I. Gerontologia społeczna jako nauka oprac. Katarzyna Uzar-Szcześniak na podst. B. Sztur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa 2006

Etymologia i definicja pojęcia „gerontologia” (gr. geron – starzec, logos – nauka, słowo) – nauka o starzeniu się i starości człowieka Nauka, która dąży do poznania złożonej istoty starości (w wymiarze biologicznym, psychicznym, społecznym), analizuje różne procesy składające się na starzenie się człowieka, poszukuje przyczyn tych procesów oraz analizuje ich wpływ na życie jednostki i na społeczeństwo. Terminy „gerontologia” i „geriatria” – początek XX w. Stosunkowo młoda dyscyplina naukowa – jej właściwy rozwój – 2-ga połowa XX w.

Dziedziny szczegółowe gerontologii Gerontologia Gerontologia medyczna Gerontologia społeczna Gerontologia doświadczalna Geriatria Geratohigiena Psychogeriatria Geragogika Psychologia gerontologiczna Gerontosocjologia Biologia i fizjologia starzenia się Profilaktyka gerontologiczna

Gerontologia społeczna nauka zajmująca się procesami i zjawiskami społecznymi, psychologicznymi, ekonomicznymi i demograficznymi, które są przyczynami lub następstwami starzenia się poszczególnych ludzi i całych społeczeństw. (B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej)

Cechy gerontologii (społecznej) jako nauki: nauka empiryczna wielodyscyplinarna - czerpie z dorobku: socjologii, psychologii, demografii, medycyny, biologii, pedagogiki społecznej, filozofii, nauki o polityce społecznej, ekonomii, antropologii kulturowej, historii niejednoznaczność przedmiotu badań: człowiek starszy w aspekcie jednostkowym (osobowość), społecznym (zbiorowość społeczna) i demograficznym (S. Jałowiecki) pluralizm teoretyczny – różne interpretacje i teorie starości oraz zjawisk jej towarzyszących pluralizm definicyjny – wielość np. definicji starości pluralizm metodologiczny (wielowarsztatowość)

Podstawowe pojęcia gerontologiczne

„Nieunikniony efekt (końcowy etap) starzenia się, w którym procesy biologiczne, psychiczne i społeczne zaczynają oddziaływać na siebie synegretycznie, prowadząc do naruszenia równowagi biologicznej i psychicznej bez możliwości przeciwdziałania temu […] Nieuchronnym końcem starości jest śmierć”. W aspekcie statycznym ujmowana jest jako okres życia następujący po wieku dojrzałym W aspekcie dynamicznym zaś jako proces starzenia się (A. Zych, Słownik gerontologii społecznej) Starość

Periodyzacja okresu starości (WHO) Wiek przedstarczy – 45-59 r. ż. Wczesna starość – 60-74 r. ż. – tzw. „młodzi- starzy” (ang. young-old) Wiek starczy – późna starość – 75-89 r. ż. – tzw. „starzy-starzy” (ang. old-old) Długowieczność – 90 lat i wyżej – tzw. długowieczni (ang. longlife)

określa stopień utraty ogólnej sprawności i żywotności organizmu, typowej dla zaawansowania procesu starzenia biologicznego liczba przeżytych lat funkcje intelektualne, sprawność zmysłów, zdolności adaptacyjne lub samoocena pełnione role społeczny podział pracy – wiek poprodukcyjny korzystanie ze świadczeń (akty prawne) WIEK BIOLOGICZNY WIEK DEMOGRAFICZNY WIEK PSYCHICZNY WIEK SPOŁECZNY WIEK EKONOMICZNY WIEK SOCJALNY