„ZDĄŻYĆ PRZED PANEM BOGIEM” Hanna Krall rozmawia z Markiem Edelmanem

Reporterka Hanna Krall rozmówcy: Marek Edelman Reporterka Hanna Krall - jedyny ocalały członek sztabu powstańczego ŻOB; - człowiek, który przypominając dramatyczne dni stara się, unikając patosu, przedstawić prawdę o anonimowych dotąd ludziach: milczał dość długo, bo przez 30 lat, a jak przemówił wreszcie, to zaraz stało się jasne, że byłoby lepiej dla wszystkich gdyby nie przerywał milczenia.; - świadek - uczestnik zdarzeń, który demaskuje mity, jest jednym z wielu, rozumie reakcje i wybory współtowarzyszy; - po wojnie lekarz - kardiolog; wybór profesji jest też w jego relacji raczej kwestią przypadku niż świadomym posłannictwem: „Spałem. Przesypiałem dnie i tygodnie. Od czasu do czasu budzili mnie i mówili, że przecież muszę coś ze sobą zrobić - przyszła mi na myśl ekonomia, już nie pamiętam dlaczego, wreszcie Ala zapisała mnie na medycynę. Więc poszedłem uczyć się medycyny (...) ale mnie to nic a nic nie interesowało i kiedy wracaliśmy do domu, to znowu kładłem się na łóżku”. Dopiero po pewnym czasie zaczyna świadomie interesować się medycyną, gdyż zdaje sobie sprawę, że jako lekarz może nadal odpowiadać za życie ludzkie; pracę tę traktuje jak przedłużenie zajęcia z getta, kiedy to stał w bramie i wyciągał jednostki z tłumu skazanych - kardiochirurg inicjujący operacje polegające na tzw. „odwróceniu krwiobiegu”, ratujące życie wielu ludziom „skazanym” na śmierć przez choroby serca dotąd nieuleczalne. Urodziła się 20 maja 1937 roku w Warszawie. Przede wszystkim jest dziennikarką i reporterką. W roku 1977 przeprowadziła wywiad z Markiem Edelmanem, który - wydany w formie książkowej pod tytułem „Zdążyć przed panem Bogiem” - staje się jej największym osiągnięciem pisarskim.

„Zdążyć przed Panem Bogiem” Utwór Hanny Krall jest niejednorodny formalnie. (Znaczy to, że możemy znaleźć w nim cechy różnych form literackich.) Autorka prowadzi rozmowę z Markiem Edelmanem – zadaje mu szereg pytań i wysłuchuje odpowiedzi na nie. WYWIAD „Zdążyć przed Panem Bogiem” Rozmowa jest prowadzona w miejscu, w którym działy się wydarzenia, o jakich opowiada Edelman. REPORTAŻ Wypowiedzi rozmówców układają się w historię, nie ma w nich jednak nic fikcyjnego. DOKUMENT BELETRYZOWANY

narratorzy: reporterka - Marek Edelman mówi – Dlaczego zostałeś lekarzem? […] „Moje dziecko – mówi – musisz to wreszcie zrozumieć […]”, Już to rozumiesz? – pyta. – Tak – mówię. To tak. Chcesz może zapytać, czy czuję wyrzuty sumienia, że im pozwoliłem zostać? -Nie chcę. Nie czuję, nie. Ale jest mi przez cały czas przykro. […] Nie nadawał się na bohatera, bo nie było w nim patosu. Na pytanie reporterki – „-Przez jakieś dwa lata po wojnie byłeś na statusie bohatera? – odpowiada - „Sadzano mnie wtedy od czasu do czasu w jakimś prezydium. Albo mówili: „Niech pan opowie, niech pan opowie jak było.” Ale ja byłem raczej powściągliwy i w tych prezydiach wypadałem słabo.” Wypowiedzi bohaterów wskazują, że prowadzą oni rozmowę. Zadając pytania reporterka ukierunkowuje rozmowę. Nie ona jest w tej rozmowie ważna. Ważny jest rozmówca i jego osobowość. Dzięki jej pytaniom Marek Edelman opowiada o swojej przeszłości i o swoich refleksjach. Edelman nie jest w rozmowie bierny. Aktywnie w niej uczestniczy. Także jego wypowiedzi ukierunkowują tok akcji.

narracja toczy się w dwóch planach - opowieści Marka Edelmana - wypowiedzi reporterki – mówi ona: „Wszystko co napisałam dotąd, pokazałam ludziom – ale oni nie rozumieją. Dlaczego nie opowiedziałam, jak się uratował? są to: przywoływane z pamięci (retrospekcja) sytuacje, zdarzenia, postaci, sytuacje walki o życie pacjentów, refleksje natury etycznej, historiozoficznej Reporterka próbuje nawiązać kontakt z każdym, indywidualnym czytelnikiem

relacja Edelmana przedstawia dwie płaszczyzny zdarzeń: klinika kardiologiczna getto warszawskie wojna po wojnie