Metoda kija czy marchewki? System kar i nagród Anna Maria Grek Psycholog szkolny

Dlaczego bijemy? ze złości, frustracji, bezradności, irytacji, zmęczenia, przeciążenia obowiązkami, przyzwyczajenia bo inaczej nie umiemy wychowywać bo sami byliśmy bici...

Kara fizyczna wywołuje: Ból Lęk Wściekłość Poczucie krzywdy Chęć odwetu na agresorze Chęć znalezienia ofiary, na której będzie można się wyładować Zamęt poznawczy, chaos w myśleniu Agresja rodzi agresję Bicie niczego nie uczy

Nie oszukujmy się! Kary fizyczne służą tylko i wyłącznie wygodzie dorosłych, którzy nie potrafią w inny sposób rozładowywać swojej złości. Wiadomo, że dziecko wszystko nam wybaczy, bo nie ma na świecie nikogo oprócz nas.

Dziecko można krzywdzić nie bijąc go poprzez: Obwinianie Odrzucenie emocjonalne Tworzenie z dzieckiem sojuszu przeciwko drugiemu rodzicowi Krytykowanie, ośmieszanie, osądzanie Nadmierne oczekiwania Chorobliwa nadopiekuńczość Ingerowanie w prywatność dziecka, czytanie korespondencji, podsłuchiwanie rozmów

Słownik Współczesnego Języka Polskiego to „wroga, napastliwa postawa lub zachowanie się względem kogoś lub czegoś” Słownik Współczesnego Języka Polskiego

FORMY AGRESJI AGRESJA FIZYCZNA Instrumentalna (mamy do czynienia wtedy, gdy agresor chce zdobyć lub osiągnąć jakiś cel) Emocjonalna (gdy dziecko przeżywa lęk lub złość) AGRESJA SŁOWNA Bezpośrednia (wypowiedzi agresywne, mające wyrządzić przykrość lub szkodę danej osobie kierowane wprost do osoby będącej przedmiotem agresji i występujące w jej obecności) Pośrednia (wypowiedzi agresywne, mające wyrządzić przykrość lub szkodę danej osobie kierowane do osób trzecich w sytuacjach, w których nie uczestniczy osoba będąca przedmiotem agresji).

PRZYKŁADY AGRESJI FIZYCZNEJ bójki pomiędzy uczniami: uderzanie (pięścią) kopanie potrząsanie duszenie przypalanie strzelanie spoliczkowanie dawanie klapsa „pacnięcie” kogoś ataki na nauczycieli napastowanie seksualne pchnięcie nożem, itp. ostrymi przedmiotami

PRZYKŁADY AGRESJI SŁOWNEJ niewerbalne symbole (robienie uwłaczających min) uszczypliwość lub kpiny atak na kompetencje („Jak możesz być taki głupi?) atak na pochodzenie („Jesteś taką samą ofiarą życiową jak twój ojciec”) atak na wygląd fizyczny („Czy zawsze musisz wyglądać jak niechluj?”) oszczercze porównanie („Z ciebie nigdy nic nie będzie”) dokuczanie ubliżanie i przeklinanie grożenie biciem napastliwe wypowiedzi – atak słowny straszenie, groźby przezywanie, przekleństwa, ordynarne odzywki, wulgaryzmy obmawianie kłótnie grożenie skarżeniem atak na charakter osoby obrzucanie wyzwiskami ośmieszanie

DLACZEGO DZIECI ZACHOWUJĄ SIĘ AGRESYWNIE? Na powstawanie zachowań agresywnych ważny wpływ ma otoczenie. Dzieje się tak gdy: dzieci często mają do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie, w rodzinie obserwowany jest brak zainteresowania sprawami dziecka. Wyraża się to poprzez: brak ciepła rodzinnego, chłód emocjonalny rodziców wobec dziecka, przede wszystkim w pierwszych latach jego życia, brak jasno wyznaczonych granic - jak dziecku wolno się zachować, a jak nie wobec rodziców, rodzeństwa, rówieśników i innych dorosłych, brak reakcji ze strony rodziców w rozpoznawaniu i akceptowaniu zachowań dziecięcych, w rodzinie często używa się agresji i przemocy w stosunku do dzieci.

