Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Szkół im. Karola Marcinkowskiego w Ludomach ID grupy: 98/33_MF_G2 Kompetencja: MATEMATYKA I FIZYKA Temat projektowy: DŹWIĘKI I HAŁAS Semestr/rok szkolny: semestr 4/ rok szkolny 2011/2012

Dźwięk i hałas

wstęp Prezentacją tą chcemy pokazać, jak w prosty sposób za pomocą ogólnodostępnych przedmiotów i zjawisk możemy wykazać co to jest dźwięk, jakie ma właściwości; kiedy nie mówimy o dźwięku lecz nazywamy go już hałasem, jak chronić się przed szkodliwym działaniem hałasu i jego negatywnymi skutkami.

Cele projektu: Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania z różnych źródeł informacji, gromadzenie, selekcjonowanie i przetwarzanie zdobytych informacji, doskonalenie umiejętności prezentacji zebranych materiałów, rozwijanie własnych zainteresowań, samokształcenie, wyrabianie odpowiedzialności za pracę własną i całej grupy, kształcenie umiejętności radzenia sobie z emocjami oraz godnego przyjmowania niepowodzeń i ich właściwej interpretacji. W zakresie rozwinięcia umiejętności pracy w grupach: układania harmonogramów działań; planowania i rozliczania wspólnych działań; przekonywania członków grupy do proponowanych rozwiązań w celu wspólnej realizacji planowanych działań, przewidywanie trudności w realizacji projektu i radzenia sobie z nimi.

akustyka Akustyka – dział fizyki i techniki obejmujący zjawiska związane z powstawaniem, propagacją i oddziaływaniem fal akustycznych. Ze względu na różnorodność działów akustyka jest obecnie traktowana jako nauka interdyscyplinarna obejmująca oprócz akustyki ogólnej, zajmującej się zagadnieniami podstawowymi, również szereg działów akustyki stosowanej, zajmujących się praktycznym zastosowaniem zjawisk akustycznych.

Fala akustyczna Fala akustyczna – to rozchodzące się w ośrodku zaburzenie gęstości (i ciśnienia) w postaci fali podłużnej, któremu towarzyszą drgania cząsteczek ośrodka. Falą akustyczną nazywa się zarówno falę, która powoduje wrażenie słuchowe (dźwięk), jak i fale o częstotliwościach i amplitudach przekraczających zakres ludzkich zmysłów, ponieważ właściwości fizyczne tych fal są bardzo podobne.

dźwięk Dźwięk – wrażenie słuchowe, spowodowane falą akustyczną rozchodzącą się w ośrodku sprężystym (ciele stałym, cieczy, gazie).

Dźwięki słyszalne Terminu dźwięki słyszalne używa się na określenie dźwięków z zakresu częstotliwości i natężeń, które rejestruje człowiek, dla odróżnienia od dźwięków zbyt cichych bądź zbyt niskich (bliskie infradźwięki) lub zbyt wysokich (na pograniczu ultradźwięków), by mogły być zarejestrowane przez ludzkie ucho przeciętnego człowieka. Człowiek słyszy dźwięki o częstotliwości od ok. 16Hz do ok. 20 Hz.

Jak odbieramy dźwięk? Jak świat światem ludzie dążyli do tego, aby dowiedzieć się jak wyglądają mechanizmy zjawisk, które nas otaczają. Na przykład: skąd się bierze dźwięk. Teorii było wiele, ale najtrafniejszą wysunął Witriwiusz w I w.n.e. Porównał on rozchodzenie się dźwięku do fali rozchodzącej się na wodzie, gdy wrzucimy do niej kamień. Ustaliliśmy już, że dźwięk jest falą. Fala z kolei jest zaburzeniem rozchodzącym się w jakimś ośrodku, czyli powoduje okresowe zmiany pewnych wielkości. Chodzi tutaj o ciśnienie i gęstość powietrza.

Jak odbieramy dźwięk? Taka fala dociera do naszego ucha, gdzie porusza błoną bębenkową, ta z kolei uruchamia cały aparat słuchowy ucha środkowego u wewnętrznego. Tutaj fala akustyczna przetwarzana jest na impuls elektryczny docierający do mózgu, który wywołuje u nas określone wrażenia dźwiękowe. Odbierany przez nas dźwięk powstaje wówczas, gdy niesionej fali podstawowej towarzyszą jeszcze dodatkowe częstotliwości, które są jej wielokrotnościami. Wówczas nasze ucho odbiera dany dźwięk jako regularny. Natomiast szmery lub hałas to fale dochodzące do nas z częstotliwościami zupełnie ze sobą niezharmonizowanymi. Gdy wiele takich dźwięków, których częstotliwości nie są ze sobą w żaden sposób powiązane nałoży się na siebie, to odbieramy wówczas wrażenie hałasu.

