TKANKI CZŁOWIEKA
HISTOLOGIA – nauka o tkankach TKANKA - zespół komórek o podobnej budowie, określonych czynnościach, wspólnym pochodzeniu, przystosowanych do wykonywania określonej funkcji na rzecz całego organizmu. Tkanki są elementami składowymi narządów i ich układów.
TKANKA NABŁONKOWA Funkcje: oddziela organizm od środowiska zewnętrznego, zabezpiecza go przed utrata wody, pozwala na wymianę gazową, ułatwia odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego, wyściela narządy i jamy ciała. Cechy charakterystyczne: zwarty układ komórek, bez substancji międzykomórkowej, komórki ułożone na błonie podstawnej, brak unaczynienia, substancje odżywcze pobierają z leżącej pod nim tkanki łącznej.
NABŁONEK - PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE JEDNOWARSTWOWY PŁASKI pęcherzyki płucne, naczynie krwionośne (wyściela), serce ciałka nerkowe w nerce JEDNOWARSTWOWY SZEŚCIENNY kanaliki nerkowe, końcowe odcinki gruczołów JEDNOWARSTWOWY WALCOWATY przewód pokarmowy od żołądka do odbytu (mikrokosmki), jajowody JEDNOWARSWOWY WIELORZĘDOWY drogi oddechowe od jamy nosowej do oskrzeli WIELOWARSTWOWY PŁASKI jama ustna, przełyk, gardło, naskórek, pochwa, przednia powierzchnia rogówki oka
NABŁONEK (klasyfikacja ze względu na budowę)
NABŁONEK - PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE POKRYWAJĄCY: naskórek, serce, naczynia krwionośne GRUCZOŁOWY: ślinianki, trzustka, wątroba, gruczoły łojowe w skórze ZMYSŁOWY: kubki smakowe, błona węchowa nosa, ślimak w uchu, siatkówka oka
TKANKA ŁĄCZNA Funkcje: odżywcza, wypełniająca, transportowa, mechaniczna, obronna Cechy charakterystyczne: komórki luźno zanurzone w istocie międzykomórkowej, w której występują też włókna białkowe: kolagenowe, sprężyste, retikulinowe
Podział tkanki łącznej TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA: włóknista wiotka (włókna retikularne) - otacza naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, wraz z tkanką tłuszczową tworzy warstwę podskórną włóknista zbita (włókna kolagenowe) - buduje ścięgna, torebki stawowe, skórę właściwą tłuszczowa - buduje warstwę podskórną skóry, tworzy termoizolator i rezerwę tłuszczową, siateczkowata (b. unaczyniona,, włókna retikularne) - buduje zrąb węzłów chłonnych, grasicy, szpiku kostnego, zarodkowa - tu gwiaździste komórki totipotencjalne tzn. zdolne do wytwarzania wszystkich rodzajów komórek tkanki łącznej
TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA WIOTKA
TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA SIATECZKOWATA
TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA TŁUSZCZOWA
TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA ZARODKOWA
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA CHRZĘSTNA nie unerwiona i nie unaczyniona (odżywiana jest przez łącznotkankową ochrzęstną), CHONDROCYTY - komórki budujące tkankę chrzęstną
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA CHRZĘSTNA
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA CHRZĘSTNA - podział szklista - buduje szkielet w okresie zarodkowym i płodowym, u dorosłych powierzchnie stawowe części żeber, część nosowa nagłośni, oskrzela, spężysta - buduje małżowinę uszną, częściowo krtań i nagłośnie, włóknista - buduje miejsca przyczepu ściegien do kości, krążki międzykręgowe.
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA CHRZĘSTNA
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA KOSTNA bardzo unaczyniona i unerwiona, zbiornik jonów wapnia, aktywna metabolicznie, nieustanne procesy przebudowy, tu włókna kolagenowe (osseinowe) i jamki kostne z osteocytami OSTEOCYTY - komórki budujące tkankę kostną
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA KOSTNA
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA KOSTNA - podział zbita – tworzą ja liczne blaszki kostne otaczające kanały Haversa, buduje trzony kości długich, mózgoczaszkę Osteon = pojedyncza jednostka budulcowa tkanki kostnej gąbczasta – tworzą ja blaszki kostne ciasno owinięte wokół siebie tworzące beleczki kostne, w okach przestrzennych sieci występuje szpik kostny buduje stawowe końce kości długich (nasady)
TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA KOSTNA
KREW = OSOCZE + ELEMENTY MORFOTYCZNE LIMFA = OSOCZE + LIMFOCYTY TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA KREW = OSOCZE + ELEMENTY MORFOTYCZNE LIMFA = OSOCZE + LIMFOCYTY
OSOCZE lekko żółta ciecz, substancja międzykomórkowa, zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym są zawieszone składniki morfotyczne (komórkowe) stanowi ok. 55% objętości krwi, - uzyskuje się je przez wirowanie próbki krwi.
