Rodzicem się nie rodzimy, Rodzicem się stajemy… Opracowały: Magdalena Głowinkowska Jadwiga Świlak

Instrukcja obsługi nastolatka Jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami dzieci w okresie dorastania Spotkanie z rodzicami  odbyło się 12.11.2013r godz. 17

narodziny dziecka dorastanie dorosłość I etap- 11-15 lat II etap- 16-18 lat Jest to okres w życiu człowieka, w którym dokonuje się przeobrażenie dziecka w dorosłą osobę. Na przestrzeni w miarę krótkiego czasu zachodzą zmiany fizyczne i psychiczne.

Zmiany fizyczne i psychiczne Zmiany w budowie ciała ( wzrost, przyrost masy, rozwój kośćca, mięśni i narządów wewnętrznych)‏ Rozwój narządów rozrodczych i drugorzędnych cech płciowych Nadmierna wrażliwość Pobudliwość układu nerwowego Zachwianie równowagi procesów pobudzania- hamowania Duża nerwowość, drażliwość, niepokoje Męczliwość i brak opanowania

Cechy charakterystyczne > szukanie tożsamości > odpowiedzialność > świadomość > samodzielność > bunt > system wartości w totalnej przebudowie

Cechy wieku dorastania Dorastanie to okres między 13 a 18 rokiem życia, kiedy dochodzi do wielu zmian na poziomie fizycznym i psychicznym młodego człowieka. To wiek przemian, zmartwień i trudności z młodzieżą. Przeżycia emocjonalne młodzieży cechuje szeroka skala doznań i reakcji, ich duża intensywność i zmienność, a także krańcowość, sprzeczność i bezprzedmiotowość. Młodzież jest drażliwa, niespokojna, niestała. Świat przeżyć wewnętrznych młodych ludzi jest bardzo bogaty.

Pierwsza faza dorastania 11-16 lat Charakteryzuje się ogólnym niezrównoważeniem emocjonalnym wyrażającym się w nadmiernej pobudliwości. Młodzi ludzie stają się drażliwi, niespokojni ruchowo. Wiele zmian hormonalnych sprawia dorastającym poważne problemy z nastrojem i emocjami. Cechuje ich zmienność motywacji: Dziewczęta często mają złe humory, są nadąsane, płaczliwe. Chłopcy bywają agresywni, miewają wybuchy złości. Niezrównoważenie młodzieży w okresie dorastania przejawia się w pewnej anarchii życia psychicznego, w chaosie przeżyć i działań w szybko po sobie następujących stanach: energia-lenistwo, radość-smutek, brawura-nieśmiałość, towarzyskość-pragnienie samotności.

W tym wiek mocno dochodzi do głosu potrzeba bycia akceptowanym przez grupę rówieśniczą!!!, która ma taką siłę, że często dorastający zaspokajają ją kosztem własnego “ja”. Przyjmują normy i zachowania grupy wbrew temu, co dotąd uważali za ważne i słuszne. Więź emocjonalna z dorosłymi rozluźnia się, autorytet słabnie i często może dochodzić do konfliktów. Dzieje się to za sprawą wzrostu zdolności krytycyzmu. Dorastające dzieci, dzięki wspaniałej spostrzegawczości i umiejętności porównywania, coraz częściej zauważają liczne uchybienia w postępowaniu dorosłych. Siłę tę wzmaga wkraczanie w okres buntu młodzieńczego!!!, który w tym wieku manifestuje się przede wszystkim podważaniem, negowaniem tego, co w procesie wychowania płynie od dorosłych. Dzieci buntują się przeciwko wartościom preferowanym przez dorosłych, przeciwko ich zasadom, nakazom, zakazom, przyjętym normom i regułom. Buntują się po to , by w efekcie zdecydować co jest ważne w ich indywidualnym życiu, czym będą się w nim kierować. Wzrasta potrzeba samodzielności, chęci uniezależnienia się, chodzenia własnymi drogami.

Jak stawiać nastolatkom granice. Na kwestię samodzielności dziecka warto spojrzeć z punktu widzenia dziecka, a także zadań rodzica. Zbyt sztywne granice są równie trudne dla nastolatka jak ich brak. Pozwalając dziecku na działanie należy ocenić, czy mu sprosta. Wymagania i zakazy warto komunikować z szacunkiem, opisując czemu służą. Ważna jest konsekwencja i zaufanie.

Granice… zasady – granice – konsekwencje – respektowanie Granice to inaczej normy, reguły, zasady, czyli obszar, w którym nie dajemy na coś przyzwolenia. Każda rodzina tworzy własny system zasad, nakazów i zakazów.

Czego potrzebują nasze dorastające dzieci? Szacunku Mądrego przywództwa Miłości Akceptacji Zaufania i większej swobody Zrozumienia Rozmów bez krzyku Motywowania do działania Dostrzegania sukcesów Słuchania Niewpędzania w poczucie winy Rozwiązywania problemów w cztery oczy Konsekwencji Niemówienia: NIGDY, WSZYSTKO, ZAWSZE

Pamiętaj!!! OCENIAJ ZACHOWANIE DZIECKA, A NIE SAMO DZIECKO! MÓW, CO WIDZISZ… MÓW, CO MYŚLISZ… MÓW, CO CZUJESZ… MÓW O SWOICH OCZEKIWANIACH. MÓW KRÓTKO I NA TEMAT. STAWIAJ GRANICE I RESPEKTUJ JE.