Sposób, w jaki ucho odbiera dźwięk.

Cechy dźwięku wysokość dźwięku głośność dźwięku czas trwania dźwięku barwa dźwięku Do podstawowych cech dźwięku możemy zaliczyć: Cechy te związane są ściśle z odpowiednimi parametrami fali akustycznej.

Wysokość dźwięku Wysokość dźwięku zależy od częstotliwości; im większa częstotliwość fali, tym wyższy dźwięk

Głośność dźwięku Głośność dźwięku zależy od natężenia jeśli rośnie natężenie fali, dźwięk jest głośniejszy, choć zależność między natężeniem a głośnością nie jest liniowa

Podział dźwięków ze względu na częstotliwość f infradźwięki (f < 16 Hz) dźwięki słyszalne (16 Hz < f < 20 kHz) ultradźwięki (f > 20 kHz)

Barwa dźwięku Barwa zależy od składu widmowego fali akustycznej. Pozwala np. odróżniać dźwięki wytwarzane przez różne źródła.

Klasyfikacja dźwięków ze względu na barwę mające określoną wysokość ton wieloton harmoniczny - nie mające określonej wysokości wieloton nieharmoniczny- szum (mający widmo ciągłe) -szum biały, szum barwny

Natężenie dźwięku Natężenie dźwięku – miara energii fali akustycznej, której jednostką jest W/m2. Jest ona równa średniej wartości strumienia energii akustycznej przepływającego w czasie 1 s przez jednostkowe pole powierzchni (1 m2) zorientowanej prostopadle do kierunku rozchodzenia się fali.

Jednostka pomiaru dźwięku Jednostką poziomu głośności dźwięku jest fon. Jest to poziom głośności dowolnego dźwięku odpowiadający poziomowi natężenia dźwięku tonu harmonicznego o częstości wynoszącej 1 kHz słyszanego tak samo głośno jak dany dźwięk. A więc dla tonu harmonicznego o częstości wynoszącej 1 kHz (i tylko takiego) 1 fon = 1 dB. Jednostką poziomu natężenia dźwięku jest bel (B). Jest to poziom natężenia tonu harmonicznego o natężeniu I = 10 * I0. W praktyce używa się jednostki 10 razy mniejszej - decybela (dB); we wzorze określającym poziom natężenia dźwięku wyrażony nie w belach, lecz w decybelach współczynnikiem przy logarytmie jest więc nie 1, lecz 10. Inną jednostką jest napier (N); 1N = 0,86859 B; wzór określający poziom natężenia dźwięku wyrażony w napierach różni się od wzoru powyższego tylko tym, że zamiast logarytmu dziesiętnego (log) występuje w nim logarytm naturalny (ln), tzn. Logarytm przy podstawie nie 10, lecz przy podstawie e = 2,718281828...

Przykładowe wartości Natężenia dźwięku 10 dB – szmer liści przy łagodnym wietrze 20 dB – szept 30 dB – bardzo spokojna ulica bez ruchu kołowego 40 dB – szmery w mieszkaniu, darcie papieru 50 dB – szum w biurach 60 dB–90 dB – odkurzacz 70 dB – wnętrze głośnej restauracji 80 dB – głośna muzyka w pomieszczeniach, klakson 100 dB – motocykl bez tłumika 120 dB – wirnik helikoptera w odległości 5 m 160 dB – wybuch petardy 190 dB – prom kosmiczny 220 dB – bomba atomowa 300- 350(?) dB (huk był słyszalny z odległości 5000 km) – wybuch wulkanu Krakatau – prawdopodobnie najgłośniejszy w historii wyemitowany dźwięk na Ziemi

Rozchodzenie się dźwięku Dźwięki rozchodzą się we wszystkich stanach skupienia, ich szybkość jest największa w ciałach stałych, a najmniejsza w gazach. W powietrzu fale dźwiękowe rozchodzą się z szybkością 340 m/s. W próżni fale dźwiękowe nie rozchodzą się.

