Doktryny polityczno-prawne Temat nr 3 Wybrane aspekty średniowiecznego dyskursu o istocie państwa i prawa dr Michał Urbańczyk mur@amu.edu.pl Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii WPiA UAM Poznań http://2.bp.blogspot.com/-rFY5fGA9eZw/T0PveXFqTwI/AAAAAAAAA7E/RXZaUyUVHGs/s1600/5.jpg

Paweł z Tarsu cesarstwo powstrzymuje nadejście Antychrysta, władza świecka jest bożym sługą, państwo ma do spełnienia zadania wyznaczone przez Boga, chrześcijańska doktryna moralnego przeobrażenia świata, Współczucie dla biednych i pochwała ubóstwa,

Ojcowie Kościoła Grek Ireneusz Przeciw poganom, Państwo pochodzi od Boga, Państwo jest dla pogan, wyklucza to współpracę z nim, http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Klemens i Orygenes Krytyka kultu pogańskich cesarzy, Rozróżnienie między „imperium diabelskim” a pogańskim cesarstwem, Cesarstwo jest pogańskie ale chrześcijańskie są jego cele, http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Tertulian Krytyczny wobec kultury pogańskiej, ale namawiał do modlitwy za Rzym, Rzym to nowy Babilon, ale jednocześnie podziw dla rzymskiego aparatu władzy, Dualizm prawa ludzkiego i bożego, http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Św. Augustyn Katastrofizm i głęboki pesymizm, Wszelka władza pochodzi od Boga, Bóg stworzył państwo z powodu grzechu, Państwo boże i państwo szatana, Państwo ziemskie, Cogite intrare

Cezaropapizm Bizancjum, Absolutna władza cesarzy, Ideologia łącząca różnorodne części cesarstwa, Boże namiestnictwo cesarza (tron, insygnia, adoracja), Cesarz głową kościoła, Teoria samowładztwa połączona z teorią cesarskich obowiązków,

Ideologia władzy w państwach barbarzyńskich Władza pochodzi od Boga, Magiczna moc zwycięstwa, Instytucje powołujące króla mają charakter sakralny, Problem prawa do oporu, http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Idea cesarska i postępy doktryny kacerskiej Karol Wielki Obrońca i patron religii, Nowe imperium, Akt darowizny Konstantyna, http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Uniwersalizm papieski Grzegorz VII Dictatus papae, Desakralizacja władzy świeckiej, Państwo to twór z istoty zły, twór grzeszny i niedoskonały, Państwo musi realizować postulaty sprawiedliwości bożej

Uniwersalizm papieski II. Papież Władca uniwersalny, Sędzia króli, Panuje nad wszystkimi, III. Idea krzyżowa Legenda o Konstantynie Wlk. i wizja zwycięskiego krzyża,

Uniwersalizm papieski IV. Papalizm Teoria jedności świata, który jest zbudowany na podobieństwo ludzkie (papież – głowa), Teoria kościoła – duszy i władzy świeckiej – ciała, Teoria wyższych zadań papiestwa i niższych zadań państwa, Teoria wikariatu, Teoria dwóch mieczy,

Uniwersalizm papieski Teoria papieża – reprezentanta ludu rzymskiego, Teoria darowizny Konstantynopola, V. Hieriokratyzm Papież może wykonywać władzę bezpośrednio z pominięciem cesarza, który jest tylko administratorem, Papież Bonifacy VIII (1302),

Uniwersalizm cesarski Ideologiczna oprawa niemieckiej ekspansji, Chrześcijański charakter imperium, Cesarz namiestnik Boga w całym świecie, Władca to Bóg ojciec, papież to syn boży, Jeden jest Bóg, jedno cesarstwo, jeden cesarz,

Uniwersalizm cesarski 3. Argumenty historyczne: Cesarstwo odziedziczone po Rzymianach, Misja cywilizacyjna, Wzorzec uniwersalnego mocarstwa, Przeniesienie cesarstwa od Franków i od Bizancjum,

