Turystyka religijna – często utożsamiana z turystyką pielgrzymkową lub dzielona na ścisłą turystykę pielgrzymkową i turystykę religijno-poznawczą− to specyficzny rodzaj podróży turystycznych, łączących motywy religijne ze świeckimi. Błękitny meczet w Istambule Podróże podejmowane są z czystych pobudek religijnych lub religijno-poznawczych. Osoby przemieszczające się korzystają, podobnie jak inni turyści, z tych samych elementów infrastruktury turystycznej (głównie noclegów i wyżywienia) oraz środków transportu.

Różny jest jednak cel podjętej podróży i sposób zachowania się w miejscu docelowym. Szczególną formą turystyki religijnej są pielgrzymki, w których na pierwszy plan wysuwa się wyraźnie motyw religijny podróży (modlitwa, kontemplacja, uczestnictwo w uroczystościach religijnych), podczas gdy turystyka religijno-poznawcza większy nacisk kładzie na przeżycia natury ogólnokulturowej i poznawczej.

Pielgrzymkę oznacza podjęta z motywów religijnych, podróż do miejsca uważanego za święte ze względu na szczególne działanie tam Boga lub bóstwa, aby spełnić określone akty religijne, pobożności i pokuty.

Realizowane od wieków pielgrzymki do miejsc kultu religijnego (dawniej zwane pątnictwem lub peregrynacjami), również współcześnie odgrywają bardzo ważną rolę w turystyce międzynarodowej. Właściwie wszystkie religie, zwłaszcza te największe, przywiązują dużą wagę do pielgrzymowania. W islamie pielgrzymkę do Mekki (hadżdż) uznaje się nawet za jeden z 5 podstawowych kanonów tej religii. W chrześcijaństwie, zwłaszcza w Kościele rzymsko-katolickim, pielgrzymi wędrują w większości do sanktuariów, w których znajdują się słynące z łask i cudów obrazy (względnie rzeźby) Matki Boskiej. Wielki Meczet w Mekce

Najsławniejsze miejsca pielgrzymek katolików to Rzym i Watykan, Lourdes (Francja), Częstochowa, Fatima (Portugalia), Guadelupe (Meksyk), Jerozolima, Medziugorie (Bośnia i Hercegowina), Santiago de Compostela (Hiszpania), Asyż, Padwa i San Giovanni Rotondo (Włochy). Lourdes Fatima Padwa

Świętymi miejscami dla muzułmanów są Mekka i Medyna w Arabii Saudyjskiej oraz Jerozolima. Islamscy szyici modlą się zazwyczaj w Karbali i Nadżafie (Irak).

Hinduiści i buddyści odwiedzają Waranasi (Benares) w Indiach, położone nad ich „świętą” rzeką – Gangesem. Głównym ośrodkiem religijnym lamaizmu (buddyzmu tybetańskiego) jest Lhasa w Tybecie (Chiny).

 GUADALUPE – najważniejsze sanktuarium maryjne Ameryki Łacińskiej, położone w północnej części Ciudad de Mexico – stolicy Meksyku. W 1531 r. Aztekowi Juanowi Diego objawiła się Matka Boska i wtedy też powstał obraz Matki Boskiej z Guadalupe. Wizerunek ten, o bardzo bogatej symbolice, w nienaruszonym stanie zachował się do czasów dzisiejszych. Ciemnolica indiańska Madonna (Morenita), czczona jest jako patronka Meksyku i całej Ameryki Łacińskiej. Nowo wybudowana Bazylika Matki Bożej w Guadalupe może pomieścić ok. 20 tysięcy wiernych.

JEROZOLIMA – największe miasto Izraela, położone w Palestynie (Judea), dla chrześcijan Ziemi Świętej. Wschodnia część miasta należy do Autonomii Palestyńskiej. Jerozolima jest najświętszym miejscem i głównym ośrodkiem kultu religijnego dla wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa i trzecim pod względem ważności (po Mekce i Medynie) świętym miejscem islamu.

Najważniejszym sanktuarium dla chrześcijan jest Bazylika Grobu Bożego na wzgórzu Golgoty – miejsce śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Przez uliczki starego suku wiedzie Droga Krzyżowa (Via Dolorosa) na Golgotę (Kalwarię).

Dla muzułmanów szczególne znaczenie ma meczet Kopuła Skały, skąd Mahomet – według tradycji – odbył podróż do nieba. W samym centrum świątyni znajduje się skała, na której – jak wierzą Żydzi – Abraham chciał złożyć ofiarę ze swego syna Izaaka. Miejscem szczególnie czczonym przez judaistów jest tzw. Ściana Płaczu, resztki muru Świątyni Jerozolimskiej, zburzonej w 70 r. przez wojska rzymskie. Jest to symbol wszystkich nieszczęść, przez jakie przeszedł „naród wybrany” (…)

LHASA– stolica Tybetu, położona wysoko w górach (3630 m n. p. m LHASA– stolica Tybetu, położona wysoko w górach (3630 m n.p.m.), jest głównym ośrodkiem religijnym i pielgrzymkowym buddyzmu lamajskiego (lamaizmu). Do 1959 r. Lhasa była siedzibą dalajlamy − duchowego i politycznego przywódcy lamaizmu i narodu tybetańskiego. Po zajęciu Tybetu przez Chiny i represjach wobec Tybetańczyków pragnących utrzymać suwerenność, pielgrzymki do Lhasy i innych tutejszych klasztorów zostały ograniczone, a sam dalajlama schronił się w Indiach. Dostęp do Lhasy obecnie m.in. ułatwia (oddana do użytku w 2006 r.) kolej tybetańska, najwyżej położony szlak kolejowy na świecie.

