Historia szkoły w odrzykoniu „Obce rzeczy wiedzieć dobrze jest swoje obowiązek”. Andrzej Maksymilian Fredro

Dzieje szkolnictwa odrzykońskiego sięgają XVII wieku Dzieje szkolnictwa odrzykońskiego sięgają XVII wieku. Wówczas to w Odrzykoniu istniała już szkoła parafialna. O jej funkcjonowaniu świadczy zapisek z wizytacji Walentego Śnieżyńskiego z roku 1699. Kolejne wzmianki o istnieniu szkoły parafialnej pochodzą z roku 1839 oraz 1841, kiedy to staraniem ówczesnego proboszcza ks. Szymona Serafina, postawiono niewielki, drewniany budynek, który został poświęcony w czerwcu, rok później. Był to pierwszy budynek oddany całkowicie na potrzeby nauczania.

Pierwszym świeckim nauczycielem był Andrzej Gromek Pierwszym świeckim nauczycielem był Andrzej Gromek. Szkoła parafialna istniała w Odrzykoniu do 1857 roku. Następnie zmieniono ją na szkołę publiczną – jednoklasową szkołę trywialną. Nazwa pochodzi od trzech przedmiotów, których w niej nauczano, a mianowicie: czytania, pisania oraz rachunków (trivium). Odbywały się jeszcze lekcje religii. Wprowadzono także obowiązek nauczania dla wszystkich dzieci. Po roku 1868 istniała już dwuklasowa szkoła ludowa, nie podlegająca władzom duchownym. Nauka w szkole w Odrzykoniu odbywała się w języku polskim. Pomimo powszechnego obowiązku nauczania dzieci do lat 12, na wsi galicyjskiej panował głęboki analfabetyzm. Chłopi dość niechętnie odnosili się do edukacji własnych dzieci.

W 1909 r. przystąpiono do prac budowlanych przy nowym budynku szkolnym, który miał zastąpić drewnianą dwuklasówkę. Prace trwały dwa lata. Rok szkolny 1911/12 rozpoczęto już w nowej szkole.

J. Fijołek, N. Raś, N. Sielecki, J. Mazur, E. Soświńska, J. Adamski, Od 1924 r. szkoła w Odrzykoniu staje się szkołą 4-klasową. Natomiast od 1 września 1927 r. na mocy zarządzenia Kuratora Lwowskiego Okręgu Szkolnego szkołą powszechną. Kolejne lata przynoszą dalszą reorganizację szkolnictwa. Szkoła w Odrzykoniu realizowała II stopień organizacyjny - nauka odbywała się w kl. od I do VI. Chcąc wprowadzić pełny system organizacyjny, czyli III stopień z siedmioma klasami, podjęto prace zmierzające do rozbudowy istniejącej szkoły. Dobudowano dwie sale lekcyjne oraz gabinet na pomoce naukowe. Po zakończonych pracach szkoła mogła już realizować pełny program obowiązku szkolnego w klasach od I do VII. Kierownikami szkoły w Odrzykoniu w latach 1860-1950 kolejno byli: J. Fijołek, N. Raś, N. Sielecki, J. Mazur, E. Soświńska, J. Adamski, K. Kulczycki.

Wybuch II wojny światowej spowodował, że rok szkolny 1939/40 rozpoczął się dopiero 20 listopada. Nauka w szkole odbywała się ukradkiem, z przerwami. Sytuacja pogorszyła się w 1941 r., ponieważ budynek szkolny został zajęty przez wojska niemieckie. Kierownik szkoły Kazimierz Kulczycki zorganizował naukę w prywatnych domach.

Nauczyciele uczyli, narażając zarówno życie własne, jak i dzieci Nauczyciele uczyli, narażając zarówno życie własne, jak i dzieci. W kolejnych latach okupacji nauka odbywała się nieregularnie. Niemcy zaczęli ingerować w nauczanie oraz wychowanie dzieci i młodzieży. Z programów szkolnych usunięto naukę geografii, historii oraz języka polskiego, gdyż przedmioty te wyrabiały u dzieci poczucie polskości, przywiązanie do tradycji narodowych i szacunek do symboli państwowych. Utworzono komplety tajnego nauczania. Zajęcia odbywały się w prywatnym mieszkaniu kierownika Kulczyckiego, w domu nauczycielki Salomei Gromek oraz emerytowanego pedagoga Stanisława Cebuli.

