POLSKIE POWSTANIA NARODOWE

Prezentacja na temat: "POLSKIE POWSTANIA NARODOWE"— Zapis prezentacji:

1 POLSKIE POWSTANIA NARODOWE
Część 2

2 Powstanie Krakowskie ( ) i Rabacja Galicyjska

3 Rząd Narodowy Rzeczpospolitej Polskiej 22 II 1846
Ludwik Gorzkowski, Jan Tyssowski, Aleksander Grzegorzewski Manifest: wezwanie do walki o niepodległość ( fałszywa informacja o trwaniu powstaniu w całej Polsce) zapowiedź zniesienia przywilejów i różnic stanowych oddanie chłopom użytkowanej ziemi zniesienie pańszczyzny i ciężarów poddańczych rozdział ziemi bezrolnym ( z dóbr narodowych) 24 II Jan Tyssowski (pod wpływem E. Dembowskiego) ogłasza się dyktatorem

4 Przyczyny niepowodzenia
nie powiodło się pozyskanie chłopów (przyłączyli się do armii austriackiej) śmierć Dembowskiego – 27 II Tyssowski składa władzę 2 III 4 III do Krakowa wkraczają Austriacy

5 Jakub Szela - gospodarz ze wsi Smarżowa, gmina Brzostek, obecne Województwo Podkarpackie, przez wiele lat reprezentował społeczność wsi w procesach z lokalnymi właścicielami ziemskimi. Najbardziej znany z wystąpień antyszlacheckich podczas rabacji galicyjskiej.

6 Symboliczny charakter II aktu Wesela (1901) Stanisława Wyspiańskiego.
Przywódca rabacji galicyjskiej jako Upiór. Dziad Kto! Ty we krwi! precz, piekielny! Upiór Ja weselny, ja weselny, dajcie, bracie kubeł wody: ręce myć, gębę myć, Chce mi się tu na Weselu żyć, hulać, pić.(…) Jeno ty nie przeklinaj usty, boś brat-drżyj! ja Szela! Przyszedłem tu do Wesela, Bo byłem ich ojcom kat! Stanisław Wyspiański Wesele akt II scena15

7 Powstanie Styczniowe (1863- 1864)
Powstanie Styczniowe trwało od 22.I.1863r. do wiosny 1864r. Objęło ono: Królestwo Polskie, Białoruś i w mniejszym stopniu Ukrainę. Powstanie wspierali Polacy ze wszystkich zaborów. Klęska powstania była zamknięciem bohaterskiego i tragicznego okresu insurekcyjnego. Porażka ta była dla Polaków wielkim wstrząsem.

8 Przyczyny powstania: Przegrana Rosji w wojnie krymskiej ( r.). Śmierć cara Mikołaja I i Iwana Paskiewicza (zwolennicy całkowitej rusyfikacji). Rządy cara Aleksandra II Romanowa- zwolennika reform; sprzyjało to rozwojowi organizacji spiskowych np. Związek Trojnicki w Kijowie, konspiracyjne kółka młodzieżowe w Akademii Medyko – Chirurgicznej i w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Branka – pobór do carskiej armii przeprowadzony przez Aleksandra Wielopolskiego (obejmujący zaangażowaną politycznie młodzież).

9 Aleksander Wielopolski

10 Branka – poprzedzająca wybuch Powstania Styczniowego
Artur Grottger-Branka

11 Ugrupowania polityczne przed wybuchem powstania styczniowego
Grupa związana z Aleksandrem Wielopolskim – arystokracja i burżuazja dążąca do poszerzania reform przy współpracy z Rosją i przywrócenia stanu sprzed 1830r. Stronnictwo Białych- liberalna szlachta i mieszczaństwo, przeciwnicy szybkiego wybuchu powstania, dążyli do przeprowadzenia reform drogą pokojową. Stronnictwo Czerwonych- oficerowie, studenci inteligencja, opowiadali się za walką zbrojną i przywróceniem państwa polskiego w granicach przedrozbiorowych.

