Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich Art. 1. par. 1. Przepisy ustawy stosuje się w zakresie: 1) zapobiegania i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18. 2) postępowania w sprawach o czyny karalne – w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17, 3) wykonywania środków wychowawczych i poprawczych w stosunku do osób względem, których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

Odpowiedzialność prawna nieletnich Odpowiedzialność za zachowania będące przejawem demoralizacji Odpowiedzialność za czyny karalne Pełna odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność prawna nieletnich Ustalony dolny próg odpowiedzialności nieletniego (13 lat) oznacza, że popełnienie czynu karalnego przez osoby, które nie osiągnęły tego wieku traktowane będzie jako przejaw demoralizacji i uzasadnia prowadzenie postępowania opiekuńczo-wychowawczego. Ukończenie wieku 13 lat w chwili popełnienia czynu karalnego powoduje pociągnięcie nieletniego do odpowiedzialności i zastosowanie środków wychowawczych lub poprawczych.

Odpowiedzialność prawna nieletnich Nieletni to określenie osoby niepełnoletniej, która popełniła czyn karalny, bądź przejawiała zachowania świadczące o demoralizacji. Osobę niepełnoletnią określa się również mianem małoletniego. Małoletni – według art. 10 § 1 i art. 15 Kodeksu Cywilnego (k.c.) małoletnim jest osoba, która nie ukończyła 18 lat. Osoba w tym wieku nie posiada zdolności do czynności prawnych lub posiada je w stopniu ograniczonym. Młodociany – art. 115 § 10 Kodeksu Karnego (k.k.) określa młodocianego jako sprawcę, który w chwili popełnienia czynu zabronionego ukończył 17 lat, a nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania przez sąd w I instancji nie ukończył 24 lat.

Nieletni odpowiada za popełnienie czynu karalnego, którym jest przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w Kodeksie Wykroczeń: zakłócenie wybrykiem spokoju lub porządku publicznego (art. 51 kw) niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez organ państwowy (art. 69 kw), uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu (art. 74 kw), rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu (art. 76 kw), samowolna zmiana, niszczenie lub uszkadzanie znaków drogowych (art. 85 kw), prowadzenie pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie wskazującym na użycie alkoholu lub podobnie działającego środka (art. 87 kw), kradzież lub przywłaszczenie mienia (art. 119 kw), paserstwo (art. 122 kw), niszczenie lub uszkodzenie mienia (art. 124 kw), spekulacja biletami wstępu (art. 133 kw), utrudnianie korzystania z urządzeń

Przejawy demoralizacji nieletnich: wandalizm, ucieczki z domu, palenie tytoniu, picie alkoholu, używanie narkotyków i innych środków odurzających, przedwczesne podejmowanie życia seksualnego, popełnianie czynów zabronionych przez osobę w wieku poniżej 13 lat lub nie uznanych za czyny karalne. niesystematyczne uczęszczanie do szkoły, wagary, inne zaniedbywanie nauki, dłuższe przebywanie poza domem bez kontroli, wałęsanie się w towarzystwie zdemoralizowanych kolegów i łączenie się w grupy, zachowania agresywne, Zachowania tego rodzaju będące przejawem demoralizacji (niedostosowania społecznego), znajdą się przedmiotem zainteresowania sądu rodzinnego, jeżeli występują jako zespoły po 2-3 różnego rodzaju, powtarzają się wielokrotnie, przybierając postać systematycznego postępowania.

Przestępczość nieletnich W 2012 roku wśród ( – w 2011 r.) podejrzanych – ujawniono nieletnich (1.426 – w 2011 r.), którzy popełnili czynów karalnych (1.740 – w 2011 r.). Stanowili oni 8,02% ogółu podejrzanych. Najliczniejszą grupę czynów popełnionych przez nieletnich w 2012 roku stanowiły czyny z kategorii kradzież, groźba karalna i uszczerbek na zdrowiu.

Przestępczość nieletnich Tabela: Czyny karalne najczęściej popełniane przez nieletnich. Rodzaj czynu /kategoria czynów kradzież kradzież z włamaniem groźba karalna uszczerbek na zdrowiu udział w bójce lub pobiciu rozbój i wymuszenie rozbójnicze

Przestępczość nieletnich Z analizy danych wynika, iż w 2012 roku spośród ogółu nieletnich sprawców ( 1.148) – 27 osób było wcześniej karanych, z czego 17 za podobne czyny, 10 – za inne. Sprawcami w wielu kategoriach przestępstw była młodzież ucząca się w szkołach różnych szczebli. W chwili popełnienia czynu karalnego ujawniono nieletnich uczących się (1.413 – w 2011 r.) i 6 nie uczących (10 – w 2011 r.). Wśród ogólnej liczby nieletnich sprawców czynów karalnych (1.148) – 130 osób (203 – w 2011 r.) stanowiły dziewczęta, których liczba w porównaniu do roku ubiegłego spadła o blisko 36%. Zatrzymywane były głównie za czyny z kategorii: kradzież rzeczy, groźba karalna, udział w bójce lub pobiciu.