Zamiast obwiniać – udziel informacji. Obwinienie sprawia, że nastolatek zaczyna się bronić przed oskarżeniami, udzielanie informacji natomiast umożliwia dziecku branie odpowiedzialności za swoje postępowanie. OBWINIANIE: - Zniszczyłaś aparat! Jak mogłaś być tak bezmyślna?! REAKCJA: - Nie wiedziałam, że się zniszczy! UDZIELENIE INFORMACJI: - Zawsze, gdy bierzesz aparat pamiętaj o wzięciu osłonki i nie zostawiaj go nigdzie, dobrze? - Dobrze, przepraszam.. Będę pamiętać.

Zamiast atakować nastolatka opisz, co czujesz… Krzyczenie i atakowanie dziecka powoduje jego zamknięcie się w sobie i zerwanie kontaktu. Opis tego, co czujemy pomaga nastolatkom w wysłuchaniu nas oraz w zareagowaniu w pomocny sposób. ATAK: - Jesteś nieodpowiedzialny! Nigdy nie można na Ciebie liczyć! REAKCJA: - Zawsze za wszystko mnie obwiniasz! OPISANIE UCZUĆ: - Jestem rozczarowany. Zapewniałeś mnie, że to zrobisz. Wiem, zaraz to zrobię.

Zamiast wydawać rozkazy opisz problem… Rozkazy wywołują sprzeciw; gdy zakazujemy czegoś dziecku, ono często dla zasady robi na przekór. Natomiast gdy opisujemy daną sytuację, staje się ona możliwa do zaakceptowania przez nastolatka. ROZKAZ: - Nie wolno Ci tego dotykać! REAKCJA: A właśnie, że dotknę! OPIS PROBLEMU: To drogocenny prezent, jeśli źle go weźmiesz może Ci się wyślizgnąć i się potłuc. Rozumiem...

Zamiast grozić i rozkazywać zaproponuj wybór… Groźba, podobnie jak rozkaz, powoduje u nastolatków działanie odwrotne od zamierzonego bądź też ponurą uległość. Wybór natomiast sprawia, że nastolatki mogą poczuć początki dorosłości oraz nabierają do nas zaufania. GROŹBA: - Zrobisz to, albo masz szlaban do końca tygodnia! REAKCJA: - Mam to gdzieś! Nic nie zrobię! ZAPROPONOWANIE WYBORU: - Wszyscy sprzątamy. Możesz wybrać sprzątanie garażu lub przedpokoju. - No dobrze, biorę przedpokój.

Zamiast długich kazań powiedz to jednym słowem… Nastolatki wyłączają się, słysząc długie kazania. Krótkie przypomnienie przykuwa uwagę i pozwala łatwiej nakłonić dziecko do współpracy. DŁUGIE KAZANIE: - Ile razy mam Ci przypominać.. dlaczego zawsze.. wczoraj przecież.. a pamiętasz zeszły weekend.. po co to zrobiłaś... REAKCJA: - Mhm.. ( „bla bla bla, jasne” )‏ KRÓTKIE PRZYPOMNIENIE: - Kochanie, Twój plecak. - Już idę.

Zamiast wytykać to, co jest źle określ swoje wartości i/lub oczekiwania… Nastolatki wyłączają się słysząc krytyczne uwagi. Kiedy rodzice mówią, czego oczekują w sposób pełen szacunku i jednoznaczny, wtedy istnieje szansa na to, że nastolatek ich wysłucha i postara się sprostać oczekiwaniom. WYTYKANIE: - Wiecznie krytykujesz siostrę, jesteś dla niej okropna. REAKCJA: - Zawsze jej bronisz! OKREŚLANIE WARTOŚCI: - Nie chcę, aby w naszej rodzinie jeden drugiego poniżał. - Rozumiem.

Każdy z nas był kiedyś nastolatkiem... Warto pamiętać, że bycie nastolatkiem to stan, z którego się wyrasta, a jednocześnie to trudny czas nie tylko dla rodziców, ale i dla dzieci. Szanując je dajemy im do zrozumienia, że mogą na nas liczyć.

Literatura Thomas Gordon „Wychowanie bez porażek” Instytut Wydawniczy Pax warszawa 2001 Thomas Gordon „Wychowanie bez porażek w praktyce” Instytut Wydawniczy Pax Warszawa 2004. A. Faber, E. Mazlish „ Wyzwoleni Rodzice wyzwolone dzieci” Twoja droga do szczęśliwej rodziny Media Rodzina 2009. A. Faber, E. Mazlish „Jak mówić do nastolatków żeby nas słuchały” „Jak słuchać żeby z nami rozmawiały” Media Rodzina 2005. A. Faber, E. Mazlish Co powinni wiedzieć rodzice i nauczyciele „ Jak mówić żeby dzieci się uczyły w domu i szkole”. Media Rrodzina1995.