Otyłość u dorosłych i u dzieci Maria Kowalczyk IV rok Antropologia

Otyłość to… zwiększenie masy ciała spowodowane nagromadzeniem nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej [Jasiel-Wojculewicz i in., 2007] powyżej 30% ilość tkanki tłuszczowej u kobiety oraz 25% u mężczyzny [Szadkowska i in., 2003] spowodowana nadmierną podażą pokarmów do wydatku energetycznego [Szczeklik i in.,2005]

Epidemiologia Pandemia XXI wieku Częstość występowania gwałtownie wzrasta Polska: ok. 20% otyłych otyłość + nadwaga = 15,7 mln osób (NATPOLUS PLUS, 2002) leczenie otyłości to 21% budżetu przeznaczonego na ochronę zdrowia

Epidemiologia „otyłości brzusznej” USA: 36% mężczyzn i 52% kobiet Belgia: 24% mężczyzn i 21% kobiet Francja: 13% mężczyzn i 8% kobiet Hiszpania: 65% mężczyzn i 23% kobiet Turcja: 39% mężczyzn i 18% kobiet Polska: 19% mężczyzn i 35% kobiet

Badania longitudinalne USA

Otyłość u dzieci 10% wszystkich dzieci cierpi na otyłość Największa częstotliwość: Zjednoczone Emiraty Arabskie Kanada: 27,7% chłopców i 33,3% dziewcząt Co 5 dziecko ma problemy z utrzymaniem masy ciała w normie (BMI 18,5-24,9) Roczny przyrost otyłych dzieci wynosi ok. 2%

Otyłość u dzieci Polska: 15,5% dzieci do 10. roku życia wykazuje nadmierną masę ciała a 3,6% jest otyłych dzieci posiadające zbyt wysokie BMI w wieku 2-5 lat są aż czterokrotnie bardziej narażone na otyłość w wieku dorosłym najmniej narażone na otyłość są dzieci skandynawskie

Procent dzieci z nadwagą i otyłością w wieku 5-17 lat

Otyłość u dzieci dziewczęta i chłopcy o czarnej skórze częściej niż biali rówieśnicy posiadają wysokie BMI hiszpańskie dzieci w wieku szkolnym dwukrotnie częściej wykazywały zbyt wysoką masę ciała w porównaniu z rówieśnikami innych krajów europejskich, natomiast trzykrotnie częściej niż Azjaci

Etiologia i patogeneza Czynniki dziedziczne: Udział w patogenezie: 20-70% Dziedziczenie wielogenowe Loci związane z cechami fenotypowymi otyłości znajdują się na wszystkich chromosomach, prócz ch. Y Najczęstsze mutacje prowadzące do otyłości występują w genie receptora typu 4. melanokortyny (MC4R)

Etiologia i patogeneza Czynniki nabyte Złe nawyki żywieniowe Zmniejszona aktywność fizyczna Stres i zaburzenia emocjonalne Czynniki kulturowe i tradycje rodzinne Leki, np. antydepresanty, insulina Uszkodzenia podwzgórza Mała masa urodzeniowa, ale także zbyt wysoka masa noworodka

Najważniejsze powikłania Insulinooporność i cukrzyca typu 2 Otyli i ludzie z nadwagą stanowią ponad 90% chorych na ten typ otyłości Powikłania sercowo-naczyniowe Nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, niewydolność serca Glomerulopatia (ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych) Zaburzenia hormonalne i nowotwory

Rozpoznanie Podstawę rozpoznania stanowi BMI Nadwaga: BMI 25-29,9 Otyłość: - I stopnia BMI 30-34,9 - II stopnia BMI 35-39,9 - III stopnia BMI >40 W zależności od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej Otyłość brzuszna: WHR >0,8 u kobiet i 1,0 u mężczyzn lub obwód talii > 80 cm u kobiet i > 94 cm u mężczyzn Otyłość udowo-pośladkowa

Obraz kliniczny Na obraz kliniczny składają się także objawy chorób towarzyszących otyłości: Nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca Cukrzyca typu 2 Choroba zwyrodnieniowa stawów Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa i żylaki kończyn dolnych Obturacyjny bezdech senny i zespół hipowentylacji

Obraz kliniczny Kamica pęcherzyka żółciowego Zaburzenia miesiączkowania lub hirsutyzm u kobiet Ginekomastia i zaburzenia libido u mężczyzn Dna moczowa Nowotwory jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, nowotwory hormozależne (rak sutka, rak endometrium macicy, rak gruczołu krokowego) Niewydolność nerek

Leczenie Postępowanie niefarmakologiczne: Leczenie dietetyczne: zmniejszenie dowozu energi o 500-1000 kcal/d; dąży się do zmniejszenia masy ciała o 0,5-1,0 kg/tydz. I o 10% wartości wyjściowej w ciągu 6 m-cy Wysiłek fizyczny: ćwiczenia aerobowe >30 min. dziennie, np. szybki chód Psychoterapia (modyfikacja zachowań): analiza i modyfikacja zachowań żywieniowych i aktywności fizycznej; prowadzenie dzienniczka; dązenie do prostych celów

Leczenie Skład diety zalecanej w nadwadze i otyłości: Tłuszcz całkowity: <25-30% Nasycone kwasy tłuszczowe: <7% Węglowodany (złożone): 50-60% Białka: 15% Cholesterol: <200 mg/d Błonnik: 20-30 g/d

Leczenie Leczenie farmakologiczne Sibutramina: zmniejsza spożycia pokarmów, wywołując wcześniejsze uczucie sytości, opóźnia spożycie kolejnych posiłków, zwiększa wydatek energetyczny; stosowana przez rok zmniejsza masę ciałao o ok. 5 kg Orlistat: hamuje trawienie i wchłanianie tłuszczów; zwiększa wydalanie tłuszczów z kałem; stosowany przez rok zmniejsza masę ciała o 3 kg

Leczenie Leczenie operacyjne U osób z otyłością III stopnia lub II z powikłaniami Gdy leczenie zachowawcze nie skutkuje Operacje restrykcyjne, ograniczające pojemność żołądka, również w połączeniu z operacją ograniczającą wchłanianie Technika laparoskopowa Śmiertelność okołooperacyjna w ciągu 30 dni ok. 1%

!!! Otyłość została oficjalnie uznana (WHO, 1997) za zjawisko wymagające leczenia, które bezpośrednio wpływa na powstawanie innych chorób, a także związane jest ze wzrostem śmiertelności.

Prewencja Prewencja dzieli się na pierwotną i wtórną. Pierwszej celem jest unikanie oraz ograniczenie zachorowalności, drugiej zmniejszenie ryzyka powikłań otyłości.

Prewencja Otyłość w okresie dzieciństwa może wskazywać na problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała w wieku dorosłym. Jest sygnałem dla rodziców na zwrócenie uwagi na sposób odżywiania się dziecka i zwiększenie jego aktywności fizycznej.

Prewencja Przykładem dla państw zagrożonych epidemią może być Unia Europejska, która w 2003 roku stworzyła kilkuletni plan zwiększenia aktywności fizycznej i modyfikacji złych nawyków żywieniowych

Dziękuję za uwagę!