Czynniki ryzyka chorób cywilizacyjnych – układu krążenia Prof. Tomasz Brzostek Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum 8 listopad 2012

Średnia długość życia: Świat  K – 68.2 M – 63.7 Kraje rozwinięte K – 79.6 M – 72.2 EU (2008) (83) (76) Polska K – 78.7   M – 70.7 (80) (71.3) Kraje słabo rozwinięte K – 52.7 M – 50.8 „State of world population 2005”, 12.10.2005, UNFPA 

Miażdżycozależne choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główny czynnik chorobowy i przyczynę zgonów populacji dorosłej (WHO). Sytuacja niekorzystna nadal się utrzymuje w także Polsce (Broda, Rywik 2005)

Miażdżyca Jest chorobą przewlekłą o podłożu zapalnym i proliferacyjnym obejmującą średnie i duże tętnice. Dysfunkcja i uszkodzenie obejmują śródbłonek i 2 z 3 warstw ściany tętnicy: wewnętrzną i mięśniową. (Undas 2009, Naruszewicz 2008, Kaźmierski 2009)

ZMIANY CZYNNOŚCI ŚRÓDBŁONKA I ŚCIANY NACZYŃ

Cechy zmian miażdżycowych obecne są już w młodości - U dzieci, młodzieży zwłaszcza w rodzinach palących, z hipercholesterolemią, nadciśnieniem - W populacji 15-34 latków, którzy zmarli nagle (Gorgoń-Komor, 2007) Badania autopsyjne żołnierzy US poległych w Korei i Wietnamie wykazały obecność zmian miażdżycowych u młodych dorosłych (Enos 1955, McNamara 1971)

Niemodyfikowalne czynniki determinują ok Niemodyfikowalne czynniki determinują ok. 15% ryzyka wystąpienia choroby Wiek Płeć Obciążenie genetyczne lub rodzinne (Modrzejewski 2010)

Modyfikowalne czynniki determinują ok. 60% ryzyka wystąpienia choroby Palenie tytoniu czynne zwłaszcza w grupie osób które rozpoczęły „regularne” palenie w 15 r.ż. (Basa, 2007) Bierne palenie (Environmetal Tabacco Smoking ETS) (EU Respiratory Society 2006)

Palenie papierosów jest: Głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuca W Polsce zachorowalność na raka płuca u mężczyzn umiejscawia się na 1 miejscu i na 2 u kobiet. W Polsce tempo wzrostu zachorowalności na raka płuca należy do najwyższych na świecie, szczególnie wśród mężczyzn.

Aktywność fizyczna (nieadekwatna u 40% M i 50% K) Brak sprzyja progresji zmian miażdżycowych (Framingham Study) Trening zmniejsza całkowite ryzyko zgonu ~ 1/5-1/4 (Multiple Risk Factor Interventiona Trial 2009)

Odżywianie 80% nieregularne, 10% zalecane Produkty roślinne: warzywa, owoce; dieta śródziemnommorska (INTEREART, 2004, Schlegel-Zawadzka 2010) Nienasycone kwasy tłuszczowe (10% pokrycia kalorycznego) Naturalne antyoksydanty (wit: A,C,E, β-karoten) (Ostrowska 2003)

UŻYWKI Alkohol krzywa U, Light-to-moderate alcohol consumption reduces the overall risk of stroke and the risk of ischemic stroke in men. The benefit is apparent with as little as one drink per week. Greater consumption, up to one drink per day does not increase the observed benefit. (Light-to-Moderate Alcohol Consumption and the Risk of Stroke among U.S. Male Physician, NEJM1999) Alkohol a zachowania ryzykowne, stanowią czynnik nadumieralności mężczyzn w Polsce

Masa ciała, otyłość brzuszna > BMI i > obwód talii korelują z ryzykiem wystąpienia licznych chorób metabolicznych

Zaburzenia gospodarki Węglowodanowej Lipidowej

Zaburzenia krzepliwości Stężenie fibrynogenu, LDL-, VLDL-cholestreolu, triglicerydów, CRP, IL6 koreluje z lepkością krwi (Wolański 2010) Środki farmakologiczne i zachowanie! a ryzyko zaburzeń krzepnięcia

Zaburzenia krzepnięcia a wpływ palenia Dym papierosowy (CSE) zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy (R. Campbell 2009) Despite all the warnings today's teens have heard about the dangers of smoking, the reality is that almost all of the new smokers today are teenagers; over 1.5 million teenage girls smoke cigarettes.

Cigarette smoking increases the risk of serious cardiovascular side effects from combination birth control pills. This risk increases with age and with heavy smoking (15 or more cigarettes per day) and is quite marked in smokers over 35 years of age.

Hormonalne środki antykoncepcyjne Układ krążenia: nadciśnienie lub niedociśnienie tętnicze, zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepica i/lub zatorowość płucna, tachykardia, krwiak, zaburzenia naczyniowo-mózgowe, serca. Do you use oral contraceptives or another hormonal method of birth control? Risk increases with age and women over 35 who smoke should not use oral contraceptives.

Zaburzenia krzepnięcia K.S. l. 27, we wtorek poczuła ból łydki, w środę rano nie najlepiej się czuła, dlatego po konsultacji z trenerem zrezygnowała z pierwszego środowego treningu. W środę przyszła na siłownię. Usiadła na ławce i zasłabła, podbiegł do niej kolega i ją ocucił. Wezwaliśmy karetkę. Doszła do niej o własnych siłach. W niej znowu zemdlała i nieprzytomną dowieźli ją do ambulatorium w VRdeSA. Przyjechała wyspecjalizowana jednostka R, godzinna reanimacja była bezskuteczna

E-Thrombosis, a aktywność fizyczna Computer user suffers "e-Thrombosis" People who spend many hours every day sitting in front of a computer could be at risk of developing deep vein thrombosis - the potentially fatal blood clots also linked to long haul air travel. A team led by Richard Beasley of the Malaghan Institute of Medical Research in New Zealand identified a 32-year-old man who lost consciousness a few weeks after suffering a swollen calf. The cause was found to be a massive clot that had formed in a vein in his leg and travelled to his lungs - a pulmonary embolism. (E. Young, Sydney, 2003)

Czynniki psychospołeczne Negatywne emocje (lęk, wrogość, depresja) (Yusuf 2004) Status socjoekonomiczny (ESC 2008)

Kiedy jest czas na przeciwdziałanie czynnikom ryzyka? Teraz  ?, czy potem , ale po czym?

„Przyszłość zaczyna się dzisiaj, nie jutro” (Jan Paweł II) ……. ? Dziękuję za uwagę