zanikają samoistnie u dzieci starszych mechanizm tej parasomnii jest nieznany leczenie zbędne

Mioklonie przysenne (hipnagogiczne): (nie mylić z miokloniami nocnymi) polegają na krótkotrwałym drgnięciu (zrywaniu) kończyn zdarzają się w momencie zasypiania występują u osób zupełnie zdrowych nie wymagają leczenia

Mówienie przez sen (sleep talking): Występuje u około 30-56 % dzieci w wieku 6-11 lat, jednakowo u obu płci Częściej u dzieci z somnambulizmem lub lękami nocnymi Objawy kliniczne: niewyraźne mruczenie wypowiadanie pełnych zdań Czynniki nasilające: gorączka stres Ustępuje wraz z dorastaniem, nie wymaga leczenia

Koszmary nocne (nighrmares) kryteria diagnostyczne wg ICD-10: 1. Przebudzenie ze snu nocnego lub drzemki w dzień, pod wpływem, intensywnego, koszmarnego snu (zwykle z poczuciem zagrożenia). Może wystąpić w każdym okresie snu, ale najczęściej w drugiej połowie nocy 2. Po przebudzeniu z koszmarnego snu osoba bardzo szybko osiąga stan pełnej świadomości 3. Przykre sny mogą zakłócać przebieg snu oraz mogą być przyczyną znacznego dyskomfortu

Koszmary nocne (nighrmares) cd: głównie koszmary senne pojawiają się fazie REM, w drugiej połowie nocy, ale opisano występowanie tego zaburzenia również w innych okresach snu występuje zarówno u dzieci jak i dorosłych częstość tej parasomnii określa się na 5-8% populacji koszmary nocne uważa się za reakcję na konflikty i urazy psychiczne

Koszmary nocne (nighrmares) cd: u niektórych osób występuje ona w wyniku przyjmowania takich leków jak: środki p/parkinsinowskie, leki B-adrenolityczne oraz niektóre środki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego koszmary nocne mogą się pojawić po nagłym odstawieniu leków tłumiących fazę REM (np. benzodwuazepin, barbituranów, środków przeciwdepresyjnych)

Porażenie przysenne ( sleep paralysis): opisane przez Weir-Mitchela w 1870 r. występuje najczęściej w NARKOLEPSJI ( jako jeden z objawów tetrady) może też występować samoistnie, wówczas częstość występowania szacuje się od 5 % do 60% objawia się krótkotrwałym wrażeniem u obudzonej osoby porażeniem jednej kończyny, jej części lub kilku kończyn należy różnicować z dziedziczną neuropatią wywołaną uciskiem oraz przemijające ataki niedokrwienne (TIA) w incydentach występujących sporadycznie nie zaleca się na ogół żadnego leczenie w uporczywych przypadkach można podawać imipraminę

Zaburzenia zachowania podczas snu REM (REM sleep behavior disorder- RBD): występuje głównie u mężczyzn powyżej 60 r.ż., a częstość narasta wraz z wiekiem incydenty pojawiają się około 80-90 min, po zaśnięciu- w czasie pierwszej fazy REM Dwie postaci: I. Pierwotna II. Objawowa

Postać wtórna RBD występuje w takich chorobach jak: choroba Parkinsona choroba Alzheimera i inne zespoły otępienne zanik wieloukładowy choroba rozsianych ciał Lewy’ego zwyrodnienie korowo-podstawne choroba Stilla-Richardsona- Olszewskiego zespół Guillaina- Barrego udary mózgu krwotok podpajęczynówkowy uszkodzenia pnia mózgu w alkoholizmie w czasie stosowania niektórych leków ( SSRI, selegilina, środki psychostymulujące)

RBD- obraz klinczny: spokojnie dotąd śpiąca osoba zaczyna wykonywać gwałtowne ruchy ciałem, wypada z łóżka albo zrywa się i biegnie bez celu, krzycząc w czasie takiego epizodu może uszkodzić meble lub okaleczyć siebie, a także pobić lub okaleczyć osobę znajdującą się w pobliżu epizod trwa od kilkunastu sekund do minuty chory nie może się w tym czasie obudzić rano nie pamięta, co się zdarzyło, ale obudzony po incydencie relacjonuje przykry sen

RBD- patogeneza: Patogeneza zespołu jest niejasna zaburzenia transportu dopaminy w jądrach podkorowych (Noachtar,2000) u około 40% osób, u których wystąpiły epizody „samoistne” RBD po latach rozwinęła się choroba Parkinsona (Schenck,1996)

RBD- różnicowanie: koszmary nocne (dzieci, ludzie młodzi) padaczka czołowa nocne stany pomroczne w przebiegu zespołów otępiennych i przy przedawkowaniu L-dopy

RBD- polisomnografia Zapis EMG podczas snu REM nie jest niskonapięciowy lecz pojawiają się w zapisie napadowo liczne wyładowania jednostek ruchowych

RBD- leczenie: clonazepam w dawce od 0,5-1,0 mg/noc karbamazepina L-dopa

Bruksizm nocny( sleep bruxism): okresowe, stereotypowe zgrzytanie zębami i ich zaciskanie w czasie snu najczęściej u młodzieży (17-20 r.ż.), stopniowo ustaje do pełnej remisji w wieku ok. 40 lat występuje w 1. i 2. stadium NREM

Roger J. Brouhhton

Katatrenia (jęki nocne) Nowo opisana jednostka chorobowa przez włoskich neurologów Występują u dzieci w wieku od 5 – 16 lat, u których wykluczono neurologiczne i laryngologiczne podłoże zaburzenia Pojawiają się głównie w drugiej połowie nocy podczas stadium REM i stadium 2