Historia rejestracji dźwięku Pierwszego zapisu dźwięku dokonał w 1860 roku Édouard-Léon Scott de Martinville. Jego fonautograf nie był zaprojektowany do odtwarzania dźwięku, ale zachowały się zapisy archiwalne pierwszych rejestracji odczytane i odtworzone w 2008 roku. Pierwszego zapisu dźwięku za pomocą urządzenia zwanego fonografem, mogącego także odtwarzać dźwięk, dokonał w 1877 r. Amerykanin Thomas Alva Edison. Pobudzona do drgań dźwiękiem membrana przekazywała drgania do igły żłobiącej śrubowy rowek w cynowej folii nałożonej na obracający się wałek. Ponowne przejście igły wzdłuż wyrytych na wałku rowków umożliwiało wprawienie w ruch innej membrany i przekazanie drgań w tubę głosową, tym samym odtwarzając dźwięk. Obecnie, na podstawie wiedzy o właściwościach słuchu, stało się możliwe zaprojektowanie cyfrowych formatów rejestracji dźwięku jak MP3, AAC, WAV, flac, umożliwiających zapis dźwięku w formie zajmującej mniej miejsca na nośnikach cyfrowych.

HAŁAS

Zakres spotykanych w środowisku poziomów dźwięku Co to jest hałas ? Występujące w środowisku dźwięki niepożądane lub szkodliwe dla zdrowia człowieka Zakres spotykanych w środowisku poziomów dźwięku

Rodzaje hałasu

infradźwięki Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy, wodny i lotnictwo. Fale infradźwiękowe osiągają bardzo duże długości (najkrótsza fala ma długość 17m) mogą się rozchodzić na duże odległości od źródła (nawet setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na znacznym obszarze.

Hałas w środowisku pracy W środowisku pracy występuje nie tylko hałas „słyszalny” tonalny, ale również hałas o częstotliwościach niesłyszalnych dla ucha ludzkiego. Hałas infradźwiękowy o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz emitowany jest przez maszyny i urządzenia przepływowe, takie jak sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe.

ultradźwięki Hałas ultradźwiękowy o wysokiej częstotliwości, powyżej 20 000 Hz (20kHz) emitowany jest przez m. in. lutownice ultradźwiękowe, wanny lutownicze, zgrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne, sprężarki, palniki, niektóre maszyny włókiennicze.

Ultradźwięki cd. Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach technologicznych, a także w diagnostyce medycznej, w przemyśle spożywczym, w defektoskopii itp. Ultradźwięki mogą być bardzo niebezpieczne przy nieodpowiednim stosowaniu i nieprzestrzeganiu podstawowych zasad obsługi urządzeń ultradźwiękowych.

Zarówno w przypadku ultradźwięków jak i infradźwięków istnieją szczegółowe normy określające dopuszczalne wartości poziomów ciśnienia akustycznego.

ORIENTACYJNA SKALA HAŁASU W DECYBELACH (DB)

MAKSYMALNY I DOPUSZCZALNY POZIOM HAŁASU W RÓŻNYCH POMIESZCZENIACH W POLSCE Rodzaje pomieszczenia dB Sale i pokoje szpitalne dla chorych 30 Pokoje sypialne w mieszkaniach Czytelnie, sale konferencyjne, sale lekcyjne Pokoje biurowe 40 Duże biura, restauracje 50 Hale maszyn do pisania lub liczenia 60 Większe warsztaty 70 Duże hale fabryczne 85

dźwięki powyżej 130 dB powodują trwałe uszkodzenie słuchu, wywołują pobudzenie do drgań organów wewnętrznych człowieka powodując ich schorzenia

WPŁYW HAŁASU NA CZŁOWIEKA

Hałas niszczy nasze zdrowie… Bardzo niekorzystnie na organizm człowieka działa długotrwały i o dużym natężeniu hałas. Obecnie, jako granicę dopuszczalną przyjmuje się poziom natężenia dźwięku 40 dB w nocy i 50 dB w dzień. W szczególności dla terenów szpitalnych, uzdrowiskowych, rekreacyjnych itp. granica ta jest obniżona o 10 dB, tzn. 30 dB w nocy i 40 dB w dzień. Natomiast dla terenów gęsto zamieszkałych i jednocześnie o dużym ruchu pojazdów dopuszcza się do 60 dB w dzień. Przy wartościach powyżej 65 dB u ludzi ma miejsce wyraźne nasilenie stanów irytacji i napięć emocjonalnych

Zaburzenia zdrowotne wywołane hałasem Ludzie mają częstsze zaburzenia ze strony: - układu krążenia (bicie i kołatanie serca, szybkie męczenie się, duszności), - układu pokarmowego, - układu ruchu (bóle mięsni i stawów), - układu dokrewnego (choroby przemiany materii), - układu nerwowego (zakłócenia równowagi emocjonalnej, stan napięcia i niepokoju).

