Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) Nazwa szkoły: Gimnazjum im. Jana Pawła II w Łebieniu ID grupy: 96/51_mp_g1 Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza Temat projektowy: Czy wiem, co jem? Semestr/rok szkolny: II, rok szkolny 2010/2011

W październiku 2010 roku w naszej szkole przeprowadziliśmy ankietę, którą miała wykazać nasze przyzwyczajenia i świadomość dotyczącą tego, co jemy

Co jemy?

Nasz szkolny sklepik

Co najczęściej kupujesz w sklepiku?

Nasze zdrowie Ile posiłków jesz w ciągu dnia?

Czy jesz coś w szkole?

Jeśli tak- co najczęściej?

Bmi- wskaźnik masy ciała współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. Oznaczanie wskaźnika masy ciała ma znaczenie w ocenie zagrożenia chorobami związanymi z nadwagą i otyłością, np. cukrzycą, chorobą niedokrwienną serca, miażdżycą.

16,0 – wygłodzenie 16,0–17,0 – wychudzenie (spowodowane często przez ciężką chorobę lub anoreksję) 17–18,5 – niedowaga 18,5–25,0 – wartość prawidłowa 25,0–30,0 – nadwaga 30,0–35,0 – I stopień otyłości 35,0–40,0 – II stopień otyłości 40,0 – III stopień otyłości (otyłość skrajna)

średnie Bmi uczniów naszej szkoły wynosi 21,5 Czyli mieści się w granicach normy

Czy wiesz co to znaczy dobrze się odżywiać Czy wiesz co to znaczy dobrze się odżywiać? Czy wiesz jakich składników musisz dostarczać swojemu organizmowi? Czy wiesz, czego unikać? Czy odżywiać się i jeść to to samo?

CZY WIEM, CO JEM? Czy wiem, co jem?

Co wybieram?

Główne składniki pokarmowe: Białka Węglowodany czyli cukry Tłuszcze Sole mineralne Witaminy Woda

białka To podstawowy składnik budujący Twoje ciało. Musisz go dostarczać codziennie w odpowiedniej ilości, na przykład przez spożywanie: chudego mięsa, chudych wędlin, drobiu, nabiału- twarogów, serów, mleka, jogurtów, kefirów, jajek, dostarczą Ci go także warzywa strączkowe, głównie soja, fasola, bób.

Węglowodany (cukry) Rozróżniamy trzy zasadnicze grupy: Cukry proste- glukoza, fruktoza (cukier owocowy) Dwucukry – sacharoza (cukier buraczany) Wielocukry- skrobia Cukry dostarczają łatwo osiągalnej energii, spalenie 1 grama cukru dostarcza 6 kCal

Tu znajdziesz cukry: cukier rafinowany, glukoza, płatki kukurydziane, miód, ryż, kasza Manna, makaron, morele suszone, rodzynki, płatki owsiane, dżem, fasola, bułka, chleb pszenny, czekolada, chleb razowy, banan, winogrona, naleśniki, kasza gryczana, kasza perłowa

błonnik Błonnik to mieszanina wielocukrów pokarmowych nietrawionych i niewchłanianych w ludzkim przewodzie pokarmowym. Pełni on niezwykle ważną rolę, ponieważ pomaga oczyszczać jelita z resztek pokarmowych i zapobiega nowotworom jelit. Znajdziesz go w razowym pieczywie, razowym makaronie, jabłkach, śliwkach, otrębach

Spalenie 1 grama tłuszczu dostarcza organizmowi około 9 kCal Tłuszcze Tłuszcze spożywcze dostarczają organizmowi głównie energii, są także materiałem zapasowym. Spalenie 1 grama tłuszczu dostarcza organizmowi około 9 kCal Można je podzielić na Roślinne- oleje, margaryna, oliwa Zwierzęce- łój, słonina, ceres, smalec, masło W temperaturze pokojowej tłuszcze roślinne są zazwyczaj ciekłe, a zwierzęce mają stan skupienia stały.