Niemcy wydali zarządzenia, które zabraniały używania dawnych podręczników. Wprowadzono natomiast nowe programy nauczania, kładące nacisk na nauki przyrodnicze oraz zajęcia praktyczne. Dzieci uczyły się w szkole języka niemieckiego, a świadectwa były wydawane w języku polskim i niemieckim. Lata powojenne wiążą się z kolejnymi trudami podejmowanymi przez nauczycieli w niesieniu kagańca oświaty. Brakowało książek, a szkoła utrzymywana była z dobrowolnych składek ludności, organizowanych imprez (np. przedstawień szkolnych). W szkole działały organizacje uczniowskie, takie jak Koło Teatralne czy Drużyna Harcerska. Pomimo trudności z jakimi borykało się grono pedagogiczne, podczas kolejnych wizytacji, bardzo wysoko została oceniona praca kierownicza szkoły oraz praca dydaktyczno - wychowawcza nauczycieli.

Szkoła w dalszym ciągu miała siedem klas, wprowadzono nowy przedmiot; język rosyjski, którego uczono w klasach V – VII. Na przełomie lat 60 – tych ze szkół została usunięta nauka religii. W Odrzykoniu staraniem ówczesnego proboszcza ks. Kazimierza Poźniaka wybudowano budynek przeznaczony na prowadzenie nauki katechezy. Rok szkolny 1966/67 przyniósł następne zmiany. Do szkoły wprowadzono klasę ósmą. Wiązało się to z kolejnymi trudnościami wynikającymi z braku pomieszczeń na dodatkowe klasy. W związku z tym, poczyniono starania w celu uzyskania na potrzeby szkolnictwa dwóch pomieszczeń w nowym budynku Domu Kultury.

1 września 1983 odbyła się wojewódzka Lata 70- te przyniosły duże zmiany w oświacie. Stary budynek nie odpowiadał nowym wymogom, tym bardziej, że wcześniej szkoła w Odrzykoniu otrzymała statut Zbiorczej Szkoły Gminnej. W związku z powyższym podjęto prace wstępne zmierzające do budowy nowego obiektu. Powołano Komitet Budowy Szkoły, wybrano działkę i wkrótce przystąpiono do prac budowlanych. Kamień węgielny pod nową szkołę wbudowano 1 grudnia 1976 roku. Wiosną 1977 roku na plac budowy wjechały pierwsze samochody z materiałami budowlanymi. Komitet Budowy poczynił dalsze starania w celu opracowania aneksu do istniejącej już dokumentacji na dodatkowy segment przeznaczony na przedszkole. Zostało ono połączone z głównym budynkiem tzw. „przewiązką”. Po sześciu ciężkich i pracowitych latach zakończono budowę. 1 września 1983 odbyła się wojewódzka inauguracja roku szkolnego 1983/84 połączona z oddaniem do użytku nowego budynku szkolnego.

W uroczystości wzięli udział zaproszeni goście, nauczyciele, uczniowie oraz mieszkańcy Odrzykonia. Przecięcia wstęgi dokonali: Kurator Oświaty i Wychowania mgr Józef Tofilski, Dyrektor Przedsiębiorstwa Budowlanego w Jaśle oraz była Gminna Dyrektor Szkół w Wojaszówce mgr Stanisława Zygmunt. W budynku szkoły mieściło się piętnaście sal lekcyjnych, pięć pracowni przedmiotowych, pełnowymiarowa sala gimnastyczna, świetlica, biblioteka, pokój organizacji młodzieżowych, a także gabinet lekarski. Nowy sprzęt szkolny, nowoczesne pomoce dydaktyczne, jak również gustowny wystrój pomieszczeń robiły wrażenie. W roku szkolnym 1984/85 zorganizowano w szkole świetlicę, otwarta została też stołówka.

W 1999 r. Uchwałą Rady Gminy w Wojaszówce powołano Zespół Szkół z siedzibą w Odrzykoniu. W skład Zespołu Szkół weszła Szkoła Podstawowa oraz nowo utworzone Gimnazjum, które tworzą klasy I-III z nowo utworzonego obwodu szkolnego Odrzykonia, Ustrobnej, Bratkówki i Wojaszówki.

Organizacje uczniowskie działające na terenie szkoły. Jako pierwszą z organizacji działających w szkole można wymienić Samorząd Uczniowski, następnie Związek Harcerstwa Polskiego oraz Spółdzielnię Uczniowską, przy której funkcjonował również sklepik. W szkole swą działalność prowadziła również Szkolna Kasa Oszczędności, Szkolne Koło PCK, Szkolne Koło LOP, Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko – Radzieckiej oraz Koło Krajoznawczo – Turystyczne.

Na szczególne uznanie zasługuje zespół wokalny i chór, prowadzone przez mgr Zofię Klimczak. Uzdolnieni uczniowie należący do zespołu i chóru występowali na wielu imprezach lokalnych, gminnych, wojewódzkich, a nawet ogólnokrajowych. Wielokrotnie zdobywali na eliminacjach szkolnych zespołów artystycznych czołowe miejsca i nagrody. Podczas uroczystości nadania szkole imienia zespół wokalny wystąpił z własnym utworem o Aleksandrze Fredrze, noszącym tytuł „Patron nasz”. Na terenie placówki prowadzono też liczne koła przedmiotowe, nad którymi pieczę sprawowali nauczyciele uczący danego przedmiotu.

