Operacje gospodarcze to udokumentowane i podlegające ewidencji księgowej zdarzenia gospodarcze. Zdarzenia gospodarcze to zjawiska i procesy gospodarcze o różnym charakterze, powodujące zmiany w środkach gospodarczych i źródłach ich pochodzenia wskutek prowadzonej działalności gospodarczej np. zakup materiałów.

Ze względu na bezpośredni wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu wyróżniamy IV typy operacji gospodarczych bilansowych 1. Operacje gospodarcze wywołujące zmiany tylko w składnikach aktywów. A + A – zmienia się wyłącznie struktura aktywów, zmniejszeniu jednego składnika aktywów towarzyszy zwiększenie drugiego składnika aktywów o tę samą kwotę, suma bilansowa nie ulega zmianie. Na przykład: zakupiono za gotówkę materiały. 2. Operacje gospodarcze wywołujące zmiany tylko w składnikach pasywów. P + P – zmienia się wyłącznie struktura pasywów, zmniejszeniu jednego składnika pasywów towarzyszy zwiększenie drugiego składnika pasywów o tę samą kwotę, suma bilansowa nie ulega zmianie. Na przykład: zaciągnięto kredyt bankowy na spłatę zobowiązań wobec dostawców.

3. Operacje gospodarcze wywołujące równocześnie zwiększenie składników aktywów i pasywów. A + P + zwiększa się składnik aktywów i równocześnie zwiększa się składnik pasywów o tę samą kwotę, suma bilansowa ulega zwiększeniu. Na przykład: przyjęto do magazynu materiały, za które zapłata nastąpi w terminie późniejszym. 4. Operacje gospodarcze wywołujące równocześnie zmniejszenie składników aktywów i pasywów. A - P - zmniejsza się składnik aktywów i równocześnie zmniejsza się składnik pasywów, suma bilansowa ulega zmniejszeniu. Na przykład: wypłacono gotówką naliczone wynagrodzenia dla pracowników.

SCHEMAT TYPÓW OPERACJI BILANSOWYCH Grupa operacji Typ operacji gospodarczych Zmiany wywołane operacjami gospodarczymi Wpływ na ogólną wartość zasobów (sumę bilansową) Majątek Kapitały I A + - brak II P III AP + zwiększenie IV AP - zmniejszenie

Kontrola dokumentów księgowych Kontrola merytoryczna ma na celu stwierdzenie, czy wszystkie dane jakościowe, ilościowe i wartościowe w dowodzie księgowym są zgodne z rzeczywistością, czy operację gospodarczą przeprowadzono według obowiązujących przepisów prawa, a nawet czy operacja ta była celowa i uzasadniona gospodarczo. Kontrola formalna polega na sprawdzeniu, czy dokument sporządzono zgodnie z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi dotyczącymi przygotowywania dowodów księgowych. Kontrola rachunkowa ma na celu sprawdzenie dowodu pod względem prawidłowości wykonanych obliczeń.

Konto to specyficzne dla rachunkowości urządzenie ewidencyjne służące do ujmowania operacji gospodarczych wyrażonych w pieniądzu

Zasada podwójnego zapisu na co najmniej dwóch kontach, po przeciwnych stronach kont (na jednym koncie zapis musi być po stronie Winien a na drugim po stronie Ma), w tej samej kwocie (wielkość po stronie Winien i Ma musi być identyczna).

Ze względu na treść ekonomiczną: bilansowe wynikowe korygujące Podział kont Ze względu na treść ekonomiczną: bilansowe wynikowe korygujące rozliczeniowe Ze względu na stopień szczegółowości: syntetyczne analityczne

Plan kont to usystematyzowany wykaz kont, ich nazw i symboli, przeznaczonych do grupowania jednorodnych operacji gospodarczych, zgodnie z zasadami rejestracji księgowej. Jest podstawowym elementem zakładowego planu kont.

Wykaz zespołów wzorcowego planu kont Zespół 0 – Aktywa trwałe 010 Środki trwałe 020 Wartości niematerialne i prawne 030 Długoterminowe aktywa finansowe ……… Zespół 1 – Środki pieniężne i rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe 100 Kasa 110 Rachunki bankowe 130 Krótkoterminowe aktywa finansowe Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia Zespół 3 – Materiały i towary Zespół 4 – Koszty według rodzajów i ich rozliczenie Zespół 5 – Koszty według typów działalności i ich rozliczenie Zespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe Zespół 7 – Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem Zespół 8 – Kapitały (fundusze) własne, fundusze specjalne i wynik finansowy

aktywne pasywne aktywno-pasywne Konta bilansowe aktywne pasywne aktywno-pasywne Zadania kont bilansowych: przyjęcie z bilansu początkowego wyjściowych stanów wartości aktywów i pasywów ujęcie zmian tych stanów na podstawie udokumentowanych operacji gospodarczych ustalenie wartościowych stanów poszczególnych składników aktywów i pasywów na koniec okresu sprawozdawczego, które są podstawą do sporządzenia bilansu końcowego

Zasady funkcjonowania kont aktywnych

Zasady funkcjonowania kont pasywnych

Zasady funkcjonowania kont aktywno-pasywnych

Suma obrotów Dt = Suma obrotów Ct Suma sald Dt = Suma sald Ct Zestawienie obrotów i sald Suma obrotów Dt = Suma obrotów Ct Suma sald Dt = Suma sald Ct

Przykład: W jednostce gospodarczej sporządzono bilans, który przedstawia się następująco: Aktywa: 1. Środki trwałe 4 000 2. Materiały 700 3. Towary 800 4. Kasa 900 5. Rachunek bankowy 5 000 Razem: 11 400 Pasywa: 1. Kapitał podstawowy 6 800 2. Kredyty bankowe 200 3. Zob. wobec dostawców 1 000 4. Zob. z tyt. VAT 2 800 5. Zob. z tyt. wynagrodzeń 600 Razem: 11 400 W okresie sprawozdawczym zostały dokonane następujące operacje gospodarcze: 1. Zakupiono środki trwałe płacąc przelewem 4 500 2. Zaciągnięto kredyt bankowy na spłatę zobowiązań z tyt. VAT 2 800 3. Otrzymano od dostawcy towary, za które zapłata nastąpi później 1 200 4. Wypłacono gotówką wynagrodzenia 600 Polecenia: 1. Nanieść stany początkowe na konta 2. Zaksięgować operacje gospodarcze zgodnie z zasadą podwójnego księgowania 3. Sporządzić zestawienie obrotów i sald