Ze względu na budowę chemiczną można je podzielić: Ze względu na budowę chemiczną można je podzielić: * nienasycone, w których występują reszty kwasów tłuszczowych posiadających w łańcuchu węglowodorowym wiązania podwójne; tłuszcze te występują w dużych ilościach w roślinach i zwykle w temperaturze pokojowej są ciekłe; * nasycone, w których występują reszty kwasów tłuszczowych posiadających w łańcuchu węglowodorowym wyłącznie wiązania pojedyncze; tłuszcze te są produkowane przede wszystkim przez organizmy zwierząt.

najzdrowsze Kwasy tłuszczowe omega-3 (zwane też kwasami tłuszczowymi n-3 lub ω-3) – nienasycone kwasy tłuszczowe, których ostatnie wiązanie podwójne w łańcuchu węglowym znajduje się przy trzecim od końca atomie węgla. Do tej grupy należą m.in. wielonienasycone kwasy pełniące ważną rolę w odżywianiu człowieka: * kwas α-linolenowy (ALA) * Kwas eikozapentaenowy (EPA) * Kwas dokozaheksaenowy (DHA)

Kwasy tłuszczowe omega-6 (zwane też kwasami tłuszczowymi n-6 lub ω-6) – nienasycone kwasy tłuszczowe, których ostatnie wiązanie podwójne znajduje się przy szóstym od końca atomie węgla łańcucha węglowodorowego. Kwasy omega-6 należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), co oznacza, że nie są one produkowane przez organizm człowieka, a jednocześnie są mu potrzebne do prawidłowego funkcjonowanie i muszą być pobierane z pożywienia. Przykładowe kwasy omega-6 * kwas linolowy (LA) * kwas gammalinolenowy (GLA) * kwas arachidonowy (AA, ARA)

Główne składniki pokarmowe Białko Cukry Tłuszcze

Dzielimy je na: Rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) witaminy Dzielimy je na: Rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) Rozpuszczalne w wodzie (gr. B, C )

znaczenie Skutki niedoboru występowanie A odgrywa istotną rolę w procesie widzenia Problemy z widzeniem Wysychanie spojówek oczu. Łuszczenie się skóry. wątroba szpinak pomidory marchew D Ważna w powstawaniu i wzroście kości. Zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach. U dzieci występuje krzywica. U dorosłych nieprawidłowe zrastanie się kości po złamaniach, oraz ich rozmiękczenie. tran mleko (tłuste) żółtka jaj - powstaje w skórze pod wpływem promieni UV E Ogranicza niekorzystne procesy utleniania innych związków (np. witaminy A) Zaburzenia w ukrwieniu narządów. Nieprawidłowy wzrost. ryby jaja oleje roślinne K Bierze udział w krzepnięciu krwi Wytwarzana przez bakterie żyjące w jelitach. -zielone warzywa

Znaczenie Skutki niedoboru Występowanie B 1 B 2 B 3 B 5 B 6 B 11 B 12 metabolizm aminokwasów i węglowodanów. Wspomaga układ nerwowy i pracę mięśnia sercowego. - zanik czucia - mrowienie - osłabienie serca - drożdże - fasola - ziarna zbóż - orzechy B 2 oddychanie komórkowe regeneracji skóry wspomaganie oporności organizmu - łysienie - zapalenie skóry - zapalenie języka - pękanie warg - mleko - jaja - ziarna i kiełki zbóż B 3 obniżanie ciśnienia krwi udział w regeneracji skóry i układu nerwowego - zmęczenie - depresja - zaburzenia pamięci - złuszczanie się skóry - ryby - mięso B 5 Przemiana kwasów tłuszczowych Pokarmy zwierzęce i roślinne B 6 wspomaganie układu nerwowego zapobieganie anemii zmiany skórne i niedokrwistość - drób B 11 Udział w biosyntezie kwasów nukleinowych (DNA i RNA) Anemia - zielone warzywa l B 12 Udział w przemianach kwasów nukleinowych Nieprawidłowe wchłanianie tej witaminy.