12 Herb powstańczy- Polska (Orzeł Biały),
Litwa (Pogoń) i Ukraina (Michał Archanioł)

13 Przebieg powstania styczniowego
Kierownictwo Czerwonych- Stefan Bobrowski , Ludwik Mierosławski– pierwsi dowódcy powstania, Luty 1863r.- przystąpienie „białych” do powstania – od 11 marca 1863r. dyktatorem został Marian Langiewicz (uwięziony 17 marca 1863r.), Konflikt wewnętrzny „czerwonych z białymi”- sąd honorowy (w wyniku pojedynku na pistolety zginął pokonany przez hrabiego Adama Grabowskiego- Stefan Bobrowski ( 12 kwietnia 1863r.), Nieskoordynowana i rozproszona walka partyzancka; kwiecień- wrzesień1863r. –walki obronne, Od maja 1863r.- kierownictwo nad powstaniem objęte przez Białych,

14 Przebieg powstania styczniowego
Wrzesień 1863r.- kryzys powstania, 18 października 1863r.-dyktatorem powstania Romuald Traugutt (powołanie nowych regularnych oddziałów z podziałem na 5 korpusów), 2 marca 1864r. – nadanie chłopom przez cara Aleksandra II ziemi na własność w zamian za płacenie wieczystego podatku gruntowego 10/11 kwietnia 1864r.- schwytanie ostatniego dyktatora powstania Romualda Traugutta Maj 1865r.- ostatnie oddziały walczące na Podlasiu, dowodzone przez ks. Stanisława Brzóskę.

15 Powstanie Styczniowe w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej.
Jako czas święty – sacrum – najpiękniejszy okres. A potem zaczął do mnie mówić. Z początku niewyraźnie mówił, że i zrozumieć nie mogłem, ale potem, nie wiem czemu, zrozumiałem, że on mnie każe do dworu korczyńskiego lecieć, do pana Benedykta i powiedzieć jemu… o Jezu drogi… powiedz ty jemu, że pan Andrzej… i na czoło pokazał… a twój ojciec tu i na piersi sobie pokazał. A potem jeszcze dołożył: ,,obydwóch nie ma!” Spytał się mnie: zrozumiałeś?... Zrozumiałem … Zrozumiałem tak dobrze , że do dziś dnia … Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem Tom II rozdział IV

16 gen. Marian Langiewicz

17 gen. Ludwik Mierosławski

18 Romuald Traugutt w Gloria victis (1888) Elizy Orzeszkowej.
Mitologizacja i hiperbolizacja postaci. Wodzem ich był człowiek świętego imienia, które brzmiało: Romuald Traugutt. Pytasz, dlaczego świętym jest to imię? Albowiem według przykazania Pana opuścił on żonę i dzieci, dostatki i spokój, wszystko, co pieści, wszystko, co raduje i jest życia potęgą, czarem, skarbem, szczęściem, a wziąwszy na ramiona krzyż narodu swego, poszedł za idącym ziemią tą słupem ognistym, w nim zgorzał. Eliza Orzeszkowa Gloria victis

19 Rozdziobią nas kruki, wrony…(1895) Przygnębiająca sceneria klęski.
Stefana Żeromskiego. Przygnębiająca sceneria klęski. Do jednej z tych dziur zaciągnął włościanin nad wieczorem trupa powstańca i zwłoki konia odartego ze skóry .Zepchnął je pospołu do jednego lochu, uwikłał żerdzią między dylami i zielskiem, i narzucił z wierzchu trochę gliny ,aby tego żeru wrony nie wytropiły. Tak bez wiedzy i woli zemściwszy się za tylowieczne niewolnictwo , za szerzenie ciemnoty , za wyzysk , za hańbę i za cierpienie ludu , szedł ku domowi z odkrytą głową i z modlitwą na ustach. Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony

