MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI FINANSOWE EWOLUCJA MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO

EWOLUCJA MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ SYSTEM WALUTOWY Z BRETTON WOODS WSPÓŁCZESNY MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY EWOLUCJA MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO

zespół zasad, procedur, instrumentów i instytucji niezbędnych do wykonywania płatności międzynarodowych. Jest to konstrukcja historyczna. DEFINICJA

Przed 1870 r. nie istniał międzynarodowy system walutowy XVIII I XIX w. – bimetalizm w Europie. Złoto i srebro pełniło funkcje pieniądza w obiegu krajowym i międzynarodowym Dlaczego złoto? Jednorodność, duża wartość, nie podlega procesom psucia i zużycia, wzrost wydobycia złota w Anglii w XIX wieku. SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ 1870 - 1914

Przed 1870 r. nie istniał międzynarodowy system walutowy XVIII I XIX w. – bimetalizm w Europie. Złoto i srebro pełniło funkcje pieniądza w obiegu krajowym i międzynarodowym Dlaczego złoto? Jednorodność, duża wartość, nie podlega procesom psucia i zużycia, wzrost wydobycia złota w Anglii w XIX wieku. SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ 1870 - 1914

ZASADY SYTEMU WALUTY ZŁOTEJ emisja banknotów była podporządkowana wymogowi pokrycia rezerwami złota bank centralny był zobowiązany do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie w walucie krajowej występowała pełna wymienialność wszystkich form pieniądza, w tym przede wszystkim banknotów na złoto istniała swoboda wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej. ZASADY SYTEMU WALUTY ZŁOTEJ

ZALETY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ (1870 – 1914) uzależnienie polityki pieniężnej od posiadanych rezerw złota (działało to dyscyplinująco na władze pieniężne) działanie sprawnego mechanizmu wyrównywania bilansu płatniczego (aneks) poczucie stabilności dla uczestników wymiany międzynarodowej duży wpływ stopy procentowej na obroty kapitałowe ZALETY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ (1870 – 1914)

WADY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ (1870 – 1914) działający mechanizm rynkowy był nie do pogodzenia z realizacją takich celów gospodarczych i społecznych jak: finansowanie przez państwo uprzemysłowienia i zbrojeń czy redystrybucja dochodu narodowego z związku z reformami społecznymi występowanie deflacji - deflacja hamowała tempo rozwoju gospodarczego, wzrost bezrobocia i obniżenie poziomu płac. WADY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ (1870 – 1914)

WADY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ (1870 – 1914) działający mechanizm rynkowy był nie do pogodzenia z realizacją takich celów gospodarczych i społecznych jak: finansowanie przez państwo uprzemysłowienia i zbrojeń czy redystrybucja dochodu narodowego z związku z reformami społecznymi występowanie deflacji - deflacja hamowała tempo rozwoju gospodarczego, wzrost bezrobocia i obniżenie poziomu płac. WADY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ (1870 – 1914)

MODYFIKACJE KLASYCZNEGO ZŁOTEGO STANDARDU system sztabowo złoty (przyjęty przez Anglię, Belgię, Czechosłowację, Francję i Włochy). Rolę waluty rezerwowej odgrywało złoto, pieniądz krajowy był bezpośrednio wymieniany na złoto, ale dopiero powyżej określonej sumy stanowiącej równowartość sztaby złota system dewizowo złoty (przez pozostałe kraje) – była to wymienialność waluty krajowej na pieniądz międzynarodowy, który był wymieniany na złoto MODYFIKACJE KLASYCZNEGO ZŁOTEGO STANDARDU

STSTEM WALUTOWY Z BRETTON WOODS (1944 –1973) J. M. Keynes'a - proponował kreację nowego pieniądza międzynarodowego, o nazwie bankor, który zastąpiłby złoto w roli pieniądza światowego H. D. White'a - wprowadzenia systemu dewizowo złotego, w którym rolę pieniądza światowego obok złota odgrywałyby waluty narodowe wymieniane na złoto STSTEM WALUTOWY Z BRETTON WOODS (1944 –1973)

ZASADY SYSTEMU Z BRETTON WOODS wymienialność walut - była rozumiana jako wymienialność gwarantowana przez bank centralny emitujący daną walutę i wymienialność rynkowa całkowita swoboda obrotu pieniężnego w skali międzynarodowej. stabilność walutowa - reguły kształtowania się kursów walut w długim i krótkim okresie. Kursy walutowe miały być wyrażane albo w złocie (kursy parytetowe), albo w dolarach (kursy centralne). ZASADY SYSTEMU Z BRETTON WOODS

Parytet waluty każdego kraju członkowskiego ustalany w złocie lub USD Transakcje walutowe dokonywane między krajami członkowskimi muszą być oparte na parytecie walutowym (możliwe odchylenia +/- 1%) Zmiana parytetu może nastąpić wyłącznie w sytuacji tzw. zasadniczego braku równowagi bilansu płatniczego. Wówczas kraj może dokonać rewaluacji lub dewaluacji swojej waluty bez zgody MFW - do wysokości 10% początkowo ustalonego parytetu DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU UTRZYMANIE STABILNOŚCI WALUT I WYRÓWNYWANIE BILANSÓW PŁATNICZYCH

W razie przejściowego deficytu bilansu płatniczego - możliwość zaciągnięcia w MFW średnioterminowego kredytu w formie zakupu deficytowych dewiz w zamian za walutę krajową, Dolar USA to jedyna waluta bezpośrednio wymieniana na złoto. DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU UTRZYMANIE STABILNOŚCI WALUT I WYRÓWNYWANIE BILANSÓW PŁATNICZYCH