Uniwersalizm cesarski IV. Argumenty pochodzące z prawa rzymskiego. V. Cesarstwo jest identyczne w prawem, wszyscy są podlegli cesarzowi http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Doktryna monarchii narodowej Teoria suwerenności państwa, król – namiestnik Chrystusa wśród ludu chrześcijańskiego, Monarcha symbolem jedności, Zasada cesarskości suwerennego państwa (regalia królewskie), Kult narodowych tradycji, Teoria regis exemptii, Suwerenny monarcha podlega tylko Bogu, Prawo rzymskie – zasiedzenie władzy

Teoria reprezentacji Powstawanie stanowych parlamentów, Zasada osobowości prawnej państwa, Jan z Salisbury, Posłowie reprezentują poszczególne części państwa, to, co dotyczy wszystkich musi być przez wszystkich aprobowane,

Awerroizm łaciński XIII wiek – prerenesans, XII wiek – odkrycie Arystotelesa (Ibn Roszda – Awerros) Szereg tez sprzecznych z nauka Kościoła: Odrzucał dogmat o nieśmiertelności duszy ludzkiej, Ludzkie szczęście jest szczęściem doczesnym (cnotą jest zgodność z naturą

Awerroizm łaciński Teoria podwójnej prawdy (w alegorycznym sensie): filozofii i religii, Z wiary nie można czynić nauki, http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Św. Tomasz z Akwinu Złagodzenie tezy o nadrzędności władzy papiestwa nad władzą świecką, Realizm: 1. waga spraw doczesnych jest duża, 2. odrzucenie też św. Augustyna o złej naturze ludzkiej, 3. odrzucenie tezy o złej naturze ludzkiej,

Św. Tomasz z Akwinu między prawami nauki a wiary nie powinno być sprzeczności: nauki obojętne, nauki wspierające wiarę Granicą rozwoju nauk było OBJAWIENIE

Św. Tomasz z Akwinu ustrój i państwo Boska jest tylko zasada władzy Konkretny ustrój tworzą ludzie Państwo ma swój udział w zbawieniu ludzkości, Ważny jest pokój (pax) i porządek (ordo),

Św. Tomasz z Akwinu Nierówność jest koniecznym składnikiem każdej doskonałej całości, Zróżnicowanie majątkowe: optimates, Populus honorabilis, Vilis populus,

Św. Tomasz z Akwinu Poglądy na temat własności, Dwie natury człowieka: ziemska i niebieska Postulat monarchii Zły monarcha narusza prawa boże lub naturalne, Zły monarcha narusza konstytucję państwa, Walka z heretykami i wolnomyślicielami,

Św. Tomasz z Akwinu Prawo wieczne (lex aeterna) Hierarchia prawa Prawo wieczne (lex aeterna) Jego odbiciem w umyśle ludzkim jest Prawo natury (rozumny człowiek wie, co jest dobre, a co złe) Prawo ludzkie (lex humana) Prawo stanowione Boskie prawo pozytywne Czyli Pismo Św. i nauczanie Kościoła

William Ockham Krytyka papalizmu, Odmawiał teologii statusu nauki, W bogactwie kleru widział zamach na istotę chrześcijaństwa, Państwo i władza niezależna od papieża, Prawo boże --- Pismo św.; prawo naturalne i prawo ludzkie, nominalizm

Dante Alighieri Pesymistyczna ocena świata, Konieczna jest restauracja uniwersalnego cesarstwa, Celem państwa jest zaspookojenie potrzeb ludzkich, Równorzędność celów i środków wiecznych i doczesnych, Religia to tylko pismo św. (podobnie jak oOckham odrzucenie tradycji).,

Marsyliusz z Padwy Idea suwerenności ludu Państwo to największa zbiorowość (doskonała, dysponująca wszystkimi niezbędnymi środkami), Państwo --- rząd --- monolit --- lud Zasada suwerenności najlepiej sprawdza się w systemie demokratycznym

Odrzucenie dualizmu prawa ludzkiego i wyższego prawa Boga lub natury, Kościół nie powinien mieć charakteru korporacji – jest to wspólnota wiernych http://www.fourlittlehorsemen.com/2012/02/apocalypsis-cum-figuris-albrecht-durer.html

Koniec