Jak na nas wpływa hałas? obniża sprawność i chęć działania, zaburza komunikowanie się, obniżania sprawność uczenia się, wpływa na kłótnie między ludźmi

Co możemy zrobić? Zadbajmy o siebie, pokochajmy ciszę: rozmawiajmy zamiast krzyczeć do siebie usiądźmy w czytelni, przeczytajmy coś ciekawego spacerujmy zamiast biegać zjedzmy w spokoju drugie śniadanie bawmy się w grupach wykorzystując zabawy, które lubimy: „karteczki”, „pchełki” itp.

LUDNOŚĆ POLSKI NAJBARDZIEJ NARAŻONA NA HAŁAS

Największa liczba osób zagrożonych nadmiernym hałasem pracuje na obszarze Górnego Śląska (około 11,3 % - województwa: katowickie, częstochowskie i bielskie). Odsetek przypadków zawodowego upośledzenia słuchu przekracza na tym terenie 13 % w stosunku do reszty kraju. Kolejne miejsce pod względem liczby zagrożonych osób zajmuje obszar Dolnego Śląska (około 9,9 % - województwa: wrocławskie, jeleniogórskie, legnickie i wałbrzyskie) oraz Łódź (9,6 %).

Zarówno na obszarze Dolnego Śląska jak i Łodzi stosunek zagrożonych hałasem do zatrudnionych jest duży i wynosi odpowiednio 13,5 % i 18,9 %.

Inny charakter rozmieszczenia narażonych na hałas i inne resorty reprezentują Warszawa (17,7 %) oraz województwa: gdańskie i częściowo elbląskie (7,6 %). Tu również liczba osób zagrożonych hałasem jest duża: wynosi 14,5 % i 18,7 %. W niektórych województwach większość osób narażonych na nadmierny hałas skupiona jest w jednym lub kilku zakładach. Zaliczyć do nich można Hutę im. Sędzimira, FSC Lublin, WSK Świdnik, ZPM Cegielski

SPOSOBY OGRANICZENIA HAŁASU

niepodejmowanie pracy w zakładach, w których występuje nadmierny hałas dbajmy o własny słuch: nośmy ochronniki słuchu popularnie zwane nausznikami lub słuchawkami wyciszyć źródła hałasu (maszyny, urządzenia) komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym miejscu i poprzez np. automatykę ograniczanie liczby osób zagrożonych zastosowanie specjalnych ekranów dźwiękochłonnych, paneli, materiałów i ustrojów dźwiękoizolacyjnych i dźwiękochłonnych

jak się chronić przed hałasem w mieście wprowadzić strefy ograniczonego ruchu lub całkowitej eliminacji pojazdów z wybranych ulic i rejonów miasta, poprawić organizację ruchu gwarantującą płynność jazdy, budować obwodnice miejskie, poprawić stan nawierzchni ulic i torowisk tramwajowych, budować ścieżki rowerowe

. NEGATYWNY WPŁYW HAŁASU NA SŁUCH DZIECKA

ubytki słuchu   Długotrwałe oddziaływanie hałasu o wyższym poziomie prowadzi do ubytków słuchu, które dzielimy na: Niedosłuch lekkiego stopnia – ubytki do 40 dB, Niedosłuch średniego stopnia – ubytki od 45 do 65 dB (ubytki w zakresie mowy, występują trudności ze zrozumieniem mowy) Niedosłuch głęboki – ubytki od 70 do 85 dB, występują bardzo duże zaburzenia w rozumieniu mowy, Resztki słuchu i głuchota – pozostały jedynie wysepki słuchowe.

jeżeli rodzice zauważą, że ich dziecko: zbyt głośno nastawia telewizor, często coś słyszy, a nie wie skąd dochodzi dźwięk, nie rozumie co mówią inni w grupie,    nie rozumie co mówią inni w grupie,     powinni natychmiast skonsultować się z lekarzem, ponieważ jest to znak, że dziecko ma problemy ze słuchem.              

