Oddział Edukacji Zdrowotnej i Higieny Dzieci i Młodzieży OWSICA U DZIECI W ŻŁOBKACH I PRZEDSZKOLACH Oddział Edukacji Zdrowotnej i Higieny Dzieci i Młodzieży WSSE w Krakowie

porady i wskazówki dla rodziców i opiekunów O owsikach i owsicy objawy owsicy profilaktyka leczenie porady i wskazówki dla rodziców i opiekunów

OWSIK LUDZKI (Enterobius vermicularis) przedstawiciel nicieni, jest robakiem pasożytniczym o białawej barwie. Zarażenie owsikami jest bardzo powszechne, zwłaszcza u dzieci. Pasożyt ten wywołuje chorobę zwaną owsicą. Jest pasożytem bytującym tylko i wyłącznie w organizmie człowieka, w jego jelicie grubym, wyrostku robaczkowym oraz końcowym odcinku jelita cienkiego (przechodzącym w jelito grube). Żywi się wyssaną treścią oraz substancjami zawartymi w treści jelitowej. Samice żyją około 4 tygodni, samce giną zaraz po spełnieniu swej roli reprodukcyjnej.

Owsiki wylęgają się z jaj, w jelitach i w ciągu 2 do 4 tygodni osiągają pełną dojrzałość. Jaja owsików są pokryte lepką wydzieliną, która powoduje nieprzyjemny świąd. Drapiąc się, często zupełnie nieświadomie, przez sen, dziecko przenosi jaja owsików na ręce, a stamtąd na znajdujące się w pobliżu przedmioty lub bezpośrednio do buzi. Jaja owsików trafiają znowu do przewodu pokarmowego i cykl się powtarza.

CYKL ŻYCIOWY OWSIKA autoinwazja (samozarażenie) ODBYT samice owsików składają jaja, które po 6-8 godzinach stają się inwazyjne jaja inwazyjne zostawiane na: - rękach - pościeli - ręcznikach - zabawkach - jedzeniu jaja inwazyjne przenoszone na: - rękach - pożywieniu - zabawkach - ręcznikach - pościeli USTA dochodzi do zakażenia poprzez połknięcie jaj inwazyjnych JELITA z jaj wylęgają się larwy, które po 2-4 tygodniach przekształcają się w dojrzałe pasożyty CYKL ŻYCIOWY OWSIKA autoinwazja (samozarażenie)

ma zwykle przebieg przewlekły. Inwazja owsika dzięki autoinwazji ma zwykle przebieg przewlekły. Samica owsika ma długość około 1 cm i szerokość nitki 0,4 mm; tylna część jej ciała jest charakterystycznie zaostrzona i przejrzysta. Samiec owsika wałeczkowaty, o długości kilku mm jest trudno dostrzegalny gołym okiem. Samice owsika żyją około 4 tygodni. Po tym czasie wychodzą one czynnie przez otwór odbytowy, kilkanaście minut pełzają po skórze krocza i wysychając giną.

DROGI ZARAŻENIA SIĘ OWSIKIEM wg M. Kłeczek, W. Płonki, PZH, Warszawa

w ślad za wędrującym pasożytem. Jaja, w liczbie około 11 000, są przylepiane do skóry w ślad za wędrującym pasożytem. Z większości jaj larwy inwazyjne rozwijają się już w ciągu 6 godzin. Zdarza się, że larwy opuszczają otoczkę jajową na skórze odbytu i wnikają czynnie z powrotem do przewodu pokarmowego (zjawisko retroinwazji). Częściej jaja inwazyjne trafiają do tego samego lub nowego żywiciela przez usta lub jamę nosowo-gardłową. Mimo że owsik żyje około 1 miesiąca, owsica utrzymuje się często latami, dzięki łatwo następującej autoinwazji (w tym retroinwazji) lub stałemu dokażaniu się z zewnątrz.