Znaczenie Skutki niedoboru Występowanie c - zwiększanie odporności organizmu - synteza kolagenu - procesy gojenia się ran - powstawanie istoty podstawowej kości - szkorbut - zapalenia dziąseł - wolniejsze gojenie się ran - kruchość naczyń krwionośnych - cebula - jarzyny - świeże owoce cytrusowe - czarne porzeczki

Sole mineralne To związki nieorganiczne, niezbędne do funkcjonowania organizmów żywych. Można je podzielić na dwie klasy: Makroelementy– występują w większych ilościach w organizmie. Spełniają funkcję budulcową dla tkanek zębów, kości, skóry, włosów głównie (np. węgiel, azot, tlen, wapń, chlor, magnez, fosfor, potas i sód) Mikroelementy– występują w mniejszych ilościach w organizmie, są jednak niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Regulują wiele procesów zachodzących w komórkach. Należą do nich m.in. żelazo, mangan, jod , miedź, cynk, fluor, chrom, selen i kobalt.

Chlor, sód i potas- biorą udział w regulowaniu gospodarką wodną w organizmie Magnez dba o układ nerwowy i mięśnie Żelazo- to zdrowa krew Jod- to poprawna przemiana materii Cynk- to zdrowe włosy i skóra, a także gruczoł krokowy u mężczyzn Fluor – to zdrowe zęby

regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych oraz woda Woda jest niezbędnym składnikiem pożywienia ze względu na rolę w regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych oraz w reakcjach biochemicznych w organizmie.

Wodę przyjmuje się w postaci: różnych płynów (zalecana ilość to ok. 1,5 l/dobę) oraz wraz z żywnością – wiele produktów ją zawiera, głównie owoce i warzywa (średnio do 0,7 l/dobę). Zwiększona ilość płynów jest konieczna w czasie upałów oraz podczas chorób przebiegających z gorączką, albo wymiotami lub biegunką. Również przy dużej aktywności fizycznej i poceniu się należy uzupełniać wodę w większej niż zwykle ilości.

Podsumowując: Białko dostarczy Ci budulca Twojego ciała Tłuszcze i cukry dadzą Ci energię do działania Lepiej spożywać tłuszcze nienasycone (omega-3 i omega-6) Wartościowsze są cukry złożone od prostych Witaminy A, E i C to antyoksydanty- zapobiegają starzeniu się komórek Piękna skóra i włosy to zasługa witamin A, B2 i B3 oraz cynku Mniej będziesz się denerwować jeśli zadbasz o witaminy z grupy B i magnez

Co jeszcze zawierają pokarmy? Wiele produktów spożywczych zawiera dodatki do żywności. Oznaczane są one jako E E 100- barwniki E 200- konserwanty E 300- przeciwutleniacze E 400- zagęszczacze E 500- różne E 600- wzmacniacze smaku i zapachu E 700- antybiotyki E 900- substancje słodzące i glazurujące drażetki

Należy pamiętać, że są to substancje dozwolone do dodawania do pokarmów, Ich nadmiar może być szkodliwy Niektóre mogą mieć (mogą, nie muszą) działanie szkodliwe, np.: Koszenila (E124), amarant (E123), azorubina (E122)- to barwniki mogące uczulać Azotan potasu (E249), sodu (E250), potasu (E252)- to konserwanty mogące mieć działanie rakotwórcze Aspartam (E951)- to szkodliwa substancja słodząca

Czytaj skład produktów kupowanych w sklepie bądź świadomy tego, co jesz

Energia w pożywieniu Wartość energetyczna to ilość energii w pożywieniu jaką organizm może przyswoić przez trawienie. Wartość energetyczna wyrażana jest w kilokakoriach (kcal) i kilodżulach (kJ). Jedna kilokaloria żywieniowa (1 kcal lub 1000 kalorii) to ilość dostępnej przez trawienie pożywienia energii (ciepła), jaka podniesie temperaturę jednego kilograma wody o jeden stopień Celsjusza.

