podział i przedstawiciele opr. Marek Nowak INSTRUMENTY STRUNOWE podział i przedstawiciele opr. Marek Nowak

Instrumenty strunowe (chordofony) to takie, które wydają dźwięk na skutek drgania strun. Struny najczęściej wykonane są z metalu, skręconego jelita zwierzęcego, włosia, jedwabiu lub nylonu. Wprowadzanie strun w stan drgań następuje przez ich szarpnięcie, potarcie lub uderzenie.

Ze względu na sposób wydobycia dźwięku z instrumentów strunowych dzielą się one na: smyczkowe skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas szarpane gitara, harfa, banjo (czyt. bandżo), klawesyn uderzane fortepian, pianino, cymbały

Instrumenty smyczkowe (pocierane) Najbardziej znanym przedstawicielem smyczkowych są SKRZYPCE

Na instrumentach smyczkowych gra się za pomocą smyczka smyczek to sprężysty, drewniany pręt, u góry zakończony „główką”, a u dołu „żabką”. Pomiędzy tymi częściami naciągnięte jest pasmo włosia końskiego.

Skrzypce charakterystycznych wcięciach na bokach, strunnika, Skrzypce składają się z pudła rezonansowego o charakterystycznych wcięciach na bokach, strunnika, szyjki zakończonej ślimakowatą główką oraz podbródka. Na wierzchniej płycie pudła rezonansowego skrzypiec wycięte są dwa otwory w kształcie litery „f”, tzw. „efy”, które przepuszczają fale głosowe z wnętrza pudła na zewnątrz. Instrument posiada cztery struny. Sztukę gry na skrzypcach nazywa się wiolinistyką.

Skrzypce dzięki swej aksamitnej, czystej barwie stały się ulubionym instrumentem wielu kompozytorów. W utworach orkiestrowych skrzypcom przypada często pierwszoplanowa rola, są również jednym z głównych instrumentów solowych. W historię muzyki wpisało się wielu wybitnych skrzypków. Wśród nich szczególne miejsce zajmują Niccolo Paganini, Henryk Wieniawski, Yehudi Menuhin, Wanda Wiłkomirska, Konstanty Andrzej Kulka, Nigel Kennedy. Skrzypce zyskały popularność w zespołach wykonujących muzykę pop i jazz. Wielką popularność zdobyła też młodziutka Vanessa Mae, która nagrała wiele trudnych kompozycji na skrzypce w nowoczesnych opracowaniach.

Inne instrumenty smyczkowe Altówka – ma taką samą budowę jak skrzypce, lecz większe rozmiary i niższe brzmienie. Gra się na niej tak, jak na skrzypcach – trzymając pod brodą. Występuje ona jako instrument solowy, a także w orkiestrze. Muzyk grający na altówce to altowiolista.

Wiolonczela Wiolonczela – to instrument zbudowany na wzór skrzypiec, ale o dwukrotnie większym korpusie. Muzyk grający na wiolonczeli trzyma ją w pozycji pionowej. Wysokość instrumentu reguluje się za pomocą metalowego szpica umocowanego w dolnej części instrumentu. Wiolonczele spotyka się głównie w orkiestrze symfonicznej grającą z kontrabasami głosy basowe.

Kontrabas Kontrabas – to najniższy brzmieniem i zarazem największy instrument smyczkowy. Muzyk gra na nim stojąc lub siedząc na wysokim stołku. Na kontrabasie gra się smyczkiem, można też szarpać jego struny palcami. Taki sposób gry nazywa się pizzicato (wym. piccikato). Kontrabas ma silne, głębokie brzmienie. Występuje w muzyce poważnej, a także rozrywkowej.