Owsikiem można zarazić się, połykając jaja, które obecne mogą być zarówno na produktach pokarmowych, jak i na przedmiotach codziennego użytku, a także w powietrzu. W jelicie z jaj wykluwają się larwy. Samice wędrują do wylotu otworu odbytowego. W jego okolicy składają jaja. Odbywa się to na powierzchni ciała, ponieważ do ich rozwoju potrzebny jest dostęp tlenu. Przemieszczanie się pasożytów po powierzchni ciała powoduje uczucie silnego swędzenia. Osoba zarażona drapie się i nieświadomie przenosi jaja na dłoniach np. do ust. W ten sposób następuje ciągłe samozarażenie się.

OBJAWY OWSICY ZABURZENIA UKŁADU POKARMOWEGO utrata apetytu, przy czym większa niż zwykle ochota na słodycze bóle brzuszka OBJAWY OWSICY nudności, wymioty luźne stolce

OBJAWY OWSICY pobudliwość, rozdrażnienie trudności w skupieniu uwagi ZABURZENIA UKŁADU NERWOWEGO pobudliwość, rozdrażnienie trudności w skupieniu uwagi OBJAWY OWSICY bezsenność zgrzytanie zębami

OBJAWY OWSICY moczenie nocne osłabienie bóle głowy ZABURZENIA UKŁADU NERWOWEGO moczenie nocne osłabienie OBJAWY OWSICY bóle głowy ogólne poczucie zmęczenia

świąd okolicy odbytu, nasilający się zwykle w godzinach wieczornych mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej odbytu, stany zapalne skóry OBJAWY OWSICY świąd oraz stany zapalne sromu i pochwy zapalenie dróg moczowych

owsicę można podejrzewać u dzieci, u których występuje świąd odbytu, bezsenność i niepokój ruchowy pewną diagnozę można postawić po stwierdzeniu osobników dorosłych bądź jaj samice owsika można stwierdzić oglądając wieczorem okolicę odbytu śpiącego dziecka DIAGNOSTYKA OWSICY można także je dostrzec na świeżym stolcu, w moczu, w czasie badania rektoskopowego lub podczas badania usuniętego wyrostka robaczkowego

Czy łatwo się zarazić? Jeśli dziecko uczęszcza do żłobka czy przedszkola, to jest w grupie wysokiego ryzyka. Wystarczy, że tylko jedno dziecko w grupie ma jaja owsika na rękach albo na ubraniu a już owsica przechodzi na pozostałe dzieci. Jaja pasożytów z palców trafiają najpierw do ust a stamtąd do jelit, gdzie wylęgają się dorosłe osobniki. Owsikami można się również zarazić wdychając kurz, w którym wędrują jaja pasożyta.

Kiedy udać się do lekarza? Zakażenie może być bezobjawowe. Przebieg choroby zależy od intensywności inwazji i czasu jej trwania. Najczęściej dziecko nie może spać, wierci się i drapie. Do tego dochodzi brak apetytu, ból brzuszka i głowy. Dziecko jest blade, ma podkrążone oczy, niejednokrotnie zaczyna moczyć się w nocy. Jeśli zauważymy powyższe objawy u swojego dziecka, nie zwlekajmy z wizytą u lekarza!

Specjaliści często zlecają badanie kału na obecność owsików. Aby wynik badania był oczywisty, trzeba je powtarzać przez kilka kolejnych dni. Często lekarze przepisują leki nie zlecając żadnych badań, wychodząc z założenia, iż objawy kliniczne są wystarczające, aby rozpocząć kurację. Na rynku dostępne są środki, zwykle preparaty w zawiesinie, często o słodkim, przyjemnym smaku.

Naucz dziecko dbać o higienę. Pamiętaj! Naucz dziecko dbać o higienę. Najważniejsze jest dokładne mycie rąk gorącą wodą z mydłem po każdej wizycie w toalecie i przed posiłkiem. Warto dbać o to, żeby dziecko miało krótko obcięte paznokcie i co wieczór szorować je szczoteczką, ponieważ to właśnie pod paznokciami bardzo łatwo przenieść jaja pasożytów. Zasady tej powinni przestrzegać wszyscy domownicy.

