Prezentacja stworzona na Plus Camerimage Forum 2009 © Copyright 2009 Adamczyk & Company Attorneys at Law

Umowy planu filmowego. Co powinieneś wiedzieć zawierając umowę z producentem filmu? Maciej Adamczyk, Łukasz Niedziela © Copyright 2009 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2009

Każda profesjonalna produkcja zaczyna się od zawarcia umów. 1. Z kim zawieramy umowę ? Kogo uznać za producenta filmu? 2. Co to jest utwór audiowizualny? 3. Czym jest umowa? 4. Czego dotyczy umowa ?(prawa majątkowe a prawa osobiste)

Rodzaje umów planu filmowego: 1. umowy z twórcami, 2. umowy z artystami wykonawcami, 3. umowy z osobami pełniącymi funkcje organizacyjno-techniczne, 4. pozostałe umowy. Prezentacja obejmuje trzy grupy umów jakie producent filmu zawiera z osobami zatrudnianymi przez niego na planie filmowym: - umowa o dzieło, - umowa o dzieło i przeniesienie majątkowych praw autorskich, - umowa o dzieło i przeniesienie praw do artystycznego wykonania. Prezentacja nie obejmuje szeregu innych umów takich jak np. umowy koproducenckie, kredytowe, cateringowe, marketingowe, PR-owe, (…). © Copyright 2009 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2009

Istotne klauzule umowne: 1. strony umowy; 2. przedmiot umowy; 3. prawa autorskie/pokrewne 4. prawa zależne 5. pola eksploatacji, 6. wynagrodzenie; 7. terminy – poparte sankcją za ich niedotrzymanie (kara umowna); 8. odbiór dzieła; 9. poufność; 10. klauzule końcowe. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Opodatkowanie przychodów osiąganych przez osoby z branży filmowej. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Etapy "życia" dzieła filmowego produkcja dystrybucjaeksploatacja

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 I. Zacznijmy od zdefinowania podstawowych pojęć: 1. Film 2. Producent 3. Umowa 4. Autorskie prawa osobiste i majątkowe

Film w rozumieniu prawa autorskiego © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum dobro niematerialne (utwór), 2. brak definicji w ustawie autorskiej, 3. zwykle określany jako utwór kinematograficzny złożony z serii obrazów dających podczas projekcji wrażenie ruchu, z dźwiękiem lub bez dźwięku, 4. ochronie podlega zewnętrzna forma, a nie treść zawarta w filmie, 5. prawa do nośnika filmu nie są tożsame z prawami do filmu, 6. przyjmuje się szeroką definicję "utworu audiowizualnego", 7. posiłkowo stosować można definicję zawartą w ustawie o kinematografii.

Ustawa o kinematografii (art. 4 ust. 1) filmem jest utwór dowolnej długości, w tym utwór dokumentalny lub animowany, złożony z serii następujących po sobie obrazów z dźwiękiem lub bez dźwięku, utrwalonych na jakimkolwiek nośniku umożliwiającym wielokrotne odtwarzanie, wywołujących wrażenie ruchu i składających się na oryginalną całość, wyrażającą akcję (treść) w indywidualnej formie, a ponadto, z wyjątkiem utworów dokumentalnych i animowanych, przeznaczony do wyświetlania w kinie jako pierwszym polu eksploatacji w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Producent w rozumieniu prawa autorskiego 1. brak definicji w ustawie o prawie autorskim, 2. domniemywa się, że producentem jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu, 3. posiłkowo stosować można definicję z ustawy o kinamtografii. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Ustawa o kinematografii "Producentem filmu jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, o której mowa w art § 1 Kodeksu cywilnego, która podejmuje inicjatywę, faktycznie organizuje, prowadzi i ponosi odpowiedzialność za kreatywny, organizacyjny i finansowy proces produkcji filmu." © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Czym jest umowa i jaki jest zakres swobody stron w kształtowaniu jej treści? 1.Umowa to co najmniej dwa zgodne oświadczenia woli złożone przez osoby zainteresowane podjęciem współpracy; 2.Zawierając umowę strony korzystają z zasady swobody umów (mogą w zasadzie dowolnie uregulować swoje prawa i obowiązki); 3.granice swobody: przepisy ustawy, zasady współżycia społecznego, właściwość (natura) danej umowy; 4.W razie przekroczenia granic swobody narażamy się na nieważność danej klauzuli albo nawet całej umowy.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Prawa majątkowe a prawa osobiste. Które z nich można umownie przenieść? Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem. Są niezbywalne – nie można ich przenieść na inne osoby. Przysługują zawsze twórcy, nie wygasają z biegiem czasu. Prawa majątkowe chronią materialny byt twórcy. Są to prawa do korzystania z dzieła i rozporządzania nim za wynagrodzeniem. Chronią konkretny zarobek twórcy, który twórca może skonsumować poprzez ich przeniesienie na inne osoby w całości albo w określonym zakresie.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Rodzaje umów planu filmowego