Ilość kCal na 100 g produktu Kurczak, pierś bez skóry 98 Kurczak, skrzydełko 183 Chipsy 523 Frytki 250 Hamburger BigMac McDonald 275 Kotlet schabowy 359 Parówka 234 Słonina 816 Jajecznica 131 Mleko 3,2% tłuszczu 57 Nutella 533 Ser żółty 380 Jabłka 35 Bułka kajzerka 228

Dzienne zapotrzebowanie energetyczne oznacza ilość energii, którą należy dostarczyć każdego dnia organizmowi w pożywieniu, aby pokryć wydatki energetyczne wynikające z: podstawowej przemiany materii, na którą składają się procesy fizjologiczne tj. trawienie, oddychanie, krążenie, odnowa komórek i tkanek, itp. aktywności fizycznej.

Dzienne zapotrzebowanie energetyczne zależy od: indywidualnego tempa metabolizmu masy ciała wzrostu wieku płci poziomu aktywności fizycznej.

Zapotrzebowanie w kCal Dzieci 1-3 lat 1300 Dzieci 4-6 lat 1700 Dzieci 7-9 lat 2100 Chłopcy 10-12 lat 2600 Dziewczęta 10-12 lat 2300 Młodzież męska 13-15 lat 3000- 3300 Młodzież męska 16-20 lat 3200- 3700 Młodzież żeńska 13-15 lat 2600- 2800 Młodzież żeńska 16-20 lat 2500- 2700 Mężczyźni 21-64 lat (zależnie od wykonywanej pracy) 2400- 4500 Kobiety 21-59 lat (zależnie od wykonywanej pracy) 2100- 3200 Kobiety i mężczyźni powyżej 60 roku życia 2000- 2300

Spalanie Tłuszczu osoba o masie 70 kg jeżdżąc na rowerze przez godzinę z prędkością 15 km/h spali 423 kcal osoba o masie 116 kg jeżdżąc na rowerze przez godzinę z prędkością 15 km/h spali 702 kcal

Piramida zdrowego żywienia To praktyczne zalecenia zestawienia porcji żywieniowych produktów spożywczych w codziennej, zrównoważonej diecie. Zestawienie przedstawiane jest w postaci graficznej piramidy, której poziomy określają grupy produktów i ich ilości. Piramida zdrowego żywienia została opracowana w Stanach Zjednoczonych przez Departament Rolnictwa oraz Departament Zdrowia i Opieki Społecznej i jest skrótowym, graficznym zestawieniem zaleceń żywieniowym.

Układ pokarmowy- czyli jak to działa Najważniejszym zadaniem układu pokarmowego człowieka jest pobieranie pokarmów i wody- jama ustna trawienie (chemiczny rozkład przy udziale enzymów) – żołądek i dwunastnica przyswajanie składników odżywczych oraz niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. – jelito cienkie Niestrawione, zbędne resztki pokarmowe podlegają usunięciu (defekacja).

Czy wiesz jak jeść, żeby być zdrowym?

Nasze propozycje Dzień 1 Dzień 2 Dzień 3 Chleb razowy z wędzonym łososiem, sok pomarańczowy Kasza gryczana, surówka, ryba z grilla Jabłko, gruszka, herbata miętowa Sałatka z surowych warzyw z chudą wędliną Jogurt, bułka z serem Ziemniaki, ryba duszona, surówka Jabłko, herbata ziołowa Sok owocowo-warzywny, chuda wędlina Kakao, bułka z dżemem, bułka z serem Zupa kalafiorowa, naleśnik z twarogiem Surówka Warzywa gotowane na parze, kefir

Zawierają cenne tłuszcze nienasycone Łatwo przyswajalne białko Co jeszcze warto jeść? Ryby Zawierają cenne tłuszcze nienasycone Łatwo przyswajalne białko

Zapamiętaj ! Dostarczaj swojemu organizmowi wszystkich składników pokarmowych Pij odpowiednią ilość wody Nie przejadaj się Unikaj tłuszczów nasyconych (zwierzęcych) Czytaj etykiety na produktach spożywczych Unikaj słodkich napojów gazowanych

Dziękujemy za obejrzenie prezentacji Magdalena Rosanowska Bartosz Bednarczyk Kinga Gierszewska Maciej Gasperowicz Paulina Dułak Monika Wójcik Przemysław Górski Adriana Tomasiewicz Kornelia Plichta Marta Wyrwał Dominika Wyrwał Pod opieką Małgorzaty Walczak-Niedziółki