MIARY STANU ZDROWIA POPULACJI Pozytywne i negatywne mierniki stanu zdrowia populacji. Przedstawianie wyników pomiarów

Pozytywne mierniki zdrowia Otrzymywane w wyniku aktywnego podejścia epidemiologicznego tj. dokładnie zaplanowanych i wykonanych badań licznych parametrów dane obrazujące natężenie zjawisk fizjologicznych – mierzalnych

Pozytywne mierniki zdrowia: rozwoju – zmiany, które opisują pomiar budowy somatycznej lub czynność danych składników ciśnienie, morfologia masa ciała, siatki percentylowe sprawności – mierniki czynności ustrojowych, które powinny dostarczać bliższych informacji o stanie jego przystosowania do otaczającego środowiska: próba wysiłkowa, Spirometria, badania pułapu tlenowego

HALE-oczekiwana długość życia w zdrowiu Przedstawia liczbę lat, którą człowiek przeżywa w zdrowiu Odzwierciedla stan zdrowia ludności w poszczególnych krajach Polska HALE dla mężczyzn=63,1 kobiet=68,5

QALY- długość życia skorygowana o jakość Najstarszy ze stosowanych wskaźników łączących umieralność i jakość życia Wartość 1= pełnia życia Wartość 0=zgon 1 QALY=1 rok życia w pełnym zdrowiu Nie określa się go na podstawie wcześniej przygotowanych tabel lecz dla każdego badania jakość życia oceniana jest oddzielnie na podstawie preferencji badanych grup (pacjentów, lekarzy, populacji ogólnej)

HDI wskaźnik rozwoju ludzkości Wskaźnik pomiaru osiągnięć poszczególnych krajów w zakresie rozwoju i dobrobytu ludności Zbudowany z 3 składników: długie i zdrowe życie, wykształcenie, dochód na osobę w rodzinie (każdy stanowi 1/3 wskaźnika) HDI dla Polski=0,841 Najwyższa wartość-Norwegia=0,944 Najniższa wartość-Sierra Leone=0,255

Negatywne mierniki stanu zdrowia Otrzymywane są w wyniku tzw. Biernego podejścia epidemiologicznego, czyli obserwacji niekorzystnych zjawisk zdrowotnych ( ilość chorych, jakość chorób, dokumentacja zgonów) tj. wykorzystywania i przekształcania informacji zawartych w dokumentach statystyki demograficznej i statystyki medycznej.

Dostarczają informacji o: Natężeniu chorób ( zapadalność, chorobowość) Natężeniu zgonów (śmiertelność, umieralność) Liczbie utraconych lat życia (YPLL) Stopnia występowania niepełnosparwności

Populacja narażona - Ta część populacji generalnej, w której możliwe jest wystąpienie badanej choroby

Chorobowość=zachorowalność x przeciętny czas trwania choroby Liczba chorych ogółem z określoną w grupie ludności narażonej na zachorowanie, stwierdzona w danym przedziale czasu ( rok) Chorobowość=zachorowalność x przeciętny czas trwania choroby Chorobowość punktowa-chwilowa, wyliczana na określony dzień Chorobowość okresowa – wyliczana dla określonego czasu np. w danym roku

Chorobowość wyrażana jest współczynnikiem chorobowości liczba wszystkich chorych w danym czasie x k Liczba ludności w danym czasie k- umowna liczba ludności pozwalająca wyrazić współczynnik za pomocą liczby

Czynniki wpływające na poziom chorobowości Dłuższy okres trwania choroby Wydłużenie przeżycia przypadków nieleczonych Zwiększenie liczby nowych przypadków Imigracja przypadków Emigracja zdrowej ludności Imigracja potencjalnych nowych przypadków Polepszenie możliwości diagnostycznych

Krótsze trwanie choroby Wysoka liczba przypadków zakończona zgonem Zmniejszenie liczby nowych przypadków Imigracja zdrowej populacji Emigracja chorych Zwiększenie wskaźnika wyzdrowień

Poziom chorobowości kształtowany jest przez: CIĘŻKOŚĆ PRZEBIEGU CHOROBY CZASU TRWANIA CHOROBY LICZBY NOWYCH PRZYPADKÓW

ZAPADALNOŚĆ (ZACHOROWALNOŚĆ) Liczba nowych zachorowań na określoną chorobę w stosunku do liczby ludności na określonym terenie, stwierdzona w określonym czasie, wyrażona współczynnikiem

WSPÓŁCZYNNIK ZAPADALNOŚCI Liczba nowych zachorowań na daną chorobę x K Sumaryczny osoboczas narażenia na ryzyko Osoboczas narażenia-liczba osób wolnych od tej choroby x okres ekspozycji Np. 100 osobolat?????

Współczynnik zapadalności skumulowanej Liczba osób u których wystąpiła choroba w badanym czasie x k Liczba populacji narażonej ( bez choroby) na początku okresu badawczego k=1000

zadanie Grupa 651 mężczyzn Choroba Wieńcowa(+)49 ch. Wieńcowa (-) 602 1980 r Ch. Wieńcowa (+) 116 ch. Wieńcowa zgony, choroba brak infekcji 1990 (-) 317 (-) 87 82 Oblicz: Chorobowość w 1980 Zapadalność skumulowaną (1980-1990)

Trendy współczynników zapadalności i chorobowości

śmiertelność Miara ciężkości choroby Iloraz przypadków zgonów z powodu określonej choroby lub zdarzenia, w stosunku do wszystkich zdiagnozowanych przypadków w określonym czasie Wyrażana w %

UMIERALNOŚĆ Liczba zgonów w stosunku do ogólnej liczby ludności na danym terenie, stwierdzona w określonym przedziale czasu Wyrażona współczynnikiem zgonów (surowy współczynnik umieralności) Liczba zgonów w określonym czasie x k Średnia liczba ludności w tym okresie

Umieralność niemowląt Umieralność specyficzna, szczególna-dotycząca konkretnej grupy populacji (wg płci, wieku, rasy…) Umieralność niemowląt Liczba zgonów dzieci do 1 roku życia w ciągu roku x k Liczba żywych urodzeń w tym samym roku

YLL Liczba utraconych lat życia Obrazuje liczbę lat życia straconych w wyniku przedwczesnego zgonu YLL=N x L N-liczba zgonów L-przeciętne dalsze trwanie życia dla wieku, w którym nastąpił zgon ( w latach)

DALY Lata utracone z powodu inwalidztwa Wskaźnik pomiaru obciążeń chorobami w populacji: - łączy długość życia, obniżenie jakości życia związanego z niepełnosprawnością i inwalidztwem Przydatny do identyfikacji głównych przyczyn obciążenia chorobami i alokacji środków na zwalczanie tych przyczyn 1 DALY=utrata 1 roku życia DALY=YLL+YLD YLD lata przeżyte w niepełnosprawności

YLD Iloczyn przypadków choroby i średniego czasu jej trwania oraz wagi przypisanej chorobie w zależności od ciężkości schorzenia (0 –zupełne zdrowie, 1-zgon) YLD=I x DW x L I-liczba przypadków choroby DW-waga choroby L-średni czas trwania choroby ( w latach)