Doświadczenia i zadania

Doświadczenie – fala dźwiękowa Cel: Wytworzenie fali dźwiękowej. Konieczne przedmioty: stalowa lub plastikowa linijka o dł. co najmniej 30 cm, stół. Kolejne czynności: 1. Prostopadle do krawędzi stołu kładziemy na nim linijkę tak, aby jej znaczna część wystawała poza stół. 2. Palcami przyciskamy do stołu koniec linijki znajdujący się przy krawędzi stołu, a część linijki wystającą poza stół wprawiamy w drgania. 3. Powtarzamy kilkakrotnie doświadczenie, stopniowo zmniejszając długość drgającej części linijki.

Wnioski z doświadczenia Wynik: Gdy odpowiednio zmniejszamy długość drgającej części linijki, to usłyszymy dźwięk. Jego wysokość wzrasta w miarę skracania drgającej części linijki.

Okres drgań (energia przekazywana po sznurku) Cel: ukazanie ruchu drgającego, amplitudy czyli największego wychylenia oraz częstotliwości drgań. Konieczne przedmioty: sznurek, 3 jednakowe kulki, drewniany stelaż. Kolejne czynności: sznurek tniemy na 3 części różnej długości Przymocowujemy do kulek, a następnie do stelaża (najkrótszy w śroku) Przyciągamy do siebie pierwsza kulkę i puszczamy, by swobodnie się kołysała. Obserwujemy zachowanie pozostałych kulek

Wnioski z doświadczenia Wynik: Z czasem poruszana przez nas kulka porusza się coraz wolniej. Środkowa kulka tylko nieznacznie drga, ale za to trzecia z nich zaczyna poruszać się coraz szybciej, podczas gdy pierwsza najwidoczniej traci swoja energię. Po chwili następuje zamiana- teraz 3 kulka porusza się słabiej, oddając z powrotem soją energię pierwszej. Środkowa kulka w zasadzie w ogóle nie uczestniczy w tym przekazywaniu energii.

Powstawanie dźwięku Cel: Wytworzenie fali dźwiękowej. Konieczne przedmioty: 2 plastikowe butelki, chusteczki higieniczne, woda Kolejne czynności: do pierwszej butelki wkładamy suchą chusteczkę, a do drugiej mokrą potrząsamy obiema butelkami w tej gdzie są mokre chusteczki wyraźnie słychać dźwięk, a w drugiej nie

Wnioski z doświadczenia Wynik: Gdy włożymy chusteczką i zaczniemy potrząsać butelką, powietrze zostaje wprawione w drgania – powstaje dźwięk. W przypadku, gdy to sucha chusteczka uderza o ścianki butelki, wytwarzają razem ciche tony, a gdy mokra to głośne.

Wydobywanie głośniejszego dźwięku W doświadczeniu należało dowieść, że im mniejsze ciało, tym powstaje głośniejszy dźwięk. W naszym przykładzie dotyczyło to słomki do napojów.

Wniosek: Kiedy ucinaliśmy słomkę, jednocześnie w nią dmuchając, dźwięk wydobywający się z niej był coraz głośniejszy.

Wydobywanie głośniejszego dźwięku Kiedy ucinaliśmy słomkę, jednocześnie w nią dmuchając, dźwięk wydobywający się z niej był coraz głośniejszy.

Jak zobaczyć dźwięk Cel: Wytworzenie fali dźwiękowej. Konieczne przedmioty: głośnik, folia, sól Kolejne czynności: Przykrywamy głośnik folią Sypiemy sól Pogłaśniamy i ściszamy muzykę Wniosek: Pogłaśniając i ściszając muzyką obserwujemy, że folia delikatnie gra, a zgromadzona na niej sól podskakuje. Jest to ewidentny dowód na przekonanie się, że dźwięk to drganie fal powietrza.

Rozpoznawanie głosów Cele: rozpoznawanie tonów i barwy dźwięku Wykonanie: Jeden z uczniów ma zasłonięte oczy. Kolejne osoby śpiewają tą sama piosenkę. Zadanie polega na rozpoznaniu głosów, do kogo należą Wnioski: Chłopak szybko i bezbłędnie rozpoznawał głosy, gdyż różnią się od siebie barwą,

echo i pogłos- jako przykłady odbijana się fal dźwiękowych stań na dużym korytarzu szkolnym – powiedz coś - dlaczego tak dziwnie, niewyraźnie słychać? słychać pogłos – dźwięk odbija się od wszystkich ścian równocześnie, gdyby ściana była daleko moglibyśmy usłyszeć echo.

Interferencja fal (nakładanie się na siebie) Dwa głośniki ustawiamy naprzeciw siebie. Puszczamy z komputera dźwięk o częstotliwości 1 kHz. Zaczynamy zbliżać do sienie głośniki. Wniosek: W wyniku zbliżania głośników dźwięk cichnie, a gdy oddalamy nasila się. Jest to dowód na nakładanie się fal.