20 Skutki Powstania Styczniowego- negatywne
Straty w ludziach (ok osób stracono, kilkaset powstańców zmarło w więzieniach, ok. 20 tys. żołnierzy zginęło na polach bitwy, ok.40 tys. zesłano na katorgę, wysiedlono 10 tys. wyemigrowało; razem ok. 50 tys. wobec 4,5 mln ludności Królestwa Polskiego). Likwidacja odrębności i autonomii Królestwa Polskiego. Bezwzględna rusyfikacja (zamknięto Szkołę Główną w Warszawie). Zniszczenia miast i wsi. Zmiana nazwy Królestwa Polskiego na Przywiślański Kraj. Konfiskata majątków uczestników powstania. Represje wobec Kościoła katolickiego i unickiego (likwidacja klasztorów). Odebranie praw miejskich miastom, które pomagały powstańcom.

21 Skutki Powstania Styczniowego- pozytywne
Uwłaszczenie chłopów. Umocnienie świadomości narodowej. Po powstaniu nastąpił szybki postęp na drodze kapitalistycznego rozwoju. Rozwój kultury – malarstwo (A. Grottger, M. Gierymski, J.Matejko), literatura (np. St. Żeromski „ Wierna rzeka”).

22 Powstanie Wielkopolskie
27 GRUDNIA 1918 – 16 LUTEGO 1919

23 Przyczyny wybuchu powstania.
P Powstanie Wielkopolskie, czyli wystąpienie zbrojne ludności, przeciwko władzom niemieckim rozpoczęło się 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu, było odpowiedzią na demonstracje niemieckie przeciwko przyjazdowi Ignacego Jana Paderewskiego. Celem powstania było uwolnienie Wielkopolski i Pomorza spod władzy niemieckiej. fot. Ignacy Jan Paderewski w Poznaniu w 1919r.

24 28 grudnia sukcesy Polaków w trakcie walk o Poznań, opanowali oni między innymi cytadelę, redutę Grollmanna, arsenał przy Wielkich Gar-barach. Komisariat NRL mianował tymczasowym naczelnym dowódcą powstania kpt. Stanisława Taczaka. fot. Gen Stanisław Taczak

25 został mianowany wodzem powstania.
8 stycznia 1919 Gen. Józef Dowbor-Muśnicki został mianowany wodzem powstania.

26 Fragment Pomnika Powstania Wielkopol- skiego w Poznaniu

27 Wielkopolski Krzyż Powstańczy
Wielkopolski Krzyż Powstańczy został ustanowiony dekretem Rady Państwa w dniu 1 lutego 1957 roku w celu nagrodzenia zasług uczestników powstania wielkopolskiego 1918 – 1919. Wielkopolski Krzyż Powstańczy był nadawany osobom, które z bronią w ręku lub w inny aktywny sposób uczestniczyły w walkach przeciwko zaborcom niemieckim w powstaniu wielkopolskim. Odznaczenie nadawała Rada Państwa na podstawie wniosków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Mógł być nadawany pośmiertnie.

28 fot. Obszar Wielkiego Księstwa Poznańskiego z zaznaczonymi uregulowaniami terytorialnymi po rozejmie w Trewirze i granicami województwa poznańskiego po traktacie wersalskim.

29 Jan Mertka - pierwszy poległy w Powstaniu Wielkopolskim"
Ku wiecznej pamięci Jana Mertki żołnierza I Batalionu Pogranicznego Poznańskiego, poległego za wolność i niepodzielność ziem polskich 27 XII.1918 r. pod wsią Boczków o godz Tablicę tę ufundowało wdzięczne społeczeństwo Ziemi Ostrowskiej i Kaliskiej oraz towarzysze broni. Szczypiorno, dnia 17 maja 1937r.” (Tablicę odsłonił gen. Stanisław Taczak)

30 Muzeum Powstania Wielkopolskiego
mieści się na Starym Rynku w Poznaniu, w budynku staromiejskiego Odwachu.