Renesans

Renesans, czyli odrodzenie, to okres w dziejach literatury i sztuki europejskiej trwający od połowy XIV w. do końca XVI w. Najwcześniej rozpoczął się we Włoszech. W Polsce trwał od drugiej połowy XV w. do początków XVII w. W tym okresie nastąpił gwałtowny rozkwit literatury i sztuki, a złożyło się na to wiele czynników, m.in.: – ogromny wzrost zainteresowania antykiem; – przemiany polityczne i społeczne; – ruch reformacyjny; – mecenat papieski i królewski; – wynalazek druku i idące za nim upowszechnienie czytelnictwa.

Wybitni ludzie renesansu Sztuka Literatura Odkrywcy i wynalazcy Autorzy KONIEC

Michał Anioł Buonarotti Malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki odrodzenia, jeden z najgenialniejszych artystów plastyków świata. Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wśród rzeźb najbardziej znane są Pietà i Dawid. Z dzieł architektonicznych - projekt kopuły bazyliki świętego Piotra. Freski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej wykonane na zlecenie papieża Juliusza II przedstawiają sceny ze Starego Testamentu Cechy charakterystyczne dzieł Michała Anioła to: boskość i napięcie. W swych pracach umiał wyrazić przez nie stany duszy, uczucia i emocje. Jego prace charakteryzują się trójwymiarowością, bogactwem ruchów i gestów oraz dramatyzmem. Cechuje je walka, ruch, niepokój i cierpienie. Pietà watykańska – Bazylika św. Piotra

Leonardo da Vinci Włoski, renesansowy malarz, architekt, filozof, muzyk, poeta, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, geolog. Leonardo często był opisywany jako archetyp "człowieka renesansu", którego wydawałoby się niespożytej ciekawości dorównywała tylko siła jego kreatywności. Szeroko uważa się go za jednego z największych malarzy wszech czasów i prawdopodobnie najbardziej wszechstronnie utalentowaną osobę w historii. To właśnie talent malarski przysporzył Leonardowi największej popularności. Dwie z jego prac, Mona Lisa i Ostatnia Wieczerza, zajmują czołowe miejsca na listach najsławniejszych, najczęściej imitowanych i wspominanych portretów i dzieł malarstwa. Równie wielkie znaczenie w historii sztuki ma szkic Leonarda Człowiek witruwiański.

Rafael Santi Włoski malarz i architekt. Był trzecim i najmłodszym z najsławniejszej trójki genialnych artystów włoskiego Renesansu - obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci. Do najbardziej znanych dzieł malarskich Rafaela należy słynna Madonna Sykstyńska. Została namalowana w latach 1513-14. Również słynne są freski Rafaela w Stanzach Watykańskich, a zwłaszcza najbardziej z nich znana i kojarzona z imieniem Rafaela Szkoła Ateńska. Szkoła Ateńska Madonna Sykstyńska

Albrecht Durer Niemiecki malarz i grafik, teoretyk sztuki, uważany jest za najwybitniejszego artystę niemieckiego renesansu. Rycerz, śmierć i diabeł, miedzioryt Święty Hieronim w celi Najistotniejszą z zasług Dürera jest jego szczególny wkład w rozwój drzeworytnictwa i miedziorytu. Nadał drzeworytowi rangę samodzielnego dzieła sztuki plastycznej, doprowadzając go do poziomu miedziorytu, w którym udało mu się do perfekcji opanować operowanie światłem. Tak samo jak drzeworyt, zrewolucjonizował Dürer techniki miedziorytnicze. Sztychy takie jak Rycerz, śmierć i diabeł, czy Melancholia I przysporzyły mu sławy w całej Europie. Melancholia, miedzioryt MENU

William Shakespeare Angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru Liczne sztuki tego pisarza, kroniki (Ryszard II, Król Jan), komedie (Wszystko dobre, co się dobrze kończy, Wiele hałasu o nic) i tragedie (Romeo i Julia, Hamlet) są uważane za jedne z najlepszych dzieł w swoich gatunkach, arcydzieła angielskiej literatury.