INNE POWODY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH U MŁODZIEŻY: Słabo rozwinięta samokontrola własnych emocji. Dzieci mają ogromne kłopoty W radzeniu sobie z lękiem, strachem, poczuciem krzywdy lub winy. Nie potrafią przewidzieć swoich reakcji emocjonalnych, nie kontrolują swoich zachowań. Wzory zachowań agresywnych. Zapewniają one odnoszenie sukcesów i są dla nich wynagradzające. Używanie alkoholu i narkotyków. Alkohol powoduje wzrost zachowań agresywnych, ponieważ obniża kontrolę i ogranicza właściwą ocenę sytuacji. Używanie różnych narkotyków wiąże się również z zachowaniami agresywnymi. Oglądanie aktów przemocy wpływa na uczenie się przez dzieci agresywnych zachowań.

PRZYCZYNY AGRESJI WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY: Frustracja wynikająca z braku dobrego kontaktu z dorosłymi lub agresja z ich strony Niskie poczucie własnej wartości, połączone z dużą ilością otrzymywanych przez nich negatywnych komunikatów od dorosłych Modelowanie zachowań agresywnych w mediach, subkulturach, rodzinach Brak jasnych i przestrzeganych reguł życia szkolnego Mała umiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i negatywnych uczuć, a zwłaszcza złości Brak umiejętności konstruktywnego rozwiązania sytuacji konfliktowych Frustracja spowodowana brakiem perspektyw życiowych

PRZYCZYNY AGRESJI WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY: Zbyt rzadko wykorzystywane umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych przez nauczycieli i rodziców Niewłaściwe sposoby komunikowania się z uczniami, powodujące ich agresję (poniżanie, krytykowanie, wyśmiewanie lub niezauważanie osiągnięć) Nieumiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i trudnych uczuć Nieskuteczne rozładowywanie napięć podczas lekcji (nastawienie na szybki skutek, bez uwzględnienia przyczyn i warunków)

RODZINA a ZACHOWANIA AGRESYWNE Dzieci, które czują się bezpieczne w swoich relacjach z rodzicami, są mniej agresywne i lepiej radzą sobie z emocjami. Gdy otacza się je miłością i zainteresowaniem, mają znacznie mniej powodów do agresji i wrogości. Uciekają się do niej wtedy, gdy się boją, gdy są osamotnione, pełne rozterek lub gdy mają silną potrzebę akceptacji bądź zwrócenia na siebie uwagi.

OZNAKI STOSOWANEJ PRZEMOCY zwiększone poczucie lęku (niepokoju) zwiększone poczucie strachu nastrój przygnębienia zmniejszona energia wzrost braku zaufania zakłócenia snu zakłócenia apetytu osłabienie poznawczego funkcjonowania wzmocnienie uczucia wrogości

CECHY POTENCJALNEJ OFIARY niska aktywność fizyczna wysoki poziom niepokoju niska samoocena wrażliwość ostrożność (postępowania) działania małe grono przyjaciół lub ich brak brak poczucia bezpieczeństwa

Zachowanie potencjalnego agresora: wykazują dużą aktywność i energię, chcąc panować nad otoczeniem, podporządkować je sobie i czerpać z tego satysfakcję, czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej przemocy. Ofiary muszą dostarczać im np.: papierosy, alkohol, pieniądze i inne rzeczy mające dla nich wartość,

CECHY POTENCJALNEGO SPRAWCY, TYRANA dokuczają, ale głównie kierują to do słabszych, bezbronnych kolegów, lubią dominować i podporządkowywać sobie innych, są sprawni i zręczni, łatwo się denerwują i wybuchają, nie potrafią radzić sobie z trudnościami i przeciwnościami, często są nastawione na nie, mają trudności z przestrzeganiem przyjętych ogólne zasad, mają zwykle małe lub żadne poczucie winy, wobec ofiar brak im zrozumienia, współczucia czy sympatii, łatwo się kontaktują z otoczeniem, umieją sprytnie wybrnąć z sytuacji, np.: stosując oskarżenia, potrafią udawać, czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej przemocy, wobec dorosłych mogą być agresywne lub ugrzecznione, wcześnie prezentują zachowania antyspołeczne, takie jak: kradzieże, wandalizm, picie alkoholu.