ZAPOBIEGANIE OWSICY ścisłe, rygorystyczne przestrzeganie higieny osobistej, zwłaszcza u dzieci; częste mycie rąk, przede wszystkim przed każdym posiłkiem, po wyjściu z toalety; przestrzeganie dokładnego mycia jarzyn i owoców przed jedzeniem; obcinanie dzieciom krótko paznokci u rąk;

ZAPOBIEGANIE OWSICY zmiana bielizny dziennej na nocną wieczorem przed spaniem; osobne łóżko; częsta, regularna zmiana bielizny; (piżama, ręcznik, a codziennie majtki. Na noc odpowiednie będą obcisłe majteczki, aby utrudnić sięganie do pupy) unikanie zabawy w brudnej piaskownicy;

Trzeba pilnować, aby dziecko: nie wkładało rąk do buzi; nie jadło brudnymi rękami; nie spożywało niemytych owoców; nie spożywało niemytych warzyw;

PROFILAKTYKA utrzymywanie w nienagannej czystości łazienki i ubikacji; dokładne i częste odkurzanie pomieszczeń; mycie zabawek; okresowe badania parazytologiczne w kierunku owsicy;

PROFILAKTYKA – WŁAŚCIWA DIETA: ograniczanie węglowodanów ; (białego ryżu, pszennego pieczywa i innych produktów bogatych w węglowodany) zwiększenie ilości spożywanego błonnika; (kasz, pełnoziarnistego pieczywa, świeżych warzyw i owoców. Korzystnie działają zwłaszcza buraki) Słodkie napoje powinna zastąpić niegazowana woda mineralna i niewielkie ilości świeżo wyciskanych soków (nie więcej niż 150-250 ml dziennie) oraz słabe herbatki owocowe. dbanie o regularność wypróżnień.

 ZWALCZANIE WSZAWICY Jaj owsika nie niszczy niska temperatura, dlatego ogromne znaczenie mają dokładne porządki w domu. Bieliznę, pościel, ręczniki i piżamę trzeba wyprać w wysokiej temperaturze (min. 60 stopni). Gorącym żelazkiem prasujemy to, czego nie można wyprać w wysokiej temperaturze. Konieczne jest bardzo dokładne odkurzenie dywanów. Po sprzątaniu worek z odkurzacza zapakujmy w foliową torbę i od razu wyrzućmy. Odkurzacz myjemy ciepłą wodą. Kurz z mebli i podłogi wycieramy na mokro, a ścierkę najlepiej wyrzucić. Zabawki pierzemy w pralce, a te których nie można uprać, myjemy dokładnie wodą z mydłem.

Owsiki u dzieci to przypadłość bardzo częsta. Zakażenie nimi nie świadczy o braku higieny. Jeśli w przedszkolu jedno dziecko będzie miało owsiki, większość maluchów się nimi zarazi. Jaja owsików są maleńkie i bardzo odporne, mogą przenosić się np. z kurzem i rozprzestrzenić po całym przedszkolu. Dziecko biorąc do ręki zabawkę, na której znajdują się jajeczka, a potem wkładając ją do buzi wprowadza owsiki do swojego organizmu. Owsiki można „złapać” niemal wszędzie i nie świadczy to źle ani o dzieciach, ani o rodzicach.

CZY WIESZ, ŻE… Jedynym źródłem jaj owsików są ludzie. Owsików nie mają psy, koty ani żadne inne zwierzęta. Jaja owsików są bardzo lekkie, niewidoczne gołym okiem. Mogą unosić się w powietrzu i osiadać na sprzętach. Poza organizmem człowieka są gotowe do zakażenia przez około 3 tygodnie.

na zakażenia bakteryjne czy wirusowe. Zarobaczenie daje uboczne efekty w postaci np. alergii, nerwicy, złych stanów psychicznych, ciągłego zmęczenie oraz słabej odporności na zakażenia bakteryjne czy wirusowe. Jeżeli owsica nie zostanie wyleczona, będzie dochodzić do ponownego samozarażania się. źródło: www.dzieci.pl http://www.owsiki.com.pl/leczenie/ http://www.pasozyty.eu/ Oddział Edukacji Zdrowotnej i Higieny Dzieci i Młodzieży WSSE w Krakowie