Francesco Petrarka Renesansowy twórca wywodzący się z Italii. Pisał po włosku i łacinie. Jest znany z takich dzieł jak: Africa - poemat Canzoniere - tom z utworami napisanymi po włosku (m. in. "Sonety do Laury") Sonety do Laury - cykl utworów poświęconej tajemniczej kobiecie którą zobaczył w kościele w Awinionie, Laura nigdy go nie znała, miała męża i dzieci, potem zmarła na chorobę zakaźną; O sławnych mężach - biografii słynnych Rzymian Trionfi De remediis utriusque fortunae Secretum TRIONFI

Jan Kochanowski Wybitny poeta polski epoki renesansu, sekretarz królewski. Dawniej nazywany "ojcem poezji polskiej", dziś - "poetą egzystencji". Autor licznych fraszek, psalmów i pieśni. Jego najwybitniejszym dziełem są Treny, które pisał z myślą o swojej zmarłej córce Urszulce.

Mikołaj Rej Wybitny polski poeta i prozaik epoki renesansu. Był także politykiem oraz muzykiem i teologiem ewangelickim. Długo uznawany za "ojca literatury polskiej". Twórczość Mikołaja Reja jest bogata i różnorodna. Rej jest uważany za mistrza opisu literackiego. Nazwany jest Brueglem polskiej literatury, z powodu wyjątkowej wyobraźni malarskiej. Porównywany jest do Erazma z Rotterdamu, Franciszka Rabelais i Michała de Montaigne'a.

Dante Alighieri Giovanni Boccaccio urodzony we Włoszech w 1265 roku, a zmarły w Rawennie we wrześniu 1321 roku. Największym i najbardziej znanym dziełem Dantego jest oczywiście Boska komedia powstała w latach 1307-1321, w której dokonuje on niejako syntezy kultury, myśli i wiedzy średniowiecznej. Dante Alighieri Urodzony we Włoszech w 1265 roku, a zmarły w Rawennie we wrześniu 1321 roku. Największym i najbardziej znanym dziełem Dantego jest oczywiście Boska komedia powstała w latach 1307-1321, w której dokonuje on niejako syntezy kultury, myśli i wiedzy średniowiecznej. Także filozof, polityk i kodyfikator języka włoskiego. Giovanni Boccaccio Najwybitniejszym osiągnięciem literackim Boccaccia był Dekameron. Na dzieło to składa się sto nowel, które przez dziesięć dni opowiadane są przez dziesięć osób - siedem dam i trzech kawalerów, chcących w ten sposób zabić nudę.. Wśród nowel przeważa tematyka miłosna. Ich charakter jest zróżnicowany. W swym dziele Boccaccio opisuje wielką "komedię ludzką".

Andrzej Frycz Modrzewski Polski pisarz polityczny okresu odrodzenia, znany w owym czasie również za granicą, sekretarz królewski. Najbardziej znane jego dzieło to napisane po łacinie O poprawie Rzeczypospolitej. Księga poświęcona Kościołowi została przez władze kościelne uznana za heretycką, dlatego dzieło Frycza znalazło się na Indeksie ksiąg zakazanych, a pierwsze jej wydanie ukazało się bez dwóch ostatnich ksiąg. W dziedzinie polityki Modrzewski postulował silną władzę centralną z elementami demokracji. Pisał również renesansowe mowy publicystyczne.

Krzysztof Kolumb Europejski żeglarz i nawigator Kapitan wyprawy, która płynęła na trzech okrętach Santa María, Niña i Pinta pod flagą Kastylii w poszukiwaniu zachodniej drogi morskiej do Indii. Jako pierwsza w historii nowożytnych odkryć geograficznych pokonała zwrotnikowy Ocean Atlantycki i 12 października 1492 dotarła do Indii Zachodnich (Antyli) u wybrzeży Ameryki - kontynentu nieznanego w ówczesnej Europie. Podróże Kolumba - oraz rozpowszechniane w całej Europie relacje z nich (i o nich) - zapoczątkowały trwały proces europejskiej kolonizacji obu Ameryk oraz wiele istotnych i nieodwracalnych zmian społecznych, politycznych, ekonomicznych, kulturalnych i przyrodniczych po obu stronach Atlantyku