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Na planie filmowym spotykamy najczęściej trzy grupy umów: 1.umowy zlecenia i o dzieło, najbardziej uniwersalne, które są zawierane powszechnie (wyjątek: umowy na gotowy utwór); 2.umowy dotyczące majątkowych praw autorskich; o przeniesienie majątkowych praw autorskich; licencje (wyłącznie i niewyłączne). 3.umowy dotyczące praw do artystycznego wykonania.

Osoby zaangażowane w produkcję filmu. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

reżyser operator obrazu scenarzystascenograf twórca kostiumów autor efektów specjalnych autor muzyki twórcy – producent – film

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Umowa o dzieło czy zlecenie? Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Jest to tzw. umowa rezultatu, w której twórca ma obowiązek dostarczyć producentowi określone efekty swojej pracy. Z kolei w umowie zlecenia zobowiązanie dłużnika polega na starannym działaniu w danej sprawie. Dłużnik nie odpowiada za osiągnięcie jakichkolwiek rezultatów.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Dlaczego producent potrzebuje umowy z twórcą? - prawa autorskie przysługują twórcy (współtwórcom), - producent nie nabywa praw do filmu z mocy ustawy, - producent nabywa prawa do filmu poprzez zawarcie umów ze współtwórcami filmu, - zakres nabytych praw zależy od treści zawartych umów, - nabycie praw podlega pewnym ograniczeniom ustawowym.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Konsekwencje umownego nabywania praw przez producenta 1.umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia., 2.następca prawny, choćby nabył całość autorskich praw majątkowych, nie może, bez zgody twórcy, czynić zmian w utworze, chyba że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić,

Konsekwencje umownego nabywania praw przez producenta c.d. 3.twórca utworu zamówionego do utworu audiowizualnego może, po upływie pięciu lat od przyjęcia zamówionego utworu, zezwolić na rozpowszechnianie tego utworu w innym utworze audiowizualnym, jeżeli w tym terminie nie doszło do rozpowszechnienia utworu audiowizualnego z jego utworem. Strony mogą skrócić ten termin, nie mogą natomiast go przedłużyć, 4.jeżeli wskutek okoliczności, za które nabywca lub licencjobiorca ponosi odpowiedzialność, utwór nie został udostępniony publiczności, twórca może się domagać, zamiast naprawienia poniesionej szkody, podwójnego wynagrodzenia w stosunku do określonego w umowie o rozpowszechnienie utworu, chyba że licencja jest niewyłączna. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Umowa dotycząca gotowego utworu a umowa dotycząca utworu mającego dopiero powstać Z twórcami zawiera się najczęściej umowy o dzieło oraz o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Jest to jeden kontrakt typu 2 w 1, zawierający klauzule typowe dla umów o dzieło oraz klauzule prawnoautorskie. W przypadku nabycia praw do gotowego już dzieła, np. scenariusza, wystarczy samo przeniesienie autorskich praw majątkowych lub licencja (dzieło jest już gotowe, więc nie ma potrzeby zamieszczać w umowie klauzul dotyczących jego wykonania). © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Klauzule dotyczące autorskich praw osobistych © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Zobowiązanie do niewykonywania osobistych praw autorskich. Z twórcami zawiera się najczęściej umowy o dzieło oraz o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Jest to jeden kontrakt typu 2 w 1, zawierający klauzule typowe dla umów o dzieło oraz klauzule prawnoautorskie. W przypadku nabycia praw do gotowego już dzieła, np. scenariusza, wystarczy samo przeniesienie autorskich praw majątkowych lub licencja (dzieło jest już gotowe, więc nie ma potrzeby zamieszczać w umowie klauzul dotyczących jego wykonania). © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych oraz umowy licencyjne © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Sposoby nabywania praw majątkowych do wkładów twórczych wykorzystanych w filmie