W krajobrazie miasta dominuje Potala, dawna rezydencja dalajlamów W krajobrazie miasta dominuje Potala, dawna rezydencja dalajlamów. Ten imponujący wielkością, 13-kondygnacyjny kompleks pałacowo-świątynny został zbudowany bez użycia gwoździ. Dziś Potala jest muzeum, wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i celem religijno-patriotycznych pielgrzymek Tybetańczyków(…)

MEKKA – położona w zachodniej części Arabii Saudyjskiej, uważana jest za najświętsze miejsce islamu – miejsce urodzenia Mahometa i kolebka tej religii. Od VII w. stanowi główny cel pielgrzymek wyznawców Allaha. Mekka dostępna jest tylko dla muzułmanów, punkty kontrolne znajdują się w odległości 30-40 km od miasta. Wyznawcy islamu przybywają tu przez cały rok, ale dopiero udział w hadżdżu powoduje, że wierny czuje się pielgrzymem w pełnym tego słowa znaczeniu. Mekka ma rozbudowaną bazę hotelową, jest dużym ośrodkiem handlu i rzemiosła (odzież rytualna, dywaniki modlitewne, pamiątki) i ważnym węzłem drogowym.

Najważniejszy w Mekce jest Wielki Meczet (największy na świecie), na dziedzińcu, którego znajduje się Kaaba (arab. Al Kaaba – sześcian, kostka). Jest to budowla o kształcie prostopadłościanu wzniesiona z bloków szarego kamienia i marmuru. W jej wschodnim narożniku wmurowany jest Czarny Kamień (prawdopodobnie meteoryt) – najważniejszy przedmiot kultu i czci muzułmanów. Kaaba jest najbardziej czczoną świątynią islamu, w jej kierunku zwracają się podczas modlitwy muzułmanie na całym świecie (…)

WARANASI – (dawniej znane w angielskiej wersji – Benares) uważane jest za duchową stolicę Indii, główne centrum religijne hinduizmu i buddyzmu. Ponadto jest świętym miastem dla wyznawców dżinizmu i islamu. Miliony pielgrzymów rocznie dokonuje rytualnych kąpieli w „świętej” rzece Ganges. Na ghatach (schodach na brzegach rzeki) palą się stosy pogrzebowe ze zwłokami zmarłych Hindusów, których prochy są następnie wrzucane do Gangesu.

Główne obiekty sakralne Waranasi to Złota Świątynia (poświęcona Śiwie – Panu Wszechświata), Świątynia Małp oraz Świątynia Matki Indii.

WATYKAN – jest siedzibą najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego, gdzie rezyduje papież, będący jednocześnie biskupem Rzymu. Terytorium Watykanu obejmuje przede wszystkim zespół budowli pałacowo-kościelnych z Bazyliką św. Piotra (ze słynną Kaplicą Sykstyńską), Pałacem Watykańskim (rezydencją papieża), ogrodami watykańskimi i Placem św. Piotra. W Stolicy Apostolskiej przez wszystkich odwiedzana jest Bazylika św. Piotra, uważana za jedno z najważniejszych miejsc chrześcijaństwa. Wedle tradycji stoi na miejscu ukrzyżowania i pochówku św. Piotra, uznawanego za pierwszego papieża. W bazylice i w jej podziemiach znajdują się także groby innych papieży. Polscy pielgrzymi i turyści modlą się zwłaszcza przy grobie bł. Jana Pawła II.

Kraków W naszym kraju – poza Częstochową, ośrodkiem pielgrzymkowym o randze światowej – do najsławniejszych miejsc pielgrzymkowych zalicza się: Kraków (z Wawelem, licznymi zabytkowymi kościołami, Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach, Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się” – w budowie), Licheń (k. Konina), Kalwarię Zebrzydowską, Piekary Śląskie, Warszawę (grób bł. ks. Jerzego Popiełuszki), Niepokalanów k. Warszawy, Świętą Lipkę, Kalwarię Pacławską, Górę św. Anny, Gniezno, Kalwarię Wejherowską, Górę Kalwarię. Licheń

Dla wyznawców prawosławia głównym centrum religijnym jest Grabarka. Żydzi z różnych krajów świata – poza Oświęcimiem i Brzezinką oraz innymi miejscami Holocaustu – odwiedzają Kraków (zwłaszcza dzielnicę Kazimierz) i Leżajsk (grób jednego ze sławnych cadyków chasydzkich).

CZĘSTOCHOWA – leżąca nad Wartą, na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, znana jest jako światowe sanktuarium kultu maryjnego (4–5 mln pątników rocznie).

W klasztorze oo. Paulinów na Jasnej Górze od 1384 r W klasztorze oo. Paulinów na Jasnej Górze od 1384 r. znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Od dawna częstochowska ikona Czarnej Madonny otaczana była kultem i uznawana przez katolików za cudowną. W muzealnych pomieszczeniach Jasnej Góry zgromadzono wiele dzieł sztuki (nie tylko o charakterze sakralnym), stanowiących w większości dary wotywne wiernych.

Prezentacje wykonały: Kamila Gonet Barbara Kret Marta Skierkowska Ilona Soja Aleksandra Witek