Ferdynand Magellan Portugalski żeglarz w służbie hiszpańskiej, odkrywca i morski podróżnik. Wyprawa Magellana jako pierwsza opłynęła glob i jako pierwsza przepłynęła cieśninę w Ameryce Południowej łączącą Atlantyk i Pacyfik. Członkowie wyprawy byli też pierwszymi Europejczykami, którzy zauważyli następujące rzeczy: "Wielbłąd bez garbu", którym była prawdopodobnie lama lub alpaka Czarna "gęś", którą trzeba było obdzierać, a nie skubać – prawdopodobnie pingwin. Dwie z naszych najbliższych galaktyk – Obłoki Magellana – widzialne tylko na południowej półkuli. Rozmiar Ziemi był wielokrotnie większy od wszelkich ówczesnych szacunków naukowych – podróż miała 69 tys. km.

Mikołaj Kopernik Polski, astronom, matematyk, prawnik, ekonomista, strateg, lekarz, poeta, astrolog, tłumacz, kanclerz kapituły warmińskiej od 1511, kanonik warmiński, duchowny katolicki. Jego najważniejszym dziełem jest De revolutionibus orbium coelestium – O obrotach sfer niebieskich (pracował nad nim w latach 1515-1530, ale ukazało się dopiero w 1543 roku w Norymberdze napisane w języku łacińskim), w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata w sposób wystarczająco szczegółowy, by mogła stać się naukowo użyteczna. Ogłoszona przez niego teoria heliocentryzmu była najważniejszą rewolucją naukową w dziejach ludzkości od czasów starożytnych, nazywaną niekiedy przewrotem kopernikańskim

Galileusz Włoski astronom, astrolog, fizyk i filozof, twórca podstaw nowożytnej fizyki. Zwolennik heliocentrycznej budowy świata i teorii Mikołaja Kopernika. Galileusz skonstruował termometr. Wykorzystał w nim zależność gęstości ciała od temperatury. W 1609 r. Galileusz był jednym z pierwszych, którzy używali teleskopu do obserwacji gwiazd, planet i księżyca. W 1610 r. wykorzystując części teleskopu skonstruował ulepszony mikroskop. Odkrył księżyce Jowisza i w ten sposób udowodnił, że Ziemia nie jest jedynym ciałem niebieskim we wszechświecie. Najważniejszym z jego odkryć było odkrycie zjawiska bezwładności.

Marcin Luter Niemiecki reformator religijny, teoretyk i inicjator reformacji, mnich augustiański, doktor teologii. Zapoczątkował Luteranizm - doktryna teologiczna i chrześcijański ruch reformacyjny. Podstawę jego nauki stanowi pięć haseł: sola scriptura - jedynie Pismo, solus Christus - jedynie Chrystus, solum verbum - jedynie Słowo, sola gratia - jedynie łaska, sola fide - jedynie wiara. Róża Lutra MENU

Erazm z Rotterdamu Niccolò Machiavelli Holenderski filolog, filozof, pedagog, jeden z czołowych humanistów odrodzenia (książe humanistów), propagator kultury antycznej, pisarz, katolicki duchowny. W swoich dziełach krytykował przywary społeczne, takie jak przekupstwo, hipokryzja, rozwiązłe obyczaje kleru. Najsławniejsza jego rozprawa Pochwała głupoty jest satyrą na ówczesne społeczeństwo. Był zwolennikiem irenizmu (kierunek dążący do zniwelowania różnic między chrześcijanami i przywrócenia jedności drogą wzajemnych ustępstw doktrynalnych). Przeciwnik scholastyki (filozofia głosząca, że każde twierdzenie można udowodnić za pomocą Biblii). W 1516 opracował pierwsze greckie wydanie Nowego Testamentu. Namawiał, aby Pismo Święte było czytane przez osoby świeckie w języku narodowym. Niccolò Machiavelli Filozof, pisarz społeczny i polityczny, historyk i dyplomata florencki, jedna z kluczowych postaci włoskiego odrodzenia. Jest autorem słynnego i kontrowersyjnego traktatu o sprawowaniu władzy pt. Książę. W swych poglądach skupiał się na zadaniach monarchy, który powinien cieszyć się niczym nie ograniczoną władzą. Jego pisma znalazły się na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych. MENU

Dominika Kuczera i Małgorzata Pierchała

KONIEC