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Umowa licencyjna Licencja to jedynie umowa upoważniająca licencjobiorcę do korzystania z utworu. Nie przenosi ona autorskich praw majątkowych na licencjobiorcę – prawa te pozostają przy licencjodawcy i może on je po udzieleniu licencji swobodnie wykonywać, jeśli strony nie postanowiły inaczej. Licencja ogranicza więc jedynie w określonym w niej zakresie monopol twórcy (albo innego podmiotu praw) w korzystaniu z utworu.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Umowa licencyjna wyłączna Licencja wyłączna to umowa, w której licencjodawca zobowiązuje się do nieudzielania licencji innym osobom na danym polu eksploatacji. Zawarcie takiej umowy nie wyłącza korzystania z utworu przez licencjodawcę na polach eksploatacji objętych licencją, chyba że strony postanowią w niej inaczej. licencjodawca

Umowa licencyjna niewyłączna Licencja niewyłączna może zostać udzielona przez uprawnionego wielu osobom i to nawet na tych samych polach eksploatacji oraz na tym samym obszarze i w tym samym czasie. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 licencjodawca

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Główne cechy umów licenyjnych 1.umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Po upływie tego terminu prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa, 2.umowę licencyjną zawartą na czas nieoznaczony można wypowiedzieć. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego, 3.jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji, 4.w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych 1.umowa taka stanowi najdalej idące pochodne nabycie majątkowych praw autorskich do utworu, 2.wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, 3.uprawniony, który przeniósł swe prawa na inny podmiot nie może sam rozporządzać dziełem, a monopol autorski zyskuje nabywca (w naszym przypadku producent). zbywca nabywca

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych 1.umowa taka stanowi najdalej idące pochodne nabycie majątkowych praw autorskich do utworu, 2.wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, 3.uprawniony, który przeniósł swe prawa na inny podmiot nie może sam rozporządzać dziełem, a monopol autorski zyskuje nabywca (w naszym przypadku producent). nabywca

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Najważniejsze klauzule w umowach przenoszących autorskie prawa majątkowe

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 O CZYM NIE MOŻNA ZAPOMNIEĆ ? 1.Prawidłowe oznaczenie stron umowy; 2.prawidłowe oznaczenie przedmiotu umowy; 3.pola eksploatacji (zakres przedmiotowy, czasowy, terytorialny); 4.wynagrodzenie twórcy; 5.terminy; 6.odbiór dzieła; 7.poufność; 8.klauzule końcowe (właściwość miejscowa sądu).

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Eksploatacja zdjęć filmowych poza filmem

Konieczność nabywania przez producenta wkładów w zakresie szerszym niż tylko ich eksploatacja w filmie jako całości W umowach należy ująć prawa do eksploatacji zdjęć filmowych także poza filmem w formie np.: 1. plakatów, 2. fotosów z planu zdjęciowego, 3. trailerów (zwiastunów), 4. albumów, 5. ścieżek dźwiękowych, 6. reklam TV, 7. pocztówek, itp. © Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008

Przykłady wykorzystania twórczości filmowej poza filmem w orzecznictwie Sądu Najwyższego 1.Sprawa Danusi z "Krzyżaków" 2. Sprawa fotosów z "Quo vadis"

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Prawa do opracowania obrazu filmowego 1.Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca zachowuje wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych. 2.Współtwórcy filmu zachowają wyłączność na zezwalanie na rozporządzanie i korzystanie z opracowania w braku stosownych klauzul umownych.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Wyjątek: tłumaczenie filmu na inne wersje językowe Wyjątek stanowi art. 71 ustawy przyznający producentowi możliwość dokonywania tłumaczeń na różne wersje językowe bez zgody twórców utworu audiowizualnego. Prawo producenta w tym zakresie potwierdziło także orzecznictwo sądowe. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 23 stycznia 2003 r. dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego nie stanowi jego opracowania jako całości. II CKN 1399/2000, OSNC 2004/4 poz. 62.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Rozstrzygnięcia kwestii praw do opracowania filmu w orzecznictwie sądowym 1.Sąd Najwyższy przyjął, że prawo autorskie do filmu kinematograficznego, przysługujące z mocy art. 13 prawa autorskiego przedsiębiorstwu, które film wytworzyło, nie wyłącza całkowicie praw autorskich osób, których twórczość złożyła się na powstanie dzieła filmowego. 2. Sprawa teledysku "Marusia" Maryli Rodowicz.

© Copyright 2008 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2008 Opodatkowanie przychodów osiąganych przez osoby z branży filmowej

© Copyright 2007 Adamczyk & Company Attorneys at Law Plus Camerimage Forum 2007 Życzymy Państwu kreatywnego dnia ! Dziękujemy za uwagę.