CO MAJĄ ZROBIĆ RODZICE ABY UNIKNĄĆ AGRESJI? Mądrze kochać swoje dzieci Określić jasne i zrozumiałe relacje w domu Określić granice dyscypliny Być konsekwentnym w egzekwowaniu wspólnie ustalonych reguł postępowania Stosować konsekwentną dyscyplinę Kształtować obraz świata, w którym dla osiągnięcia celu nie trzeba uciekać się do agresji, w którym gardzi się przemocą Dbać o rozwijanie zainteresowań, budzenie pasji, umiejętne organizowanie czasu wolnego

CO MAJĄ ZROBIĆ RODZICE ABY UNIKNĄĆ AGRESJI? Rozwijać kompetencje społeczne, uczyć asertywności, tolerancji i empatii Tworzyć warunki do rozwoju poprzez możliwość aktywności, samodzielności, rozmowy i aktywnego słuchania Okazywać szacunek i zaufanie dziecku Tworzyć atmosferę życzliwości i przychylności Prezentować wzory prospołecznych zachowań w sytuacjach konfliktowych (modelowanie).

Pochwała

Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak wielką krzywdę wyrządzamy naszym dzieciom nie stosując w wychowaniu pochwały, nie doceniając dziecka, nie dowartościowując go. Słowa: „ty tego nie umiesz„ „na pewno sobie nie poradzisz” zabijają w dziecku wszelką kreatywność i chęć do dalszego działania, jeśli z góry jest już przesądzone że czegoś nie będzie umiało zrobić, to po co się starać. Takie dziecko w przyszłości, nie potrafi uwierzyć w siebie, w to co robi, nie podejmuje wyzwań bo boi się porażki, przez co wiele w życiu traci.

Dzieci chwalone są bardziej pewne siebie, znają poczucie własnej wartości. Dziecko słysząc że robi coś dobrze, przyjmuje do wiadomości, że jest potrzebne, że nadaje się do czegoś, odkrywa w sobie różne zdolności, dzięki czemu będzie starać się je rozwijać. W wychowaniu, korzystne dla dzieci jest stosowanie różnego rodzaju słów zachęty do działania, po to, aby nie bały podejmować się różnych wyzwań stawianych przez życie, aby nie były zalęknione i zamiast unikać problemów, stawiały im czoła.

Oczywiście wszystko należy robić z umiarem, nie można przesadzać w drugą stronę, tzn. chwalić przesadnie, gdyż wtedy dziecko wyrośnie na człowieka zadufanego w sobie, zbyt pewnego siebie o wygórowanym mniemaniu, a tego przecież nie chcemy.

5 zasad dobrej pochwały 1. Chwalmy za konkretne rzeczy. 2. Chwalmy nie tylko za wielkie i wspaniałomyślne czyny dziecka lecz też za drobne, mało zauważalne zachowania. 3. Nie chwalmy na każdym kroku, żeby w konsekwencji dziecko nie robiło czegoś tylko dla pochwały lecz dla samego siebie. 4. Stosujmy rzeczywiste pochwały, tzn. chwalmy jeśli naprawdę uważamy, że dziecko zasłużyło na pochwałę a nie tylko dlatego żeby sprawić mu przyjemność. 5. Stosuj pochwały opisowe np. zamiast powiedzieć tylko „ładnie posprzątałaś pokój”, zauważ szczegóły, np. „widzę, że ubrania ułożyłaś równo na półce, a dywan tak dokładnie poodkurzałaś, że nie ma na nim żadnego śmiecia”.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Anna Maria Grek