TEMAT: Barokowa koncepcja świata, człowieka i przemijania opracowała: EWA CHOCIEJ

Barok to... epoka w historii kultury europejskiej trwająca od połowy XVI stulecia do końca XVII w. ogół tendencji, które w Polsce pojawiły się już w ostatnim ćwierćwieczu XVI w. i trwały dłużej niż w innych krajach Europy, bo aż do połowy XVIII w.

Nazwa barok... być może wywodzi się od portugalskiego określenia perły o nieregularnym kształcie, możliwe, że jest rodzajem niepoprawnego rozumowania.

POJĘCIA DO ZAPAMIĘTANIA WYZNACZNIKI BAROKU POJĘCIA DO ZAPAMIĘTANIA

KONTREFORMACJA Reakcją Kościoła na ruchy reformatorskie był sobór w Trydencie (1545-1563).Usiłował on wprowadzić porządek w kwestiach wiary, formułując precyzyjnie oficjalną doktrynę katolicką. Był to początek kontreformacji, wielkiego ruchu, który zmierzał do odnowy kościoła, a zarazem skierowany był przeciwko różnowiercom.

Jezuici Zakon jezuicki został założony w 1534 roku przez hiszpańskiego szlachcica Ignacego Loyolę - późniejszego świętego. Jezuici wyróżniali się wysokim poziomem wiedzy. szczególną troskę przywiązywali do edukacji młodzieży. Tworzyli w ówczesnej Europie sieć szkół zwanymi kolegiami.

Sylwa W XVII w. twórcy często rezygnowali z usług drukarzy w obawie przed cenzurą. Dodatkowo pisanie traktowano jako rodzaj zabawy. Utwory literackie często spisywano w rękopisach zwanych sylwa. Były to księgi domowe, w których notowano daty urodzin dzieci, uroczystości rodzinne, przepisy itp.

Topos marności – vanitas (łac.) Nazwa pochodzi od słynnego fragmentu biblijnej Księgi Eklezjastesa: Marność nad marnościami i wszystko marność. Mianem motywu vanitas (marności) określano różne literackie, artystyczne prezentacje kruchości ludzkiego istnienia.

Marinizm Jeden z najważniejszych nurtów poezji doby baroku. Nazwę swą wziął od nazwiska włoskiego twórcy G. Marina. Popisywał się on niezwykłymi pomysłami (konceptami), zadziwiał i szokował czytelników. Jego poezja to mistrzostwo formy i artyzmu górujące nad ... często błahą treścią.

MARINIZM JAN ANDRZEJ MORSZTYN JAKO JEDEN Z WYBITNYCH MARINISTÓW

W epoce renesansu ceniono: porządek i ład literackiego dzieła; jasność i prostotę dzieła sztuki; harmonię; dążenie do syntezy i upraszczania dzieła, odrzucanie tego, co przypadkowe i zmienne; uniwersalizm (klasyczni twórcy wierzą w prawdy uniwersalne, zrozumiałe i ważne dla wszystkich).

A jakie były cechy stylu barokowego? Przyjrzyjmy się konkretnym dziełom, które powstały w okresie baroku.

Portal Pałacu markiza de Des Aquas w Walencji

Wnętrze kościoła w klasztorze w Puebla (Meksyk)

Kopuła zakrystii kościoła w Grenadzie

kop

Barokowy styl pałacu w Wilanowie

Trzy gracje Rubensa

Rubens z Izabelą Brant

Koronacja Najświętszej Maryi Panny

Pokłon trzech króli

Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny

Giuseppe Arcimboldo Malarz, którego można nazwać konceptystą doby baroku. Jego obrazy opierały się na zaskakującym, ciekawym pomyśle – KONCEPCIE. Malował on kompozycje kwiatowe, zestawiał przedmioty, rośliny i owoce w niebanalny sposób.

Powietrze

Warzywa

Warzywa?

Bibliotekarz

Sarmatyzm i sarmata

Cechy stylu barokowego: niepokój; dynamika i ruch; w miejsce klasycznego porządku pojawia się chaos i nieład; barok lubi trudne, skomplikowane formy; niejasna kompozycja wymaga od odbiorcy wysiłku; dysharmonia; indywidualizm; zmysłowość.

BAROK W LITERATURZE wyszukana forma utworów literackich; wprowadzanie do literatury języka nauki, filozofii, teologii; bogactwo środków artystycznych: antyteza, przerzutnia, paradoks, anafora, apostrofa, oksymoron...

Środki artystyczne w baroku: antyteza (zestawienie dwóch sprzecznych ze sobą części wypowiedzi np.: Lepiej z mądrym zgubić niż z głupim znaleźć); przerzutnia (przesunięcie części wypowiedzi do kolejnego wersu); paradoks anafora (powtarzanie tego samego wyrazu w kolejnych wersach lub wersie); apostrofa (zwrot do adresata); oksymoron (epitet wewnętrznie sprzeczny np.: zimny ogień, czarna biel, ciepłe lody, nieme słowa).