Przestępczość nieletnich Wśród ogólnej liczby nieletnich sprawców czynów karalnych odnotowano 147 osób poniżej 13 roku życia (157 – w 2011 r.), którym udowodniono popełnienie 75 czynów (140 – w 2011 r.). Najliczniejszą grupę popełnionych przez nich czynów stanowiły: udział w bójce lub pobiciu, uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności organizmu do 7 dni, uszkodzenie rzeczy, kradzież rzeczy.

Przestępczość nieletnich Analizując sposób działania nieletnich sprawców, można stwierdzić, iż podobnie jak w latach ubiegłych – w większości przypadków działali oni indywidualnie (nastąpił spadek w tej kategorii), rzadziej w grupach dwu i trzyosobowych. W 2012 roku zdecydowanie spadła liczba czynów popełnianych przez nieletnich w grupie trzyosobowej. Podobnie jak w latach ubiegłych – głównym miejscem działalności przestępczej nieletnich było środowisko miejskie, gdzie odnotowano popełnionych przez nich czynów karalnych. Stanowi to ponad 81,7% wszystkich czynów popełnionych przez osoby nieletnie na terenie woj. podlaskiego.

Przestępczość nieletnich na terenie placówek oświatowych W 2012 roku na terenie podlaskich placówek oświatowych i wychowawczych popełniono łącznie 439 czynów o charakterze kryminalnym (626 – w 2011r.) co stanowi spadek o 30 %. Najwięcej – kradzież cudzej rzeczy, uszczerbek na zdrowiu, znęcanie się, rozbój i wymuszenie rozbójnicze. Miejsce popełnienia Rok szkoły podstawowe i gimnazjalne szkoły średnie i zawodowe szkoły wyższe internaty i bursy szkolne domy dziecka Ogółem

Przestępczość nieletnich - przeciwdziałanie - działania pod kryptonimem Nieletni, Działania prowadzone są jednocześnie (w wybranym dniu) na terenie całego województwa podlaskiego przez służby patrolowe, dzielnicowych oraz funkcjonariuszy pionu kryminalnego. Polegają głównie na patrolowaniu rejonów szkół oraz miejsc gromadzenia się młodzieży pod kątem ujawniania nieletnich sprawców czynów karalnych lub zagrożonych demoralizacją oraz wspólnych odwiedzinach nieletnich będących w zainteresowaniu Policji i ich rodzin w miejscu zamieszkania oraz ujawnianiu rodzin patologicznych i zagrożonych przemocą. W 2012 roku na terenie woj. podlaskiego funkcjonariusze pionu prewencji i kryminalnego przeprowadzili wspólnie 79 (w 2011 roku – 168) działań pod kryptonimem Nieletni. - współpraca z kadrą pedagogiczną szkół (gł. pedagog, psycholog), - konferencje dla pracowników placówek oświatowych, - szkolenia nauczycieli, - spotkania edukacyjno – informacyjne z młodzieżą, kadrą pedagogiczną, rodzicami/opiekunami z zakresu odpowiedzialności prawnej nieletnich.

Uzależnienia - alkoholizm W 2012 r. na terenie woj. podlaskiego odnotowano 558 nieletnich pod wpływem alkoholu. Tabela: Liczba ujawnionych nieletnich pod wpływem alkoholu na terenie woj. podlaskiego. Spośród ogólnej liczby podejrzanych nieletnich (920) w kategoriach przestępstw, gdzie badany jest stan trzeźwości, 64 osoby (blisko 7%) były pod wpływem alkoholu. ROK Liczba nieletnich pod wpływem alkoholu

Uzależnienia - alkoholizm W 2012 r. w podlaskich izbach wytrzeźwień (Białystok, Suwałki) izolowano łącznie osób, z czego mężczyzn, 809 kobiet, 89 osób nieletnich (w tym 74 chłopców i 15 dziewcząt). W policyjnych Pomieszczeniach dla Osób Zatrzymanych, do wytrzeźwienia umieszczono osób, w tym 16 nieletnich chłopców.