Skąd wiadomo , jak daleko jest burza? Grzmot to dźwięk, jaki wydaje piorun, kiedy przebiega przez niebo. Dźwięk porusza się wolniej niż światło, dlatego grzmot zawsze słyszymy później, niż widzimy błyskawicę. By się dowiedzieć, jak daleko jest miejsce, gdzie uderzył grom, policz sekundy od rozbłysku do grzmotu. Podziel otrzymany wynik przez 3, a dowiesz się, ile kilometrów dzieli cię od uderzenia pioruna.

KRZYŻÓWKA Rozwiązaniem logogryfu jest nazwa pewnego zwierzęcia. Jaki jest jego związek z dźwiękami? Dźwięki o częstotliwości większej od 20 kHz. Zjawisko powstające przy odbiciu fali głosowej np. od ściany lasu. Może być poprzeczna lub podłużna. Urządzenie, które służy do wykrywania pęknięć wewnątrz metalowych przedmiotów. Zwierzę domowe słyszące ultradźwięki. Urządzenie służące na statkach do pomiaru głębokości wody.   1 2 3 4 5 6

Sonar- urządzenie wykorzystujące dźwięk Elementy systemu sonaru Każdy system sonaru (echosonda) składa się z dwóch podstawowych elementów: Echosondy w której znajduje się wyświetlacz LCD, mikroprocesor i obwody nadawania / odbioru sygnału przetwornika. Montuje się go w miejscu widocznym dla wędkarza . Przetwornika który zawiera ceramiczny elektryczny element nadający / odbierający sygnał dźwiękowy, podłączony do echosondy przez kabel koncentryczny. Musi być zamontowany tak aby miał stały kontakt z wodą.

Jak działa sonar w echosondzie Sonar emituje w wodzie precyzyjne impulsy dźwiękowe ("Ping") które rozchodzą się w wodzie w formie wiązki o kształcie "kropli wody". Impulsy dźwiękowy odbijają się od obiektów w wodzie takich jak dno, ryby i inne zanurzone obiekty (nawet pęcherzyki powietrza). Odbite impulsy dźwiękowe są wyświetlane na ekranie LCD echosondy.Za każdym razem gdy nowe odbicia są otrzymywane, stare odbicia przesuwają się w lewo na ekranie LCD, tworząc efekt przesuwania się widoku (scrolling effect). Gdy wszystkie te odbicia są wyświetlone jedno obok drugiego na ekranie LCD tworzy się łatwy do interpretacji obraz dna, ryb i obiektów pod wodą.

Ciekawe problemy Czy istnieje instrument muzyczny, który może naśladować inne instrumenty? Znajdź treść fizyczną w przysłowiu: na polu, na którym są pagórki, nie zwierzaj się z tajemnic. Co biegnie szybciej: światło, czy dźwięk?

Wnioski do prezentacji Każdego dnia dociera do nas mnóstwo dźwięków, których źródło bez problemu identyfikujemy- dzwoni telefon, podnosimy słuchawkę i rozpoznajemy głos kolegi. Dźwięki możemy również poczuć- dołożyć dłoń do głośnika. W ten sposób słyszą niesłyszący. Właściwości dźwięku wykorzystujemy w wielu urządzeniach: sonarze, telefonie, radio. Dźwięk może nam sprawiać przyjemność (np., ten wydobywany się z instrumentów na koncertach), ale również szkodzić naszemu zdrowiu- hałas. Należy dbać o siebie, zwłaszcza chronić uszy przed hałasem, aby zachować zdrowie jak najdłużej.

Bibliografia i źródła www.wikipedia.pl www.sciaga.pl/tekst/43719-44-halas_w_srodowisku www.bryk.pl E.Bednarek, K.Nowopolski, Mały inżynier, Publicat Wokół nauki-ilustrowane kompendium, Publicat Fizyka dla gimnazjum, ZamKor

AUTORZY Larek Sylwia Adamska Dagmara Juszczak Kamil Aniołek Adriana Osak Angelika Polcyn Joanna Rychlewska Angelika Stokłosa Monika Stokłosa Weronika Wolder Agata Adamska Dagmara Aniołek Adriana Bakiera Jakub Baran Dominik Botorowicz Paulina Graś Mirosław Kardasz-Szypa Patryk Kozubal Lidia Opiekun: Magdalena Nogalska