Nadanie szkole imienia Aleksandra Fredry. Jeszcze podczas budowy szkoły rozpoczęto prace w celu wyboru Patrona. W trakcie specjalnego posiedzenia Rady Pedagogicznej, w którym udział wzięli również uczniowie, zdecydowano, że zostanie nim Aleksander Fredro. Wybór okazał się oczywisty, ponieważ znany komediopisarz związany był z zamkiem odrzykońskim, Kamieńcem. Na lekcjach języka polskiego oraz godzinach wychowawczych uczniowie zapoznawali się z życiorysem oraz twórczością Aleksandra Fredry. Zaczęto także gromadzić materiały związane z osobą pisarza. W tym celu pisano listy do teatrów w Krakowie, Warszawie i innych miast z prośbą o nadsyłanie na adres szkoły fotografii i afiszy dotyczących sztuk teatralnych napisanych przez Aleksandra Fredrę, a wystawianych na scenach.

Otrzymano mnóstwo materiałów, które zgromadzono w specjalnie przygotowanej Izbie Patrona. Następnie poczyniono dalsze starania o zatwierdzenie wniosku dotyczącego wybranego imienia dla szkoły. Wkrótce Kuratorium Oświaty i Wychowania w Krośnie zatwierdziło projekt. Uroczyste nadanie szkole imienia odbyło się 14 października 1985 r., w Dniu Edukacji Narodowej. Artysta plastyk z Iwonicza, Władysław Kandefer, wykonał projekt płaskorzeźby popiersia Aleksandra Fredry, natomiast odlew został zrobiony przez WSK Mielec.

Na uroczystość przybyli nauczyciele, uczniowie, rodzice oraz wielu zaproszonych gości na czele z przedstawicielami Kuratorium Oświaty i Wychowania w Krośnie, przedstawicielami Gminy Wojaszówka oraz delegacją Koła Miłośników Ziemi Krośnieńskiej z Warszawy. Honorowym gościem był prawnuk Aleksandra Fredry wraz z małżonką – hrabia Jan Kazimierz Szeptycki, który dokonał odsłonięcia popiersia i tablicy pamiątkowej. Akt nadania szkole imienia Aleksandra Fredry odczytał starszy wizytator Oświaty i Wychowania w Krośnie mgr Tadeusz Basak. Następnie na sali gimnastycznej odbyła się część artystyczna.

Nadanie szkole Sztandaru Uroczystości związane z nadaniem i poświęceniem Sztandaru miały miejsce 14 października 2003 roku, czyli w dwudziestą rocznicę oddania do użytku nowego budynku szkolnego oraz osiemnastą nadania szkole im. Aleksandra Fredry. Sztandar został ufundowany przez Radę Rodziców.

Obchody uroczystości rozpoczęto mszą świętą w Kościele Parafialnym, na którą przybyli zaproszeni goście, grono pedagogiczne, pracownicy szkoły, rodzice oraz uczniowie. Mszę, podczas której poświęcono Sztandar, celebrowali ks. dziekan Julian Bieleń oraz ks. proboszcz Kazimierz Poźniak. Następnie wszyscy udali się do budynku szkoły, gdzie odbyły się dalsze uroczystości. Po przywitaniu przybyłych gości nastąpiło przekazanie przez przedstawicieli rodziców Sztandaru na ręce pani dyrektor mgr Bożeny Łeppek. Z kolei pani dyrektor przekazała Sztandar uczniom, jednocześnie prosząc, aby godnie reprezentowali szkołę oraz przestrzegali wartości umieszczonych na Sztandarze; Bóg, Honor, Ojczyzna, Nauka.

Następnie odśpiewano hymn szkoły, a uczniowie złożyli ślubowanie Następnie odśpiewano hymn szkoły, a uczniowie złożyli ślubowanie. Święto szkolne zakończyła akademia, a całość uświetnił występ miejscowej orkiestry dętej Ochotniczej Straży Pożarnej. Uroczystość miała bardzo podniosły charakter. Z pewnością na stałe pozostanie w pamięci i zapisze się w historii Zespołu Szkół im. Aleksandra Fredry.

Bibliografia Kronika Szkoły Zeszyty Odrzykońskie . Dzieje szkoły podstawowej w Odrzykoniu .Zeszyt 13 /2006. Stowarzyszenie Odrzykoniaków . Zeszyty Odrzykońskie . Dzieje Szkoły podstawowej w Odrzykoniu 1939-2000. Zeszyt 14/2007. Stowarzyszenie Odrzykoniaków.

Opracowali Karolina Józefczyk Angelika Szurlej Patrycja Zajchowska Monika Gumienna Jakub Jucha Michał Krygowski Maciej Zajchowski