Instrumenty szarpane Najpopularniejszym instrumentem strunowym szarpanym jest gitara. Posiada ona 6 strun szarpanych palcami lub plektronem – specjalnie ukształtowanym kawałkiem plastiku. Brzmienie strun wzmacniane jest przez pudło rezonansowe. Odpowiednią wysokość gitarzysta znajduje dzięki progom – małym metalowym listewkom umieszczonym na gryfie. W XX wieku muzycy zaczęli poszukiwać sposobów wzmocnienia dźwięku gitary. Jednym z nich było zastosowanie przystawek elektromagnetycznych, które odbierały drgania strun i przesyłały je do wzmacniacza. W ten sposób powstała gitara elektryczna.

Budowa gitary akustycznej

Gitara akustyczna

Gitara klasyczna

Gitara elektryczna

Inne instrumenty szarpane Harfa – znana już 3000 lat p.n.e. Przed wynalezieniem fortepianu była jednym z instrumentów akompaniujących do śpiewu. Ma prawie 2 metry wysokości, kształtem przypomina trójkąt. Jeden z boków opierany o ramię harfisty to pudło rezonansowe, z którego wychodzi 46 strun. Struny harfy szarpie się palcami. W podstawie instrumentu znajdują się pedały do przestrajania strun. Delikatny dźwięk harfy porównuje się często do promieni poświaty księżyca lub gry morskich fal.

Banjo (czyt. bandżo) Pochodzi z zachodniej Afryki. W XVII w. przywędrował wraz z czarnymi niewolnikami do Stanów Zjednoczonych, w XIX w. był bardzo modny w Wielkiej Brytanii. Jego korpus, wykonany z metalu i drewna, ma okrągły kształt i z jednej strony pokryty jest mocno napiętą membraną (ze skóry lub plastiku). Ma 5-8 strun. Szeroko stosowany w muzyce jazzowej.

Klawesyn Powstał w XIV w. Kształtem przypomina fortepian, jednak struny nie są pobudzane przez uderzanie, ale przez szarpnięcie piórkiem. Klawesyn ma dwie klawiatury, przez co muzyk może uzyskiwać na nim ciekawe efekty brzmieniowe. Okres świetności klawesynu trwał do końca XVIII w., później klawesyn wyparty został przez fortepian.

Instrumenty uderzane Oprócz strunowych instrumentów smyczkowych i szarpanych istnieje jeszcze jedna grupa – instrumenty strunowe – uderzane. W instrumentach tych struna zostaje pobudzona do drgania w skutek uderzenia. Jest to najmniej liczna grupa instrumentów, bo należą do niej tylko trzy instrumenty: fortepian pianino cymbały

Fortepian jest Włoch Bartolomeo Cristofori, który Za konstruktora fortepianu uważany jest Włoch Bartolomeo Cristofori, który w 1711 roku zastosował w instrumencie mechanizm młoteczkowy. Naciśnięcie klawisza uruchamia mały drewniany młoteczek, który uderza w strunę i szybko od niej odskakuje. Struna swobodnie drga do momentu zdjęcia palca z klawisza, wówczas do drgającej struny dotyka tłumik, który wycisza jej brzmienie. Płyta rezonansowa i struny fortepianu ułożone są poziomo.

Pianino którym płyta rezonansowa i struny ustawione są pionowo. Jest to odmiana fortepianu, w którym płyta rezonansowa i struny ustawione są pionowo. Dzięki znacznie mniejszym rozmiarom i sile brzmienia instrument ten często wykorzystywany jest w domowym muzykowaniu.

Cymbały Instrument ten pochodzi ze wschodu. Do Europy przywędrował w średniowieczu. Jest to płaska, drewniana skrzynka, wzdłuż której naciągnięte są metalowe struny. W struny te uderza się specjalnymi pałeczkami – palcatkami. Cymbały występują w kapelach ludowych szczególnie w krajach bałkańskich.

Muzyka ludowa w wykonaniu cymbalisty

Zadanie domowe Napisz Jakie instrumenty nazywamy strunowymi? Na jakie grupy dzielimy instrumenty strunowe? Wymień i opisz kilku przedstawicieli poszczególnych grup? Prezentację opracowano na podstawie podręcznika Teresy Wójcik „Muzyczny świat” Dziękuję za uwagę.