USTALENIE WYSOKOŚCI MANIPULACYJNEJ I PRZESTRZENI CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Wysokość manipulacyjna- miara położenia strefy pracy w stosunku do wykonawcy, która zależy od pozycji i wymiarów ciała pracownika, rodzaju zajęcia, zasięgu czynnych poruszeń, obciążenia kończyn, kształtu i wymiarów wyposażenia .

Kolejność postępowania przy ustaleniu wysokości manipulacyjnej: Ustalenie typu pracy i ciężkości wykonywanych czynności. Ustalenie pozycji ciała przyjętej przez pracownika w trakcie pracy. Określenie rodzaju wykonywanych ruchów. Ustalenie stopnia ograniczenia ruchowego dla przyjętych ruchów. Ustalenie zakresu nastawności siedziska i podnóżka. Określenie strefy wygody związane z danym typem pracy. Ustalenie wysokości manipulacyjnej dla odpowiedniej wartości rozkładu normalnego danych antropometrycznych.

Dla pracy wymagającej dużej swobody ruchu, wykonywanej w pozycji stojącej, wysokością optymalną jest położenie ręki przy zgiętym przedramieniu, 5 cm poniżej łokcia. Dla prac, gdy występuje identyfikacja szczegółów w sposób okresowo-ciągły: Ogólne zalecenia doboru wysokości manipulacyjnej w zależności od przyjętej pozycji ciała pracownika są następujące: dla pozycji stojącej- płaszczyzna pracy powinna znajdować się 7,5 cm poniżej łokcia, dla pozycji siedzącej- wykonanie prac lekkich i średnio ciężkich powinno być możliwe rękami zgiętymi w łokciu pod kątem 90 lub lekko rozwartymi, dla pozycji przemiennej (siedząco-stojącej)- wysokość manipulacyjna powinna być taka jak dla pozycji stojącej.

Wykonanie przez człowieka ruchu dokonuje się w obszarze zwanym strefą pracy. Wielkość i kształt strefy zależą od: • pozycji ciała jaką przyjmuje człowiek w czasie wykonywania pracy; • części ciała użytej do ruchu: jedna z kończyn; • rodzaju wykonywanego ruchu; • cechy ruchu: szybkości, precyzji i kierunku; • rodzaju wykonywanej pracy; • wartości użytej siły i częstości manipulacji; • płaszczyzny pracy i jej położenia.

Wyznaczenie strefy oparte jest na zasięgu i rozpiętości całych kończyn i ich części. Rozróżnia się zasięg: • normalny- który jest wyznaczany kolejnymi położeniami środka ręki, przy obrocie przedramienia względem stawu łokciowego. Zasięg ten, określa granice strefy optymalnej do manipulacji. • maksymalny- który jest wyznaczany kolejnymi położeniami ręki przy ruchu całej wyprostowanej kończyny górnej względem stawu barkowego. Tak formułowane zasięgi maksymalne tworzą przestrzenną czaszę, która określa granice strefy manipulacyjnej, bez wymuszonego pochylania tułowia. wymuszony- który występuje po przekroczeniu granicy zasięgu maksymalnego i jest połączony z ruchem tułowia. Przy ustabilizowanym usytuowaniu operatora, zasięgi te zawsze oznaczają wymuszoną pozycję ciała.

STANOWISKO PRACY SIEDZĄCEJ

WYZNACZANIE PRZESTRZENI CZYNNOŚI RUCHOWYCH:

Przestrzeń pracy (antropometria): wymiary człowieka w postawie siedzącej nr wymiaru: [cm] 124 65 125 83 126 52 127 20 128 25 129 53 130 43 132 46 133 72 150 23 151 38 174 57 200 47

Rozmieszczenie elementów potrzebnych do pracy powinno być komfortowe, w optymalnym zasięgu obu rąk. Podstawowe kryterium to dystans zasięgu maksymalnego rąk. Praktycznie można sprawdzić rozmieszczenie narzędzi i materiałów zakreślając na blacie zasięg wyprostowanych kończyn górnych. Przekroczeniu tej granicy zawsze towarzyszy niekorzystne pochylenie tułowia. Sytuacja taka może być akceptowana tylko wtedy, gdy występuje rzadko, jest krótkotrwała i dotyczy czynności pomocniczych. Praca ciągła o dużym nasileniu powinna się odbywać w polu optymalnego zasięgu rąk.