Uzależnienia – alkoholizm - przeciwdziałanie - działania represyjne (mandaty karne, wnioski o ukaranie, środki oddziaływania pozakarnego z Ustawy o wych. w trzeźwości …, czynności sprawdzające w kierunku art. 208 kk), - działania doraźne realizowane przez jednostki woj. podlaskiego w ramach programu Stop patologiom - w ramach których kontrolowano (m.in. przy udziale przedstawicieli innych instytucji): miejsca sprzedaży/podawania alkoholu i papierosów bez znaków akcyzy, osoby kierujące pojazdami (działania Alkohol i narkotyki, Trzeźwy poranek, Dyskoteka, Trzeźwa Gmina, Dyskoteka, Trzeźwy weekend, Trzeźwa Niedziela, Melina), miejsca grupowania się osób nieletnich (działania Nieletni), - działania informacyjno – edukacyjne (spotkania informacyjno - edukacyjne z młodzieżą, kadrą pedagogiczną, rodzicami/opiekunami z zakresu prawnych aspektów alkoholizmu, uczestnictwo w posiedzeniach Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, szkolenia kadry kierowniczej i dydaktycznej szkół z zakresu procedur postępowania w sytuacji zagrożenia alkoholizmem wśród dzieci i młodzieży, szkolenia personelu punktów sprzedaży napojów alkoholowych, itp., - uczestnictwo w kampaniach społecznych/akcjach informacyjnych ( Pozory mylą, dowód nie, Zachowaj trzeźwy umysł),

Uzależnienia - narkomania W 2012 r. na terenie woj. podlaskiego odnotowano czynów związanych z przestępczością narkotykową (399 czynów popełnili nieletni). Podejrzane o popełnienie tych przestępstw były 693 osoby, w tym 97 nieletnich. Tabela: Liczba przestępstw narkotykowych (ogółem). ROK LICZBA PRZESTĘPSTW NARKOTYKOWYCH

Uzależnienia - narkomania Tabela: Nieletni sprawcy czynów przeciwko ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii. W 2012 r. największą liczbę przestępstw nieletnich odnotowano z art. 58 (udzielanie), 59 (udzielanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej) i 62 ust. 1 i 3 (posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych) (60% czynów) Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. ROK LICZBA CZYNÓW NIELETNICH LICZBA NIELETNICH

Uzależnienia - narkomania W 2012 roku odnotowano 97 (2011 r.– 107) nieletnich do lat 16 (w tym 3 kobiety), którzy popełnili 399 przestępstw narkotykowych. Nie odnotowano sprawców poniżej 13 lat (2010 r.– 2). W porównaniu do ubiegłego roku, w 2012 r. odnotowano znaczny spadek ogólnej liczby osób pokrzywdzonych w przestępstwach narkotykowych – 95 (w 2011 r. – 162), w tym 64 osób małoletnich (w 2011 r. – 141).

Uzależnienia - narkomania Analogicznie do ubiegłych lat, głównym przedmiotem przestępstw narkotykowych na terenie woj. podlaskiego jest marihuana/haszysz. W dalszej kolejności występuje amfetamina i heroina. Tabela: Przestępstwa stwierdzone według głównego przedmiotu. ROK GŁÓWNY PRZEDMIOT marihuana/haszysz amfetamina heroina polska heroina 241 –2 inna substancja psychotropowa/odurzająca kokaina/crack tabletki ekstazy

Uzależnienia - narkomani a Spośród 97 podejrzanych" nieletnich, 3 osoby były wcześniej karane (w tym 1 osoba za podobne czyny), 96 uczyło się. W związku z popełnieniem w/w czynów, w 2012 r. 19 nieletnich było zatrzymanych w Policyjnej Izbie Dziecka Najwięcej przestępstw stwierdzonych odnotowano na terenie powiatu białostockiego – 504, łomżyńskiego – 311 i augustowskiego – 105. Analogicznie do lat ubiegłych, najczęstszym miejscem popełniania przestępstw narkotykowych była ulica (523 przestępstwa) oraz budynki samodzielne i wielorodzinne (272).

Uzależnienia – narkomania - przeciwdziałanie - Kontynuowano projekt Szkoła dobrego wyboru Projekt Szkoła dobrego wyboru dotyczy profilaktyki uzależnień (od środków psychoaktywnych, komputera, telefonu). Celem projektu Szkoła dobrego wyboru jest kompleksowe przygotowanie osób pracujących z dziećmi i młodzieżą do prowadzenia działań z zakresu profilaktyki uzależnień Na szczeblu WP KWP projekt jest koordynowany (monitoring, ewaluacja, udział w szkoleniach realizatorów, wnoszenie zmian), - Prowadzono spotkania edukacyjno-informacyjne z zakresu edukacji prawnej w kontekście uzależnień – skierowane do małoletnich oraz osób dorosłych., - organizacja konferencji, szkoleń, - uczestnictwo w realizacji programu pn. Wczesna interwencja wobec osób młodych notowanych z powodu narkotyków i alkoholu – FRED GOES NET.

Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich W 2012 roku na terenie woj. podlaskiego stwierdzono 120 przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Najwięcej czynów stwierdzono z art. 197 kk (zgwałcenie). Wzrosła liczba przestępstw z art. 202 § 2 (prezentowanie małoletniemu do lat 15 treści profilaktycznych…) i 204 § 1 i 2 (nakłanianie do uprawienia prostytucji, ułatwianie …, czerpanie korzyści majątkowych z uprawianie prostytucji przez inną osobę). Małoletni stanowią blisko 70 % osób pokrzywdzonych przestępstwami przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.

Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich W 2012 r. odnotowano 25 przestępstw z art. 200 kk (obcowanie płciowe z małoletnim), 5 przestępstw z art. 200 a kk (zakazane nawiązanie kontaktu z małoletnim) i 1 przestępstwo z art. 200 b kk (zakaz publicznego propagowania zachowań o charakterze pedofilskim)

Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich Wśród ogólnej liczby 93 podejrzanych w kategorii przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności odnotowano 20 nieletnich (w tym 1 do 13 r.ż.), co stanowi 21,5% ogólnej liczby podejrzanych. Nieletni popełnili 27 czynów przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Wśród ogólnej liczby podejrzanych największą grupę stanowiły osoby w wieku 30 – 49 lat, w dalszej kolejności osoby do 16 roku życia. Zdecydowana większość podejrzanych to mężczyźni (84 z 93). Kobiety podejrzane były o popełnienie czynów z art. 202 § 3 kk – produkcja, rozpowszechnianie pornografii z nieletnim, 204 § 1,2 kk stręczycielstwo, sutenerstwo.

Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich Tabela: Nieletni sprawcy czynów przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. ROK art. LICZBA NIELETNICH/ W TYM DO 13 R.Ż CZYNY NIELETNICH/ W TYM DO 13 R.Ż art. 197 kk8/03/0 2 –6 4/01/0324 art. 198 kk2/01/0 –14 2/01/0 –22 art. 200 kk8/05/4 1/611/36/1 4/04/31/412/38/1 art. 202 § 1 kk –2/0 2 –– – 2 –– art. 202 § 2 kk 1/11/08 –21/11/ art. 202 § 3 kk 3/0 –2 –22/0 –2 –1 art. 202 § 4, 4a kk –2/0 – –– – –2– Razem22/114/415/612/320/113/111/322/419/327/1

Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich – przeciwdziałanie - udział w kampaniach społecznych/akcjach, m. in. 16 Dni Przeciw Przemocy ze Względu na Płeć, kampania Białej Wstążki, - udział w konferencjach, szkleniach dot. problematyki przemocy, - prowadzenie spotkań dot. zjawiska przemocy (dla m.in. nauczycieli, pielęgniarek, pracowników socjalnych itp.). - przekazywanie procedur postępowania w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka, - współpraca międzyinstytucjonalna (z sądami, szkołami, ośrodkami pomocy społecznej, itp.)

Prostytucja i wykorzystywanie seksualne małoletnich – przeciwdziałanie W ramach Krajowego Planu działań Przeciwko Handlowi Ludźmi: - prowadzenie spotkań edukacyjno – informacyjnych z uczniami, nauczycielami, inspektorami pracy, bezrobotnymi, itp., - uczestnictwo w konferencjach/seminariach, - dystrybucja materiałów informacyjnych, np. ulotek Nie jesteś na sprzedaż, Nie ufaj bezGRANICznie, itp. - szkolenia udziałowców na regionalnym rynku pracy,

Inne formy patologii W 2012 roku, w woj. podlaskim stwierdzono 16 przestępstw stwierdzonych z art. 256 kk (propagowanie faszyzmu, rasizmu, nietolerancji) oraz 14 z art. 257 kk (publiczne znieważenie światopoglądu, rasy). 4 spośród ww. wymienionych czynów zostało popełnionych przez 3 nieletnich. Tabela nr 35: Przestępstwa stwierdzone art. 256 i 257 kk KWALIFIKACJA PRAWNA Przestępstwa stwierdzone 2012 art. 256 KK16 art. 257 KK14

Dziękuję za uwagę! podkom. Joanna Kiluk