Skład osocza: 92% - woda 7% - związki organiczne (np..:białka - albuminy, globuliny, fibrynogen, kwasy tłuszczowe, glukoza, cholesterol, trójglicerydy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K), produkty metabolizmu białek (mocznik, aminokwasy), produkty metabolizmu hemu (bilirubina oraz urobilinogen) 1% - związki nieorganiczne (np.:dwutlenek węgla, sole mineralne np.: Cl-,K+,Na+)
2 % elektrolity, hormony i inne SUROWICA Surowica to płynna frakcja krwi pozbawiona krwinek, płytek krwi oraz fibrynogenu; pozostałość po oddzieleniu się skrzepu. W przeciwieństwie do osocza nie krzepnie. Skład surowicy krwi: 91 % woda 7 % białka albuminy globuliny 2 % elektrolity, hormony i inne
ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI ERYTROCYTY LEUKOCYTY TROMBOCYTY
KRWINKI CZERWONE = erytrocyty = RBC jedyne bezjądrzaste komórki w organizmie człowieka, zawierające czerwony barwnik hemoglobinę, która transportuje tlen i częściowo dwutlenek węgla powstają w szpiku kostnym, rozpadają się w śledzionie i wątrobie
NORMA ERYTROCYTÓW U DOROSŁĘGO CZŁOWIEKA Mężczyźni: 5,4 mln./ mm3 Kobiety: 4,5 mln./ mm3
ERYTROCYTY
Leukocyty dzielimy na: KRWINKI BIAŁE = leukocyty = WBC NORMA U DOROSŁĘGO CZŁOWIEKA 6 – 9 tyś./ mm3 Leukocyty dzielimy na: granularne agranularne
Leukocyty granularne - zawierają ziarnistości w cytoplazmie Neurofile (obojętnochłonne)ok. 60%,obrona przed infekcjami, odporność komórkowa Eozynofile (kwasochłonne)do 3%,alergie, pasożyty Bazofile (zasadochłonne),0,5 – 1%,wydzielają do krwi heparynę - czynnik przeciwdziałający krzepnięciu krwi
Leukocyty agranularne – nie zawierają ziarnistości w cytoplazmie Limfocyty ok. 25 – 35%, B –biorą udział w odporności humoralnej, produkują przeciwciała T – biorą udział w odporności komórkowej Monocyty (makrofagi) ok. 5- 8%,komórki żerne, wykonują ruchy pełzakowate, wydostają się poza światło naczyń, pożerają bakterie i skrawki obumarłych tkanek, biorą udział w odporności komórkowej
LEUKOCYTY
ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI PŁYTKI KRWI = trombocyty = PLT oderwane fragmenty cytoplazmy powstałe z megakariocytów w szpiku kostnym, inicjatorzy procesu krzepnięcia krwi (hemostazy)
U DOROSŁĘGO CZŁOWIEKA: 200 – 400 tyś./ mm3 NORMA TROMBOCYTÓW U DOROSŁĘGO CZŁOWIEKA: 200 – 400 tyś./ mm3 trombocyty
TKANKA MIĘŚNIOWA
TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA SZKIELETU - buduje mięśnie szkieletowe komórki to włókna z wieloma jądrami ułożonymi przy brzegu występuje poprzeczne prążkowanie skurcz zależy od naszej woli ATP = ruch, praca
TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA SZKIELETU MIĘSIEŃ zbudowany jest z BRZUŚCA ( skupienie włókien mięśniowych zawierających czerwony barwnik – mioglobinę) i ŚCIĘGNA (tkanka łączna włóknista) BRZUSIEC zbudowany jest z WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH (komórki) , a te z kolei z: MIOFIBRYLI (włókienka kurczliwe) i MIOFILAMENTÓW: (grube - miozyna i cienkie - aktyna)
TKANKA MIĘŚNIOWA SERCOWA buduje serce komórki tej tkanki tworzą widlasto rozgałęzioną przestrzenna sieć w okach, której znajdują się naczynia krwionośne, komórki zawierają 1-2 jądra komórkowe - występuje poprzeczne prążkowanie - skurcz niezależny od naszej woli
TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA SERCA
TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA współtworzy ściany narządów i naczyń krwionośnych oraz limfatycznych, przewodu pokarmowego, skórę budują ja komórki w kształcie wrzeciona zawierające jedno jądro komórkowe, nie występuje poprzeczne prążkowanie, skurcz nie zależy od naszej woli,
TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA
TKANKA NERWOWA budują ją: neurony (komórki nerwowe) – odbierają, przewodzą i przekazują impulsy nerwowe w postaci przesuwających się wzdłuż komórki zmian potencjału elektrycznego komórki glejowe – pełnią funkcje ochronne i uczestniczą w odżywianiu neuronów
KOMÓRKA NERWOWA - NEURON
KOMÓRKI GLEJOWE
Nazwij przedstawione poniżej tkanki lub ich elementy