STREFA PRACY:

PRZESTRZEŃ CZYNNOŚĆI RUCHOWYCH: Materiały, narzędzia powinny być łatwo dostępne, bez pochylania i skrętu tułowia- Aby uniknąć pozycji wymuszonych elementy pracy powinny być lokalizowane przynajmniej w granicach zasięgu maksymalnego rąk. 2. Rozległość pola pracy powinna być dostosowana do możliwości obsługi z jednego miejsca- Przemieszczanie się pracownika jest rezultatem nadmiernej rozległości pola pracy przekraczającej zasięg maksymalny. Może być akceptowane, jeśli konieczność zmiany miejsca występuje sporadycznie.

3. Powinno się łatwo sięgać po materiały i narzędzia, bez podnoszenia rąk powyżej barku- Sięganie powyżej barku (87 cm dla kobiet i 94 cm dla mężczyzn) jest nie wskazane. Sytuacja taka może być akceptowane tylko dla krótkotrwałych i rzadkich czynności. 4. Obserwacja pola powinna być łatwa- elementy podlegające kontroli wizualnej powinny znajdować się w odpowiednim dystansie i pod odpowiednim kątem widzenia. Ignorowanie tych zaleceń może powodować przyjmowanie pozycji wymuszonych. Normalny zakres kątowy widzenia wynosi 300. W płaszczyźnie pionowej linia patrzenia jest nachylona pod kątem 10 - 150. Preferowane kąty i dystanse przedstawiono na szkicu sytuacyjnym.

USYTUOWANIE ELEMENTÓW SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO NA STOLE: 1. Monitor- powinien być wyposażony w następujące regulacje: pochylenia (do tyłu do 20 stopni, do przodu do 5 stopni), obrotu wokół własnej osi pionowej (o 360 stopni) oraz wysokości położenia (zakres regulacji przynajmniej 15 cm). Regulacje te pozwalają użytkownikowi na takie ustawienie monitora, które wyeliminuje odblaski na ekranie oraz zapewni prawidłową pozycję głowy podczas obserwacji ekranu. 2. Klawiatura- powinna być oddzielnym elementem zestawu komputerowego (oddzielona od monitora), przynajmniej z dwoma pozycjami regulacji pochylenia tak, aby użytkownik mógł znaleźć wygodną pozycję rąk, nie powodującą obciążenia dłoni czy ramion. W obu przypadkach ustawienia pochylenia klawiatury, pionowa odległość pomiędzy drugim rzędem klawiszy a podstawą klawiatury nie powinna przekraczać 30 mm. Przestrzeń na blacie stołu przed klawiaturą powinna być na tyle duża (100 ÷ 150 mm), aby zapewniała podparcie dłoni i nadgarstków.

3.Stół- Blat pod klawiaturą powinien być ustawiony na wysokości odpowiadającej wysokości położenia łokcia przy zgiętej pod kątem prostym kończynie górnej operatora pracującego w pozycji siedzącej. Przyjmuje się przy tym, że dłoń operatora znajduje się na wysokości 2. rzędu klawiszy na klawiaturze. Wysokość stołu determinuje przyjmowaną pozycję siedzącą. Ważne jest, aby była ona ustalona ze względu na konieczność zapewnienia: naturalnego położenia ramion podczas pracy oraz na zapewnienie odpowiedniej przestrzeni na nogi pod blatem. Dlatego zaleca się stół o regulowanej wysokości oraz oddzielne blaty pod klawiaturę i pod monitor. Regulacja stołu powinna zapewniać ustawienie wysokości blatu pod klawiaturę w zakresie 60 ÷ 75 cm, natomiast pod monitor 70 ÷ 95 cm. W przypadku stołu o nieregulowanej wysokości, zalecana wysokość blatu powinna wynosić 70 ÷ 72 cm.

4. Uchwyt na dokumenty- W wypadku częstego korzystania z dokumentów, wskazane jest wyposażenie stanowiska w uchwyt na dokumenty, który najkorzystniej jest umieścić między monitorem a klawiaturą lub obok monitora. Stosuje się go w celu ograniczenia częstych ruchów głowy oraz częstych zmian akomodacji oka.

Istotnym elementem dostosowania pracy do człowieka jest projektowanie prawidłowych stosunków przestrzennych na stanowisku pracy, tzn. zapewnienie człowiekowi pracy w dogodnym dla niego zasięgu rąk (obszar pracy) i w dogodnej pozycji ciała, tak aby mógł wykonywać ruchy swobodnie i bez zbytniego wysiłku. Prawidłowo zaprojektowana struktura przestrzenna stanowiska pracy powinna być dostosowana do wymiarów ciała przynajmniej 90% populacji przyszłych użytkowników. Powinna stwarzać bezpieczne i wygodne warunki pracy.