Powstanie Styczniowe

1795r Upadek państwa polskiego. Data ta rozpoczyna ponad stuletni okres niewoli narodu polskiego. Ziemie polskie znalazły się w granicach trzech państw zaborczych Rosji, Prus i Austrii. Po roku 1815 Rosja podporządkowała sobie 82% ziem polskich, Austria - 11%, Prusy - 7%. Królestwo Polskie połączone unią personalną z Rosją stało się miejscem największych powstań narodowych: powstania listopadowego i powstania styczniowego.

Branka- w carskiej Rosji nazywano tak pobór do wojska. W 1863r Branka- w carskiej Rosji nazywano tak pobór do wojska. W 1863r. została zorganizowana nadzwyczajna branka by zapobiec przygotowaniom do powstania i rozbić organizację Czerwonych. Do wojska mieli być powołani „politycznie podejrzani” młodzi ludzie według imiennie przygotowanych list. Branka przeprowadzona w nocy z 14 na 15 stycznia1863r. w Warszawie przyśpieszyła wybuch powstania styczniowego.

Polonia Branka Grottger

22 stycznia Rząd Narodowy wydaje manifest w którym wzywa Polaków do walki z zaborcą rosyjskim. 22/23 stycznia wybuch powstania narodowego. Polacy po raz kolejny stanęli do walki o wolną Polskę.

Pożegnanie powstańca Artur Grottger

Przysięga Artur Grottger

Car wysłał do stłumienia powstania 405tys Car wysłał do stłumienia powstania 405tys. żołnierzy, powstańcy wystawili około 200 tys. ale aktualnie na polu walki nie było ich więcej niż 30 tysięcy. Dysponując takimi skromnymi siłami, byli zmuszeni toczyć samotną walkę z najliczniejszą armią Europy. Powstańcom bardzo dotkliwie doskwierał brak broni palnej, dlatego wzorem powstania kościuszkowskiego, często posługiwali się kosami.

Kucie kos z cyklu Polonia Artur Grottger

Powstanie styczniowe było największym i najbardziej tragicznym polskim powstaniem narodowym. Królestwo Polskie nie posiadało armii, powstanie miało więc charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono około 1200 bitew i potyczek. Do większych bitew i potyczek zalicza się m.in. pod Krzywosądzem, Węgrowem, Siemiatyczami, Opatowem, Miechowem, Małagoszczą, Grochowiskami, Ignacewem,Węgrowem.

Polonia Na pobojowisku Artur Grottger

"Lituania" – Bój Artur Grottger

Michał Elwiro Andriolli „Walka powstańcza” Michał Elwiro Andriolli

Polonia 1863 – Bitwa Artur Grottger

powstania styczniowego W Królestwie Kongresowym Bitwy i potyczki powstania styczniowego W Królestwie Kongresowym 1863–1864

Największy zasięg powstanie miało na Podlasiu i Lubelszczyźnie. W całym województwie lubelskim miało miejsce około 224 bitew i potyczek. Najsłynniejsze z nich to: Żyrzyn, Krasnobród, Batorza, Panasówka, Kock, Jedlanka, Puchaczów, Chruślina i Fajsławice- gdzie zostały pokonane przez siły rosyjskie oddziały gen. Michała Heydenreicha- Kruka. Klęska ta załamała powstanie na Lubelszczyźnie.

gen, Michała . Heydenreicha- Kruka

Dlaczego ziemia lubelska stawiała podczas powstania tak zacięty opór? „ Z miast gubernialnych Królestwa Polskiego, Lublin może więcej od innych odczuwał na sobie niedolę niewoli politycznej. Będąc stolicą guberni, w której obrębie leży Chełm i powiat z ludnością mieszaną był widownią niezwykłych prześladowań i ucisku zarówno religijnego jak i narodowego.” H. Wierciński „ Tygodnik Ilustrowany”

Generałowie i dowódcy powstania: Ludwik Mierosławski - dyktator Marian Langiewicz - dyktator Romuald Traugutt - dyktator Józef Hauke - Bosak Zygmunt Sierakowski Zygmunt Padlewski Edward Taczanowski Ks. Stanisław Brzóska Aleksander Waszkowski

Dowódcy oddziałów na Lubelszczyźnie: M. Heydenreich-Kruk - naczelnik powstania Leon Frankowski Karol Krysiński Władysław Rudzki Marcin Borelowski Bogusław Ejtmanowicz

Tak wyglądała codzienność tamtego okresu. Powstanie styczniowe to czas niewyobrażalnego rosyjskiego terroru wobec Polaków. Publiczne egzekucje, łapanki i masowe aresztowania, kontrybucje, konfiskaty majątków, kary za wszystko, m.in. za noszenie przez kobiety żałobnych strojów. Powstanie styczniowe jest też naznaczone ogromnym poświęceniem polskiego duchowieństwa. Służyli ojczyźnie w każdym powiecie płacąc cenę najwyższą: oddania życia oraz masowych zsyłek, konfiskat majątków kościelnych, likwidacji klasztorów. Tak wyglądała codzienność tamtego okresu.

Polonia 1863 - Obrona dworu Artur Grottger

Cykl "Warszawa II" – Zamkniecie kościołów Artur Grottger

Upadek powstania Car zdając sobie sprawę ze znaczenia postawy chłopów dla dalszego losu powstania, wydał w marcu 1684r. ukaz uwłaszczeniowy dla Królestwa Polskiego. Oznaczało to koniec nadziei na masowe poderwanie chłopów do walki przeciwko caratowi. Ostateczny cios powstaniu zadało aresztowanie Romualda Traugutta w kwietniu 1864r. choć walki jeszcze trwały, było to już tylko powolne dogasanie wielkiego zrywu narodowego.

Wejście do celi Traugutta w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej

Po upadku powstania władze carskie zlikwidowały odrębność Królestwa Polskiego, które odtąd było zwyczajną prowincją rosyjską (Kraj Przywiślański) Nastąpiła także wzmożona brutalna rusyfikacja Polaków. Wielu uczestników zesłano na Syberię w tym biskupów i duchowieństwo, skonfiskowano liczne dobra szlacheckie i kościelne. W powstaniu styczniowym zginęło ok. 30 tysięcy powstańców, a ok. 38 tysięcy zostało zesłanych w tym wielu na katorgę ( dane w przybliżeniu).

"Wojna" - Już tylko nędza Artur Grottger

"Wojna" - Głód Artur Grottger

Aleksander Sochaczewski Pożegnanie Europy Aleksander Sochaczewski

Pochód na Sybir Artur Grottger

Pochód Artur Grottger

Polonia 1863 - Żałobne wieści Artur Grottger

Powstańcy stali się wzorem patriotyzmu dla kolejnych pokoleń Polaków Polacy stali się wzorem patriotyzmu dla kolejnych pokoleń Polaków

Prezentację przygotowały Marta Klepka Małgorzata Dąbrowska