ROZPAD SYSTEMU Z BRETTON WOODS Lata 50-te i 60-te zmniejszanie się dystansu między krajami Europy Zachodniej a USA Okres zimnej wojny Zmniejszyła się różnica między wysoką stopą procentową w USA i niską w Europie Zachodniej, co spowodowało zmniejszenie się przepływów kapitałów krótkoterminowych do USA i tym samym poprawy bilansu płatniczego. Trudności płatnicze USA spowodowały spadek zaufania do USD ROZPAD SYSTEMU Z BRETTON WOODS

WSPÓŁCZESNY MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY SYSTEM WIELODEWIZOWY Ujęcie szersze: system składający się z różnych rodzajów pieniądza międzynarodowego: złoto, waluty międzynarodowe, SDR itd.. Ujęcie węższe: wielość walut międzynarodowych. Istotą obu definicji jest stwierdzenie, że: funkcje pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych pełni wiele rodzajów pieniądza i wiele walut narodowych o statusie waluty międzynarodowej. WSPÓŁCZESNY MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY SYSTEM WIELODEWIZOWY

GENEZA SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: dywersyfikacja rezerw walutowych rozwój międzynarodowego rynku pieniężnego rozwój eurorynku pieniężnego i kapitałowego GENEZA SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO:

FORMALNE USANKCJONOWANIE WSPÓŁCZESNEGO SYSTEMU WALUTOWEGO 1976 JAMAJKA – Porozumienie dotyczące zmian w sposobie działania MFW Zgoda by kraje w dowolny sposób ustalały swoje kursy walut Rola MFW – działania na rzecz utrzymywania stabilnych kursów walut (obserwator i doradca rządów) Usankcjonowano zmniejszającą się rolę złota – zrezygnowano z ustalania w nim parytetu Przewidziano zwiększenie roli SDR FORMALNE USANKCJONOWANIE WSPÓŁCZESNEGO SYSTEMU WALUTOWEGO

SPECJALNE PRAWA CIĄGNIENIA (SDR) 1967 1 SDR = 1 USD Od lipca 1974 wartość SDR oparta na koszyku 16 walut krajów członkowskich MFW, których udział w światowym handlu był większy niż 1% Od stycznia 1981 jednostka ważona tzn. w jego skład wchodziły: USD (42%), DM (19%), Jen (13%), Funt Brytyjski (13%), funt francuski (13%), SPECJALNE PRAWA CIĄGNIENIA (SDR)

SPECJALNE PRAWA CIĄGNIENIA (SDR) Styczeń 1991 – zmiana udziałów USD 40%, DM 21%, Jen 17%, frank francuski i funt szterling po11%. Od stycznia 1996 roku - kolejne korekty wag USD 39%, jen 18% SPECJALNE PRAWA CIĄGNIENIA (SDR)

SPECJALNE PRAWA CIĄGNIENIA (SDR) Od 1 stycznia 1999 roku w związku z wprowadzeniem euro: USD 41,3%, euro 19% (Niemcy), euro 10,3% (Francja), Jen 17%, funt szterling 12,4% Od stycznia 2001 zmodyfikowano koszyk: USD 45%, euro 29%, jen 15%, funt szterling 11%. SPECJALNE PRAWA CIĄGNIENIA (SDR)

SDR są jednostką rozrachunkową w MFW. Prowadzi się w nich rachunkowość SDR są jednostką rozrachunkową w MFW. Prowadzi się w nich rachunkowość. Wartość SDR ustala się codziennie na podstawie koszyka 4 walut. Kraje członkowskie MFW mogą wykorzystywać SDR-y do: wyrównywania deficytów bilansów płatniczych zawierania w SDR transakcji terminowe udzielania w SDR pożyczek dokonywania darowizn regulowania w SDR swoich zobowiązań SDR

Niewielki udział SDR w rezerwach światowych Niewielka płynność Brak rozwiniętego prywatnego rynku SDR Brak woli państw do rozwoju systemu SDR Przyczyny niepowodzenia w awansowaniu SDR do roli pieniądza międzynarodowego

WADY I ZALETY SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO WADA: SYSTEM WIELODEWIZOWY JEST SYSTEMEM MAŁO STABILNYM. ZALETA UMOŻLIWIA ROZWÓJ WIELU NARODOWYCH RYNKÓW FINANSOWYCH. WADY I ZALETY SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO

EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY Pierwszym krokiem do powołania Europejskiego systemu walutowego było utworzenie w 1972 r. mechanizmu wspólnego systemu kursów płynnych. Oficjalnie nosił on nazwę Europejskiego Mechanizmu Kursowego (European Exchange Rate Mechanizm) - nazywany wężem walutowym. EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY

Istotą węża walutowego było to, że waluty krajów członkowskich były ze sobą wzajemnie powiązane, na zasadzie dwustronnie ustalonych kursów centralnych, które mogły się wahać w granicach +/- 1,125% jednocześnie ich kurs wobec innych walut kształtował się płynnie Wyznaczono jednak pewne granice tych wahań w stosunku do dolara w wysokości +/- 2,25% +2,25% +/-1,125% -2,25% WĄŻ WALUTOWY

ELEMENTY EUROPEJSKIEGO SYSTEMU WALUTOWEGO europejska jednostka walutowa (ECU) - funkcje: wskaźnik kształtowania się kursów walutowych, środek płatniczy w rozliczeniach między bankami centralnymi krajów członkowskich WE, składnik rezerw walutowych mechanizm kursów walutowych (ang. exchange rate mechanism - ERM) - konstrukcja ERM oparta jest na koncepcji węża walutowego. System kredytowy - nastawiony jest na udzielanie krajom członkowskim pomocy w finansowaniu interwencji na rynkach walutowych oraz deficytów bilansów płatniczych. ·  ELEMENTY EUROPEJSKIEGO SYSTEMU WALUTOWEGO